CÁC CỤ KHÔNG NGẠI THÌ NGƯỜI ĐỎ MẶT LÀ CHÚNG TA - Thả mình vào văn học

Một hôm, Chiêu Hổ đến chơi nhà Hồ Xuân Hương, khi đi qua sân, đụng phải quần áo của nàng đang phơi. Hồ Xuân Hương xuất thần đọc:
- Tán vàng, lọng tía, che đầu nhau mỗi khi NẮNG CỰC
Chiêu Hổ đối lại:
- Thuyền rồng, mui vẽ, vén buồm lên rồi sẽ LỘN LÈO
Đối đáp xong hai thi sĩ nhìn nhau cười ha hả. Các hậu thế về sau đọc được thì vừa cười ha hả, vừa ngại đỏ mặt tía tai
 
                                                                   Đỗ Duy Ngọc chép lại
*
Theo: Thả mình vào văn học, Yêu văn học

GIAI THOẠI VĂN HỌC VỀ NHÂN VẬT LÝ TOÉT, XÃ XỆ... - Hoài Nguyễn

Có thể nhiều người Việt chúng ta đều biết trong hệ thống truyện cười dân gian Việt Nam đã có những nhân vật trào phúng nổi tiếng như Trạng Quỳnh, Xiển Bột, Ba Giai - Tú Xuất v.v...
Và nếu nghiên cứu lại thì trong lịch sử văn học Việt Nam, làng báo chí thời tiền chiến cũng đã xuất hiện hai nhân vật mang tính trào phúng, thường dùng làm tranh biếm họa trên các tờ báo nổi tiếng thời ấy như Phong Hóa, Ngày Nay, Tứ Dân, Phụ Nữ Thời Đàm… Đó là hai “cụ” Lý Toét và Xã Xệ!
 

GIAI THOẠI VĂN CHƯƠNG: DƯƠNG GIỐC AI VÀ TẢ BÁ ĐÀO – Đỗ Chiêu Đức

Dương Dốc Ai và Tả Bá Đào

                                           
Như ta đã biết, cặp TRI KỶ nổi tiếng ở thời Xuân Thu là QUẢN TRỌNG 管仲 và BÀO THÚC NHA 鲍叔牙. Cả hai đã chơi với nhau và kết giao với nhau từ thuở nhỏ. Sau Bào Thúc Nha hiển đạt nhờ theo phò Tề Hoàn Hoàn. Tề Hoàn Công định phong cho Bào Thúc Nha làm Tể Tướng. Bào Thúc đã giới thiệu và nhường chức vụ đó cho Quản Trọng. Hai người cùng nhau phò Tề Hoàn Công trước sau như một. Quản Trọng đã có câu nói như sau: Ta từng ba lần ra trận, ba lần thua chạy trước, Bào Thúc chẳng cho là ta nhát gan, vì biết ta còn mẹ già; Ta từng ba lần xin ra làm quan đều bị từ chối, Bào Thúc không cho là ta bất tài, vì biết ta chưa gặp thời; Ta từng cùng Bào Thúc đi buôn và luôn chia phần lãi nhiều hơn, Bào Thúc chẳng cho là ta tham, vì biết ta nghèo. Sanh ra ta là cha mẹ, còn hiểu được ta là chỉ có Bào Thúc mà thôi!

                          Quản Trọng 管仲 và Bào Thúc Nha  鲍叔牙                           

     
Từ xưa đến nay hễ nhắc đến bạn bè TRI KỶ kết giao, là người ta nhớ ngay đến QUẢN BÀO CHI GIAO 管鲍之交, là sự kết giao giữa Quản Trọng và Bào Thúc Nha. Hôm nay ta cũng nói đến hai người bạn tình cờ gặp gỡ, rồi cùng kết giao huynh đệ và cùng chết để bảo vệ cho nhau, lưu lại tiếng thơm muôn thuở. Đó là tình bạn kết giao sinh tử giữa TẢ BÁ ĐÀO 左伯桃 và DƯƠNG GIỐC AI 羊角哀 như sau:
 

