Tứ
bất tử Việt Nam qua nét vẽ hiện đại. Nguồn: Pinterest.com
Ngoài việc thờ Thành Hoàng, thờ Phật, tín ngưỡng cổ
truyền Việt Nam còn tục thờ Tứ Bất Tử. Đó là các vị thần: Tản Viên, Thánh
Gióng, Chử Đồng Tử và Thánh Mẫu Liễu Hạnh.
1. Tản Viên
Tản Viên là thần núi Sơn Tinh dựa theo truyền thuyết
Sơn Tinh, Thuỷ Tinh. Là vị thần biểu thị cho sức mạnh đoàn kết của người Việt
Nam xưa, nhằm ứng phó với thiên tai như: lũ lụt, gió mưa…
Để tưởng nhớ công đức Thánh Tản Viên, ở Đền Và (Ba Vì)
cứ ba năm một lần nhân dân mở hội lớn với lễ thức rước bài vị Thánh qua sông Hồng,
lễ tắm ngai, đánh cá thờ... Đặc biệt ở lễ hội là tục làm cỗ thờ 99 đuôi cá...
Trong tâm thức dân gian thì Thánh Tản Viên là biểu tượng
của sức mạnh liên kết giữa đất và núi, giữa các bộ lạc, giữa con người và thánh
thần... đã tạo nên sức mạnh xẻ núi, khơi sông, dời non, lấp bể, khẳng định sức
mạnh của con người trước thiên nhiên hùng vĩ...
2. Thánh Gióng
Nhân vật Thánh Gióng gắn liền với truyền thuyết Thánh
Gióng. Việc thờ cúng Thánh Gióng thể hiện mơ ước về một cuộc sống hoà bình của
nhân dân ta.
Tương truyền từ thời Hùng Vương, để ghi nhớ công lao của
“chàng trai làng Gióng”, nhà vua đã lập đền thờ Thánh Gióng và tôn là Phù Đổng
Thiên Vương. Đến thời nhà Lý, sau lần được chứng kiến Thánh Gióng linh ứng, vua
Lý Công Uẩn đã cho tu bổ đền thờ, tạc tượng, truy phong Thánh là Xung Thiên Thần
Vương.
Từ thời Nhà Trần trở về sau đều phong tặng sắc thần
cho Thánh Gióng như: Thượng đẳng phúc thần, Nhất Vị Tế Cương Nghị, Hiểu Hựu Anh
Linh...
Ngoài đền thờ chính ở làng Phù Đổng, huyện Gia Lâm, tỉnh
Hà Nội, còn có đền thờ ở Sóc Sơn, ở núi Vệ Linh nơi mà Thánh Gióng đánh giặc
xong, cởi áo giáp sắt treo lên cây, bay về trời.
Nhiều địa phương cũng thờ Thánh Gióng cùng với các vị
anh hùng cứu nước khác như: Hai Bà Trưng, Trần Hưng Đạo, Phạm Ngũ Lão...
Để tưởng nhớ công lao của Thánh Gióng, hàng năm nhân
dân ta mở hội vào ngày mồng 9 tháng 4 âm lịch. Trong những ngày hội có các nghi
lễ như: rước nước, tập trận, săn hổ, cờ tướng, múa hát, chèo tuồng...
3. Chử Đồng Tử
Chử Đồng Tử là một nhân vật truyền thuyết biểu trưng
cho người nông dân nghèo khó với hai bàn tay trắng đã tạo dựng nên cơ nghiệp.
Người Việt Nam ta thờ Thánh Chử Đồng Tử như ông tổ của
đạo thờ tiên. Tiên, theo quan niệm dân gian là người ở cõi trời giáng trần, hoặc
là người trần giới có đức độ tài ba, đạo cốt qua tu luyện thành tiên, sau đó
dùng phép lạ của mình để cứu nhân độ thế, được dân gian tôn thờ, ngưỡng mộ.
Chử Đồng Tử và Nhị vị phu nhân được thờ ở nhiều nơi
thuộc tỉnh Hưng Yên như thôn Đa Hoà, thôn Dạ Trạch, đều thuộc huyện Khoái Châu
..., ngoài ra, Thánh Chử Đồng tử và Nhị vị phu nhân được dân gian thờ phụng ở
xã Tự Nhiên, thuộc tỉnh Hà Tây.
4. Liễu Hạnh
Trong hệ thống điện thần Việt Nam, Mẫu Liễu Hạnh là một
trong Tứ Bất Tử, là vị Thánh của tín ngưỡng Tứ Phủ, một tín ngưỡng có cội nguồn
lâu đời và độc đáo của Việt Nam.
Trong truyền thuyết, Mẫu Liễu Hạnh là con gái của Ngọc
Hoàng, vì phạm lỗi nên bị đầy xuống trần gian. Bà được dân gian tôn là Nữ hoàng
Công chúa, trở thành bậc siêu nhân, luôn ban ân đức cho mọi người, trừng phạt kẻ
phản nghịch, góp phần đánh giặc ngoại xâm.... Bà được nhân dân tôn là Thánh Mẫu.
Đền thờ của bà được lập ở nhiều nơi, trong đó Phủ Giầy (Vụ Bản), Thạch Thành
(phố Cát) và Hà Trung (Đền Sòng).
Trong tiềm thức của nhân dân, Mẫu Liễu Hạnh là một vị
thần, là một nhân vật bình thường nhưng thật phi thường.
ĐẶNG XUÂN XUYẾN
(Trích
từ VÀO CHÙA LỄ PHẬT NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT của Đặng Xuân Xuyến; Nhà xuất bản Văn
hóa Thông tin 2006)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét