CẢM TÁC DẠY “CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA” - Võ Bích Phượng

“Chiếc thuyền ngoài xa” là tên một truyện ngắn của nhà văn Nguyễn Minh Châu. Đây là tác phẩm tiêu biểu cho đề tài đời tư – thế sự của Nguyễn Minh Châu sau năm 1975. Tạp chí Văn nghệ Quân đội (số 1 tháng 10 năm 2007) cũng chọn và coi đây là tác phẩm hay nhất của nhà văn. Tác phẩm này đã được đưa vào giảng dạy ở chương trình chính thức Sách giáo khoa môn Ngữ văn lớp 12 bắt đầu từ năm học 2008–2009 qua một đoạn trích phần giữa truyện.

   

                           Cô giáo Võ Bích Phượng

CẢM TÁC DẠY “CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA”
(Truyện ngắn của Nguyễn Minh Châu)

Mỗi khi nghe bão khơi xa

Lại nhớ câu chuyện... đàn bà không tên

Phận người xấu xí, lênh đênh

Mà tấm lòng đẹp vượt lên cõi người !

Bao dung, thấu hiểu lẽ đời

Hi sinh đổi lấy nụ cười đàn con

Ngồi tù... chứ chẳng ly hôn

Thương chồng, chấp nhận roi đòn chồng ban

Đến tòa lạy lục vái van

Ly hôn thì sẽ nát tan gia đình!

Cúi xin chánh án thương tình

Cho đàn con nhỏ yên bình: có cha!

Còn khi biển nổi phong ba

Có người chèo chống vượt qua bến đời

Ăn xương rồng luộc tháng trời

Miễn là đông đủ an vui cả nhà!

Đã mang thân kiếp đàn bà

Sống cho con. Sống chính là vì con!

Thâm tình đạo lý giản đơn

Đẹp thay tình mẹ nghĩa ơn một đời!

Chiếc thuyền lưới vó xa khơi

Vào bờ buổi sớm lẫn hơi sương mù

Ngoài trời lác đác mưa thu

Mũi thuyền gọng vó hình thù cánh dơi

Màn sương sữa đục mù khơi

Quyện hồng tia nắng ấm trời hừng đông

Nhìn qua mắt lưới: lạ lùng

Khiến người nghệ sĩ là Phùng ngẩn ngơ!

Trần gian cảnh đắt trời cho

Bức tranh tuyệt bích nên thơ dâng đời

Liên thanh bấm máy... bồi hồi

Cái Đẹp - Đạo đức đây rồi đâu xa!

Tâm hồn thanh lọc hoan ca

Ngày mai có thể về nhà sướng vui

Rằng nghệ thuật đẹp tuyệt vời

Ngắm chiếc thuyền ở ngoài khơi xa bờ

Cuộc đời vừa đẹp vừa thơ

In trên tờ lịch giấc mơ thật hồng!

Trên thuyền lưới vó mui cong

Bước xuống một lão đàn ông dữ dằn

Chân đi chữ bát hung hăng

Tấm lưng rộng, miệng tục tằn quát lên

“Cứ ngồi nguyên đấy, ngồi yên!

Động đậy tao giết... chẳng tên nào chừa!”

Lời hăm dọa ấy trước giờ

Đàn con chục đứa... trong mơ hãi hùng

Thản nhiên chẳng chút bận lòng

Sải chân lão bước nhanh mong lên bờ

Mái tóc tổ quạ xác xơ

Đôi mắt độc dữ chực chờ đỏ gay...

Xoáy ánh nhìn sắc dao phay

Người đàn bà ấy tóc tai cháy vàng

Thân người cao lớn dềnh dàng

Ngoài bốn mươi tuổi, gọi hàng chài thôi

Tấm lưng bạc phếch, rách tơi

Mặt rỗ chằng chịt rối bời mắt thâm

Thâu đêm kéo lưới tháng, năm

Thân dưới ướt sũng vì ngâm nước bùn

Hai tay buông thõng, chân run.

Dấu trên cát những tận cùng nỗi đau

Như là cuộc hẹn cùng nhau

Vợ đi trước chồng theo sau, bất ngờ

Lão chồng hùng hổ côn đồ

Trút cơn thịnh nộ điên rồ dã man

Nghiến răng ken két nguyền, than:

“Chúng mày chết hết ông van, ông nhờ !”

Rút thắt lưng, quất như mưa

Trút cơn lửa cháy cho vừa hờn căm...

Người đàn bà ấy âm thầm

Đứng yên. Không chạy. Lặng câm. Cúi người!

Cắn răng không hé một lời

Không chống trả. Không van nài. Không la!

Kinh hoàng há hốc mồm ra

Phùng vứt máy ảnh thật mà không hay

Phía sau như mũi tên bay

Thằng Phác lao tới chặn ngay roi đòn

Với bao nhiêu nỗi oán hờn

Đánh cha. Bênh mẹ thỏa cơn bất bình!

Người mẹ sụp xuống vái xin

Luân thường đạo lý con mình bất nhân

Làm sao có thể phân trần:

“Rằng mẹ tự nguyện lấy thân chịu đòn

Cho cha trút nỗi nguồn cơn

Vì không nuôi nổi vợ con của mình!

Cha con vốn rất hiền lành

Không biết uống rượu, chưa đành đánh ai

Còn là cao thượng trước nay

Bao dung che chở giang tay... lỗi lầm...”

Vỗ về mẹ, nỗi đồng tâm

Con lau nước mắt lặng câm chan hòa

Đọng trong nốt rỗ lệ nhòa

Bất ngờ mẹ đẩy con ra, quay về!

Như là chỉ một cơn mê

Chiếc thuyền lưới vó - lời thề với con!

Như chưa hề có trận đòn

Mới vừa trút xuống hãy còn lằn roi

Sá gì vết xước ngoài thôi

Ba ngày một trận lành rồi sẽ vui!

Phía sau nghệ thuật, cuộc đời

Nhiều gai góc, lắm tiếng cười, nỗi đau!

Thương người nhớ Nguyễn Minh Châu

Mênh mang tình mẹ ơn sâu đáp đền !

            Tánh Linh, cuối hạ (8.8.2020)

                      Võ Bích Phượng