GIAI THOẠI VĂN CHƯƠNG: BA BÀI THƠ “MẪN NÔNG” CỦA LÝ THÂN – Đỗ Chiêu Đức

Theo “Vân Khê Hữu Nghị 云溪友議 và Cựu Đường Thư 舊唐書 ghi chép lại: Khoảng năm Trinh Nguyên đời vua Đường Đức Tông (799), chàng thư sinh LÝ THÂN 李紳 lai kinh ứng thí đã làm hai bài thơ MẪN NÔNG 憫農 (Thương xót cho nhà nông) dâng lên cho Tập Hiền Điện Hiệu Thư Lang LỮ ÔN 呂温 để cầu tiến thân, rất được Lữ xem trọng. Hai bài thơ đó như sau: 
               

其一                    Kỳ Nhất           

春種一粒粟，     Xuân chủng nhất lạp túc,          

秋收萬顆子。     Thu thâu vạn khỏa tử.           

四海無閒田，     Tứ hải vô nhàn điền,           

農夫猶餓死。     Nông phu do ngạ tử!

  
Có nghĩa:
                 

Mùa xuân một hạt gieo trồng,                 

Đến thu thu hoạch muôn lần nhiều hơn.                 

Khắp nơi chẳng có ruộng hoang,                 

Nông dân đói chết vẫn còn khắp nơi!

Bài thơ Mẫn Nông (kỳ nhất)

               

其二                    Kỳ Nhị           

鋤禾日當午，     Sừ hòa nhật đang ngọ,           

汗滴禾下土。     Hạn trích hòa hạ thổ.            

誰知盤中餐，     Thùy tri bàn trung xan,            

粒粒皆辛苦。     Lạp lạp giai tân khổ!

   
Có nghĩa:
                 

Cuốc cày giữa ngọ ban trưa,                 

Mồ hôi đổ xuống như mưa lúa trồng.                 

Ai người biết cơm trong mâm,                 

Từng hạt từng hạt muôn phần đắng cay!

     
Có học giả cho rằng bài ca dao sau đây của ta là bản phỏng dịch tuyệt vời của bài thơ MẪN NÔNG Kỳ Nhị nêu trên:
                

Cày đồng đang buổi ban trưa,            

Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.                   

Ai ơi, bưng bát cơm đầy,            

Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần!

Lý Thân và bài thơ Mẫn Nông (kỳ nhị)

     
Qua hai bài thơ MẪN NÔNG nêu trên, ta thấy LÝ THÂN quả là một chàng trai có bầu nhiệt huyết, có hoài bão lo cho dân cho nước. Thấy được sự bất công của xã hội và cảm thông với đời sống khốn khó của nông dân, những người làm ra hạt lúa để nuôi sống nhân dân lại là những người bị chết đói nhiều nhất; Cho nên, phải biết trân trọng từng hạt thóc hạt gạo do nông dân cực khổ lắm, phải đổ mồ hôi sôi nước mắt mới làm ra được, như hai câu ca dao đã nhắn nhủ:
                     

Ai ơi, bưng bát cơm đầy,            

Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần!!!

 

GIAI THOẠI VĂN CHƯƠNG: SƠ ĐƯỜNG TỨ KIỆT (1) – Đỗ Chiêu Đức

Người đứng đầu Tứ Kiệt: Vương Bột

        
SƠ ĐƯỜNG TỨ KIỆT 初唐四傑 là "VƯƠNG DƯƠNG LƯ LẠC 王楊盧駱", đó chính là VƯƠNG BỘT 王勃, DƯƠNG QUÝNH 楊炯, LƯ CHIẾU LÂN 盧照鄰 và LẠC TÂN VƯƠNG 駱賓王. Họ đều là những văn thi sĩ sống dưới thời Đường Cao Tông và Võ Hậu, họ đã bứt phá ra khỏi Cung Thể Thi của thời Lục Triều, mặc dù lúc đó có rất nhiều người chỉ trích bài bác cười chê, nhưng họ đã thành công trong việc phát triển và hoàn chỉnh thể Ngũ ngôn Luật thi trong buổi sơ Đường. Thi Thánh ĐỖ PHỦ của buổi thịnh Đường đã có thơ về họ như sau:
                   

王楊盧駱當時體， Vương Dương Lư Lạc đương thời thể,   

輕薄為文哂未休。 Khinh bạc vi văn sẩn vị hưu.                   

