Thi sĩ Phạm Thiên Thư
NGÀY
XƯA HOÀNG THỊ…
Trương
Văn Khoa
Sài Gòn có một quán café “Hoa vàng”, trước kia còn gọi là “Động hoa vàng”. Quán nằm ở Ngã Tư
Bảy Hiền, trang nhã, tĩnh mịch và rất nên thơ. Khách thường là những người đứng
tuổi. Ai vào, nếu dể ý một tí sẽ thấy một “lão
nông” ngồi lặng lẽ ở góc nhà. Đó chính là thi sĩ Phạm Thiên Thư, tác giả của
những bài thơ nổi tiếng được Phạm Duy phổ thành những tình khúc bất hủ.
“…Em
tan trường về
Cuối
đường mây đỏ
Anh
tìm theo Ngọ
Dấu
lau lách buồn…
…Em
tan trường về
Đường
mưa nho nhỏ
Trao
vội chùm hoa
Ép
vào cuối vở…”
Có thể nói rằng, vào những năm của thập kỷ 70, bài thơ
“Ngày xưa Hoàng Thị..” là một tuyệt
tác. Sau khi Phạm Duy phổ nhạc, tác phẩm đã trở thành một hiện tượng tại miền
Nam. Thái Thanh là ca sĩ đầu tiên thể hiện thành công bài hát này. Lúc bấy giờ,
trên các báo phát hành ở Sài Gòn, người ta thường nghi vấn và đặt dấu hỏi, nhân
vật chính trong “Ngày xưa Hoàng Thị”
là ai? Một vài người tự nhận là mình, số khác lại bình thơ rồi cho rằng nhân vật
chính trong thơ là cô A hoặc cô B nào đó… Đến khi các phóng viên gặp Phạm Thiên
Thư hỏi chuyện, ông nói rằng, người đẹp trong ca khúc là cô Hoàng Thị Ngọ,
nhưng không hiểu tại sao nhiều người thời bấy giờ vẫn không tin?
Thi
sĩ Phạm Thiên Thư và nhạc sĩ Phạm Duy
Quê ông ở Kiến Xương, Thái Bình nhưng lại sinh ra ở Lạc
Viên, Hải Phòng. Năm 1954, khi mới 14 tuổi, ông theo cha mẹ di cư vào miền Nam,
cư ngụ tại khu Tân Định, Sài Gòn. Đó là một căn nhà nhỏ nằm đằng sau chợ Tân Định
cách trường Trung học Văn Lang, nơi ông học, gần một cây số. Học xong Tú tài,
Phạm Thiên Thư theo học trường Phật học Vạn Hạnh, chọn cửa Phật làm chốn dừng
chân và gửi hồn vào cõi Thiền.
Nhà thơ Phạm Thiên Thư, người đã thi hóa Kinh Phật,
ông xuất hiện trong làng thơ như một người tu sĩ, rao giảng Phật Pháp bằng thi
ca như Kinh Ngọc, Kinh Hiền, Kinh Thơ, Chiêu Hồn Ca, Đoạn Trường Vô Thanh... Thơ
Phạm Thiên Thư nửa đời, nửa đạo, tâm linh khác thường, làm cho độc giả lãng
đãng và ngẩn ngơ:
“…Em
làm trang tôn kinh
Anh
làm nhà sư buồn
Đêm
đêm buồn tụng đọc
Lòng
chợt nhớ vương vương
Đợi
nhau từ mấy thu
Tìm
nhau cõi vô thườn
Anh
hóa thân làm mực
Cho
vừa giấy yêu đương…”
(Pháp Thân)
Thế giới thi ca Phạm Thiên Thư giúp chúng ta khám phá
thêm những cửa ngõ mới lạ, phong phú về tôn giáo, tình yêu và thiên nhiên. Bài
thơ “Ngày xưa Hoàng Thị…” ra đời
trong lúc ông mới chập chững bước vào làng thơ nên nhiều người nghĩ đó là bài
thơ đầu tay. Thật ra, bài thơ đầu tiên chính là bài “Vết chim bay”, lúc ông mới 24 tuổi, còn nương náu ở cửa chùa.
