VỀ CÂU ĐỐI “THIÊN TĂNG TUẾ NGUYỆT NHÂN TĂNG THỌ...”

“天增岁月人增寿，

 春满乾坤福满堂”

Thiên tăng tuế nguyệt nhân tăng thọ

Xuân mãn càn khôn phúc mãn đường

 
 Ông hàng xóm của tôi khoe vừa được bạn ở Đồng Nai gửi tặng cho câu đối Tết rất ý nghĩa: “Thiên tăng tuế nguyệt nhân tăng thọ/ Xuân mãn càn khôn phúc mãn đường”. Một ông khác xem qua câu đối cho rằng ở đây có một chữ viết bị nhầm, đó là chữ thiêm nhầm thành chữ tăng. Mặc dù hai chữ này có nghĩa tương tự nhau, nhưng theo ông này thì chữ thiêm mới “đắt”. Xin quý báo giải thích giùm. 

                                    (Nguyễn Quang Thành, Hải Châu, Đà Nẵng)
*
- Câu đối Hán Nôm ở trên nếu chuyển qua quốc ngữ sẽ là “Trời thêm năm tháng, người thêm thọ/ Xuân khắp càn khôn, phúc khắp nhà”. Đây là một câu đối Tết hay. Tuy nhiên, ở vế đầu, người thì cho là “Thiên tăng tuế nguyệt nhân tăng thọ”, người lại cho rằng “Thiên thiêm tuế nguyệt nhân thiêm thọ”. Tăng hay thiêm? Giai thoại dân gian dưới đây sẽ trả lời câu hỏi này.
 
Cao Bá Quát là người giỏi tài văn thơ, từng tuyên bố thiên hạ có 4 bồ chữ thì riêng mình ông đã giữ hết 2 bồ! Lần đó ông về quê nhà ăn Tết, bà con quanh vùng nghe tiếng rủ nhau đến xin câu đối về trưng bày trong mấy ngày xuân. Bữa nọ có hai người cùng vào nhà ông gần như một lúc, chỉ trước sau một bước chân.
 
Người đến trước là một anh làm nghề đóng quan tài (hòm). Người đến sau là một chị mang bầu gần ngày sinh. Sau khi nắm “lý lịch” của từng người, họ Cao không phải suy nghĩ gì, phóng bút viết ngay câu đối cho anh thợ đóng quan tài: Thiên thiêm tuế nguyệt nhân thiêm thọ/ Xuân mãn càn khôn, phúc mãn đường (Trời thêm năm tháng, người thêm thọ/ Xuân khắp càn khôn, phúc khắp nhà).

THƠ XUÂN CAO BÁ QUÁT (4) – Đỗ Chiêu Đức

            

       

                  
                   XUÂN NHẬT TUYỆT CÚ THẬP THỦ                                                  (Mười bài thơ Tuyệt Cú Ngày Xuân)

 
7. Bài thơ Xuân Nhật Tuyệt Cú (kỳ 7):
 

 春日絕句 其七       XUÂN NHẬT TUYỆT CÚ (Kỳ 7)

 

城北城南處處家，     Thành bắc thành nam xứ xứ gia,

斷蓬枯蔓繚籬斜。     Đoạn bồng khô mạn liễu ly tà.

趁蕃餘樹忙人事，     Sấn phồn dư thụ mang nhân sự,

閑日迢催未報衙。     Nhàn nhật thiều thôi vị báo nha.

                高伯适                                        Cao Bá Quát

 

* Chú thích:
 - Đoạn Bồng Khô Mạn 斷蓬枯蔓 : là Cỏ bồng gãy, dây leo khô.
 - Liễu Ly Tà 繚籬斜 : LIỄU là quấn quanh; LY là Hàng rào; Tà là Nghiêng đổ.
 - Sấn Phồn 趁蕃 : Nhân lúc (cây cỏ) rậm rạp.
 - Mang 忙 : là Bận rộn. MANG NHÂN SỰ là Bận rộn với chuyện người đời.
 - Thiều Thôi 迢催 : là Điều Đệ Thôi Thúc 迢递催促, là Xa xôi Hối Thúc, Ý chỉ : Thời gian vằng vặc nhưng qua cũng rất nhanh.
 - Báo Nha 報衙 : là trình báp đến nha môn, cửa quan.

THƠ XUÂN CAO BÁ QUÁT (3)

                     XUÂN NHẬT TUYÊT CÚ THẬP THỦ                      
                        (Mười bài thơ Tuyệt Cú Ngày Xuân)
 
4. Bài thơ Xuân Nhật Tuyệt Cú (kỳ 4):
 

春日絕句(其四)         XUÂN NHẬT TUYỆT CÚ (Kỳ 4)

 

韋杜佳人繡鳳鞋，     Vi Đỗ giai nhân tú phụng hài,   

蹅春共趁賣花來。     Đạp xuân cộng sấn mại hoa lai.

西湖寺外醉何處，     Tây Hồ tự ngoại túy hà xứ ?

鎮武觀頭遊幾回。     Trấn Võ Quán đầu du kỷ hồi!

                       高伯适                                   Cao Bá Quát
 

 
* Chú thích:
    - Vi Đỗ 韋杜 : Tên một con phố ở đất Tràng An (Tây An) xưa, ở đây mượn để chỉ kinh thành Thăng Long của ta.
    - Tú Phụng Hài 繡鳳鞋 : Giày có thêu hình chim phượng.
    - Đạp Xuân 蹅春 : là Đi trong mùa xuân, là đi dạo chơi lúc xuân về; tương đương với từ ĐẠP THANH 踏青 là Đi dạo chơi trên thảm cỏ xanh non vậy.
    - Sấn 趁 : là Thừa dịp, Sẵn dịp.
    - TỰ 寺 : là Chùa của các Hòa thượng tu hành; QUÁN 觀 là ĐẠO QUÁN 道觀 là Chùa của các Đạo sĩ tu tiên.