爾曹身與名俱滅， Nhĩ tào thân dữ danh câu diệt,                   

不廢江河萬古流。 Bất phế giang hà vạn cổ lưu!    

Có nghĩa:
                    

VƯƠNG, DƯƠNG, LƯ, LẠC, xướng thơ,                   

Những phường khinh bạc mù mờ chê bay.                    

Lũ ngươi chết chẳng còn ai...                    

Thơ kia như nước chảy hoài muôn năm!

      
Quả nhiên, thơ văn của TỨ KIỆT như "giang hà vạn cổ lưu" chảy mãi cho đến ngày nay. Nào, ta hãy bắt đầu bằng người đứng đầu của Tứ Kiệt là VƯƠNG BỘT nhé! 

   

“EM XA LẠ QUÁ, ĐÂU CÒN PHẢI...”, KỶ NIỆM MỘT CHUYỆN TÌNH CỦA VŨ HOÀNG CHƯƠNG... - Trần Trung Sáng

Em xa lạ quá, đâu còn phải

Tố của Hoàng xưa, Tố của tôi.

 

Theo ông Vũ Hoàng Ðịch (tác giả bài thơ Ba Đình nắng, được Bùi Công Kỳ phổ nhạc), em ruột của thi sĩ Vũ Hoàng Chương, nhân vật “nàng Tố” có tên là Tố Uyển, họ Trần. 

Vũ Hoàng Chương làm thơ gọi tên nàng là Tố Vân. Ông Địch cũng cho biết, việc “Tố của Hoàng trở thành Tố của... ai”, ai ở đây là ông Ðào Bá Cương, tốt nghiệp Tiến sĩ Luật ở Pháp, từ Pháp về làm đám cưới nàng Tố ở Hà Nội.

Tập thơ Mây, tập thơ gắn với giai thoại một chuyện tình của Vũ Hoàng Chương với nàng Tố Vân. Tập thơ Mây (nghĩa là Vân) được Đời Nay xuất bản năm 1943, bìa tập thơ lại do một họa sĩ tên Vân vẽ, đó chính là Tô Ngọc Vân. Tố Vân là con gái một gia đình khá giả và đã cùng thi sĩ họ Vũ trao nhau những lời yêu đương mặn nồng. Những rồi bỏ mặc những lời thề ước, nàng bỏ chàng đi lấy chồng vào ngày 12 tháng 6. Vì vậy trong tập thơ Mây có bài thơ mang tên Mười Hai Tháng Sáu, là một trong những bài thơ ông viết trong trạng thái mê man của men say, cái thứ men chất chồng tuyệt vọng:
 

“Tháng sáu, mười hai, từ đây nhé

Chung đôi, từ đây nhé lìa đôi!

Em xa lạ quá, đâu còn phải

Tố của Hoàng xưa, Tố của tôi.

 

Men khói đêm nay sầu dựng mộ

Bia đề tháng sáu, ghi mười hai,

Tình ta, ta tiếc! cuồng, ta khóc.

Tố của Hoàng nay Tố của ai?…”

 

Dù hai người yêu nhau, nhưng Tố Vân đã được gia đình hứa hôn từ năm 12 tuổi. Theo tục lệ, nếu thoái hôn thì gia đình nhà gái phải trả lễ cho nhà trai. Gia đình Vũ Hoàng Chương lúc đó khá giả, sẵn sàng làm được việc này, nhưng “nàng thơ” nhút nhát của ông đã không dám hé răng với cha mẹ. Bởi vậy, họ đành chia tay nhau. Nhờ mối tình không thành với Tố Vân, Vũ Hoàng Chương có tập thơ Mây đi vào lịch sử thi ca Việt Nam, bên cạnh đó còn có kịch thơ Vân muội nổi tiếng được diễn ở Nhà Hát Lớn Hà Nội ngay sau khi được sáng tác.

