Mùa
World Cup 2022 diễn ra thật sôi động. Mọi người cùng xem, reo hò và bình luận
rôm rả. Tôi đọc trên Facebook, thấy có
vài bạn ghi tên các đội tuyển bóng đá các quốc gia theo âm Hán Việt. Tuy
nhiên, đôi khi có những sự lẫn lộn giữa BA TÂY với BA TƯ hay giữa Á CĂN ĐÌNH và
A PHÚ HÃN...
Tên
các quốc gia ghi bằng âm Hán Việt khá thịnh hành ở miền Nam trước năm 1975 và
trên sách báo của người Việt ở hải ngoại vài năm sau 1975 rồi từ từ biến mất dần.
Cảm
hứng nảy sinh, tôi mày mò tra cứu và viết lên những gì mình tìm hiểu về tên các
đội tuyển bóng đá nam tham dự World Cup 2022 ghi bằng âm Hán Việt.
1/
BRASIL (BA TÂY)
- BRASIL được người Trung Hoa phiên âm là [Bāxī], viết là viết là巴西. Người Việt miền Bắc đọc là Bra-xin (âm gần với tiếng gốc là Brasil)
巴西 có âm Hán Việt là BA TÂY, trước đây được gọi là Bi
Lê Diên Lô (có
lẽ do người Trung Hoa phiên âm từ tiếng Pháp Brésil [bʁe.zil])
Danh xưng BA TÂY còn được lưu hành ở miền Nam cho đến
năm 1975 và trên sách báo của người Việt ở hải ngoại vài năm sau 1975 rồi mất dần
vị thế độc tôn. Hiện nay chỉ một ít người lớn tuổi biết Ba Tây là nước nào. Những
người trẻ hơn, từ trong nước ra chỉ biết Bra-xin. Số khác đông hơn, già có, trẻ
có, lại chỉ thích viết Brazil, phát âm theo tiếng Bồ Đào Nha: BRASIL [bɾaˈziw], phát âm kiểu Mỹ Brazil /brəˈzɪl/, hoặc kiểu Pháp Brésil [bʁe.zil] (B-rê-din)
Brazil (viết theo tiếng Anh), tên gọi chính thức là Cộng hòa Liên bang Brarzil (República Federativa do Brasil – tiếng Bồ
Đào Nha), là quốc gia lớn nhất Nam Mỹ. Brasil là quốc gia lớn thứ năm trên thế
giới về diện tích lẫn dân số với hơn 214 triệu người. Brasil là quốc gia nói tiếng
Bồ Đào Nha duy nhất ở châu Mỹ và lớn nhất trên thế giới.
ĐỘI TUYỂN BÓNG ĐÁ QUỐC GIA BA TÂY
BA TÂY là thành viên của FIFA từ năm 1923 và là thành
viên của CONMEBOL từ năm 1916. BA TÂY là đội tuyển bóng đá nam thành công nhất
trên thế giới hiện nay, với năm lần giành vị trí số một giải vô địch bóng đá thế
giới của FIFA (1958, 1962, 1970, 1994 và 2002). Có một câu nói vui phổ biến
trong bóng đá là “Người Anh sáng tạo ra
môn bóng đá, và người Brasil đã hoàn thiện nó”. BA TÂY cũng là đội tuyển
bóng đá nam duy nhất tham dự tất cả các vòng chung kết bóng đá thế giới từ trước
đến nay. Hầu như lần nào tham gia World Cup, thì đội tuyển bóng
đá nam BA TÂY đều là ứng cử viên chức danh vô địch.
Đội
tuyển bóng đá nam BA TÂY dự World Cup 2022
2/ IRAN (BA TƯ)
Iran tên chính thức là Cộng hòa Hồi giáo Iran (Islamic
Republic of Iran) còn được gọi là Ba
Tư, là một quốc gia ở Tây Á. Đế quốc BA TƯ (Persia) được mệnh danh là xứ “Nghìn lẻ một đêm”.
- PERSIA (hoặc Perse) được người Trung Hoa phiên âm là
[bēi sī], viết là 波斯
波斯 có âm Hán Việt là BA TƯ
Persia (tiếng Anh) thuộc Á châu. Nay gọi là Iran
(Y-Lãng 伊朗).
IRAN được người Trung Hoa phiên âm là [Yīlǎng], viết là 伊朗.
伊朗
có âm Hán Việt là Y LÃNG
Đội
tuyển bóng đá nam BA TƯ dự World Cup 2022
Iran giáp với Iraq và Thổ Nhĩ Kỳ ở phía tây, giáp
Azerbaijan và Armenia ở phía tây bắc, giáp biển Caspi và Turkmenistan ở phía bắc,
giáp Afghanistan và Pakistan ở phía đông, giáp Vịnh Oman và Vịnh Ba Tư phía
Nam. Thủ đô là Tehran. Tên cũ: Ba Tư, I-răng, Y-lang.
ĐỘI TUYỂN BÓNG ĐÁ QUỐC GIA BA TƯ
Được FIFA công nhận là
IR Iran, đại diện cho Iran ở môn bóng đá nam quốc tế kể từ trận đấu đầu tiên
vào năm 1941. Đội được quản lý bởi Liên đoàn bóng đá Cộng hòa Hồi giáo Iran. Đội
tuyển thuộc thẩm quyền toàn cầu của FIFA và được quản lý ở Châu Á bởi AFC. Sân
nhà của đội là Sân vận động Azadi ở Tehran.
Ở cấp độ châu lục, Đội tuyển bóng đá nam BA TƯ đã 3 lần
vô địch Asian Cup vào các năm 1968, 1972 và 1976. Thành tích tốt nhất của quốc
gia tại Thế vận hội là lọt vào tứ kết tại Thế vận hội Montreal 1976. Tại FIFA
World Cup, BA TƯ đã vượt qua vòng loại sáu lần (1978, 1998, 2006, 2014, 2018 và
2022) nhưng chưa bao giờ vượt qua vòng bảng; họ chỉ thắng ba trận: trước Hoa Kỳ
năm 1998, Maroc năm 2018 và Xứ Wales vào năm 2022.