THƠ XUÂN CAO BÁ QUÁT (2) – Đỗ Chiêu Đức

                    

XUÂN NHẬT TUYỆT CÚ THẬP THỦ                        

     (Mười bài thơ Tuyệt Cú Ngày Xuân)

 
1. Bài thơ Xuân Nhật Tuyệt Cú (kỳ 1):
 

春日絕句 (其一)         XUÂN NHẬT TUYỆT CÚ (Kỳ 1)

五門樓上散嚴更，     Ngũ môn lâu thượng tán nghiêm canh,

玄武城頭煙氣明。     Huyền Vũ thành đầu yên khí minh.

赤日自通南闕曙，     Xích nhật tự thông nam khuyết thự,

春風先渡北江晴。     Xuân phong tiên độ bắc giang tình.

               高伯适                                              Cao Bá Quát

 

* Chú thích:
  - Nghiêm Canh 嚴更 : Sự canh gác nghiêm cẩn trong đêm.
  - Huyền Võ Thành Đầu 玄武城頭 : Trên đầu thành Huyền Võ. HUYỀN VÕ 玄武 là một trong 4 chòm sao của "Nhị Thập Bát Tú" là : Thanh Long 青龍 7 sao ở phương Đông、Bạch Hổ 白虎 7 sao ở phương Tây、Chu Tước 朱雀 7 sao ở phương Nam、và Huyền Võ 玄武 7 sao ở phương Bắc; nên HUYỀN VÕ THÀNH ĐẦU là trên đầu thành Huyền Võ ở phương Bắc.
 - Xích Nhật 赤日 : là Mặt trời màu đỏ chói (sau những tháng mùa đông ảm đạm).
 - Nam Khuyết 南闕 : Chỉ Vòng thành ở phía cửa Nam trong kinh thành.
- Thự 曙 : là Rạng sáng, là Ánh nắng ban mai của mặt trời.
- Tình 晴 : là Nắng ráo.
 

THƠ XUÂN CAO BÁ QUÁT (1) – Đỗ Chiêu Đức

1. Bài thơ AN QUÁN TẢO XUÂN (Kỳ nhất):
 

安館早春 (其一)      AN QUÁN TẢO XUÂN (Kỳ nhất)

 

三更鐘斷雞咿喔，    Tam canh chung đoạn kê y ốc,

落落數家聞爆竹。    Lạc lạc sổ gia văn bộc trúc.

出門倦倚立門看，    Xuất môn quyển ỷ lập môn khan,

路少燈行室稀燭。    Lộ thiểu đăng hành thất hi chúc.

                高伯适                                       Cao Bá Quát

 

* Chú thích:

- Y Ốc 咿喔 : Từ Tượng thanh dùng để diễn tả tiếng gà EO-ÓC gáy.
- Lạc Lạc 落落 : là Lác đác, là thưa thớt.
- Sổ 數 : Tính từ chỉ số lượng, SỔ là Một vài; Động từ là Đếm; Danh từ đọc là SỐ : là Con số , chữ số.
- Bộc Trúc 爆竹 : Bộc là nổ, trúc là tre. BỘC TRÚC là tiếng tre nổ, nói đúng hơn là "tiếng mắt tre nổ."  Ngày xưa, chưa có pháo, người ta đốt các mắt tre già ở dưới gốc cho nó nổ thành tiếng để xua tan những xui xẻo, buồn lo... của năm cũ cho nó qua đi. Sau nầy, khi chế tạo được pháo rồi, nhưng vì Tập Quán Ngôn Ngữ đã quen, người ta vẫn dùng từ Bộc Trúc để chỉ pháo luôn. Cho nên khi dịch từ Bộc trúc, phải biết đó là PHÁO, chứ không phải tiếng tre nổ nữa!
   - Quyển Ỷ 倦倚 : Vẻ mỏi mệt mà dựa vào (cái gì đó...)
   - Chúc 燭 : là ngọn đuốc, ngọn nến hay ngọn đèn... trong nhà.
 

BÀN VỀ “ĐỌC LẠI NGƯỜI XƯA, BÀI 1”; THƠ VŨ HOÀNG CHƯƠNG – Châu Thạch

 

Thi sĩ Vũ Hoàng Chương

I - Sơ lược về nhà thơ Vũ Hoàng Chương:

Vũ Hoàng Chương (1916-1978) ở Nam Ðịnh, nguyên quán ông là làng Phù Ủng, huyện Đường Hào nay là huyện Mỹ Hào tỉnh Hưng Yên. 

Thi phẩm của Vũ Hoàng Chương được nổi tiếng nhất là tập Thơ Say (xuất-bản năm 1940). Sau tháng Tám 1945, nhà thơ họ Vũ đã cho ra đời thêm mấy tập thơ nữa là: Mây (1943), Rừng Phong (1954); một tập kịch thơ Vân Muội, Trương Chi, Hồng Diệp (1944). 

Sau năm 1954, nhà thơ di cư vào Nam, ông tiếp tục sáng tác không ngừng cho đến khi ông mất. Các tác phẩm giai đoạn này là các tập thơ Tâm Sự Kẻ Sang Tần (1961), Lửa Từ Bi (1963), Ta Đợi Em Từ 30 Năm (1970), Chúng Ta Mất Hết Chỉ Còn Nhau (1973)... Ông từng được vinh danh là "Thi bá" Việt Nam.

Sau 1975 bị bắt giam ở Chí Hòa, do bệnh nặng Ông mất ngày 6 tháng 9 năm 1976 tại Sài Gòn.