CHÂU CÔNG TỬ, QUÝ TỘC HỘI AN THỞI VANG BÓNG – Nguyên Ngọc

Nhịp sống Hội An ngày nay. Ảnh: Boredpanda

Chuyện này đến nay có lẽ chỉ còn mình tôi biết. tôi muốn kể lại, trước hết vì Hội An của tôi, để Hội An hiểu thêm rằng mình từng lạ và “hay” đến thế nào. Đặng mà cố giữ nó.
Năm ấy hình như tôi khoảng 12 tuổi, cũng có thể chỉ mới 11 vì đến cách mạng tháng Tám 1945 tôi vừa 13, mà theo tôi nhớ thì ông Nguyễn Tuân tới Hội An trước Cách mạng đâu khoảng vài ba năm.
 

CŨNG TẠI CÁI ÔNG KHUẤT NGUYÊN CỦA NƯỚC SỞ - Đỗ Chiêu Đức

Tiết Đoan Ngọ: Tết Giữa Năm

 
Mùng 5 tháng 5 là TIẾT ĐOAN NGỌ 端午節, theo Ngũ hành Bát quái, vì số 5 thuộc dương, nên Tiết Đoan Ngọ còn gọi là Tiết ĐOAN DƯƠNG 端陽. ĐOAN: là Đầu mối, là mở đầu; NGỌ: là giờ Ngọ, là giữa trưa; còn DƯƠNG là mặt trời, là khí dương, ĐOAN DƯƠNG có nghĩa là bắt đầu lúc khí dương đang thịnh. Còn ĐOAN NGỌ là bắt đầu lúc giữa trưa. Theo truyền thuyết Trung Hoa...
 

NHỮNG CÂU ĐỐI THÚ VỊ TRƯỚC MIẾU THỜ ÔNG QUAN VŨ – Đỗ Chiêu Đức

Quan Thánh Đế Quân miếu vũ

          
QUAN THÁNH ĐẾ QUÂN MIẾU VŨ 關聖帝君廟宇 là nhóm từ chỉ chung các đền miếu thờ ông Quan Vũ 關羽 thời Tam Quốc. MIẾU VŨ 廟宇 là từ chỉ chung cho các "đình chùa miếu mạo"; nơi thờ cúng thần linh tiên phật. Nghĩa xưa MIẾU VŨ là nơi vua quan triều kiến hội họp; còn được gọi là LANG MIẾU 廊廟 hay TRIỀU ĐÌNH 朝廷, như trong bài hát nói Kẻ Sĩ của cụ Nguyễn Công Trứ có câu:
               

Trong LANG MIẾU ra tài lương đống.                 

Ngoài biên thuỳ rạch mũi can tương

GIAI THOẠI VĂN CHƯƠNG: NHỮNG CÂU ĐỐI THÚ VỊ TRƯỚC CỔNG “NGUYỆT HẠ LÃO NHÂN TỪ” - Đỗ Chiêu Đức

                        

Miếu thờ Nguyệt Lão ở Hàng Châu                        

               
Trong hồi 4 quyển 5 của kịch bản Tây Sương Ký 西廂記. Kịch tác gia Vương Thực Phủ 王實甫 đời nhà Nguyên đã cảm thán cho các mối chân tình của nam nữ yêu nhau lúc bấy giờ mà thốt nên câu:
               

嘆人間真男女難為知己,

Thán nhân gian chơn nam nữ nan vi tri kỷ,               

願天下有情人終成眷屬. 

Nguyện thiên hạ hữu tình nhân chung thành quyến thuộc.

 
Có nghĩa:
             
Than cho nam nữ chơn tình chốn nhân gian khó trở thành tri kỷ;        
Nguyện cho những người hữu tình trong thiên hạ được đoàn tụ một nhà.