Ngày ấy, có một nữ sinh thường vào sân chùa tìm nơi
tĩnh lặng để học bài. Cô đẹp và thánh thiện như ánh sáng của Quan Thế Âm Bồ
Tát, Phạm Thiên Thư đem lòng thương mến.. Hai người quen nhau độ mươi ngày, một
buổi chiều như bao buổi chiều khác, ông ngồi ở hiên chùa đợi mãi nhưng chẳng thấy
bóng dáng cô. Nàng ra đi chẳng một lời từ biệt để lại sự đơn côi và nuối tiếc
cho chàng trai mới lớn. Mười năm sau, khi trở lại chùa xưa, tình cờ nhìn thấy
nét phấn trắng ghi tên hai đứa vẫn còn trên gác chuông, lòng bâng khuâng chuyện
cũ, Phạm Thiên Thư đã viết nên bài thơ này:
“Ngày
xưa anh đón em.
Nơi
gác chuông chùa nọ.
Con
chim nào qua đó.
Còn
để dấu chân in…
Anh
một mình gọi nhỏ.
Chim
ơi biết đâu tìm…”
Tình yêu trong thơ Phạm Thiên Thư thánh thiện, nhẹ
nhàng và kín đáo. Chút bẽn lẽn, khẽ chạm mà không dám “tay trong tay” vì sợ tình sẽ tan biến thành khói sương. Đạo Phật ảnh
hưởng và tạo nên một không gian ái tình riêng trong thơ Phạm Thiên Thư. Nó làm
cho người đời ngỡ ngàng, đắm say trong thế giới thi ca huyền diệu của thi sĩ.
Theo ông, Hoàng Thị Ngọ trong bài thơ “Ngày xưa Hoàng Thị” chỉ là kỷ niệm, một
mối tình thoảng nhẹ vu vơ thời trai trẻ. Trong những năm Tú tài , ông đã để ý một
cô bạn học cùng lớp tên là Hoàng Thị Ngọ, cô gái đó quê gốc Hải Dương và ở gần
nhà ông. Sau này, Phạm Thiên Thư tìm lại cố nhân nhưng người hàng xóm cho biết,
bà Ngọ đã bán nhà và dọn đi nơi khác từ lâu.
Ngày ấy, mỗi khi xếp hàng vào lớp, cô gái đứng ở đầu
hàng bên nữ, nổi bật, mái tóc dài xoã trên bờ vai mảnh dẻ. Ông chỉ im lặng ngắm
nhìn. Khi tan trường, cô gái một mình trên đường về nhà, ông lại là kẻ lẽo đẽo
theo sau: “Cô ấy ôm cặp đi trước, tôi đi theo nhưng không dám lên tiếng. Trong
bóng chiều tà, ánh nắng hắt qua hàng cây, cô ấy lặng lẽ bước, gây cho tôi những
cảm xúc bâng khuâng khó tả. Cứ thế, tôi chỉ biết lặng lẽ đi theo sau cô ấy hàng
ngày, giấu kín những cảm xúc của mình không cho bất cứ ai biết”. Và một lần đắm
chìm trong cảm xúc ấy, ông đã cầm bút viết lên bài thơ “Ngày xưa Hoàng Thị”.
Những năm sau này, mỗi khi đi ngang lại con đường của
một thuở yêu đương, hình ảnh cô gái với mái tóc xoã ngang vai lại hiện về trong
ông:
“Em
tan trường về.
Đường
mưa nho nhỏ.
Chim
non giấu mỏ.
Dưới
cội hoa vàng...”
Giờ đây, Hoàng Thị Ngọ đã định cư ở Mỹ. Hơn 50 năm,
nơi phương trời xa xôi ấy, cô nữ sinh có còn nhớ…
“…Tìm
xưa quẩn quanh
Ai
mang bụi đỏ
Dáng
em nho nhỏ
Trong
cõi xa vời
Tình
ơi ! Tình ơi !”
Một lần, có người hỏi ông “Thế khi nào mọi người mới biết tới những bài thơ của bác?” Phạm
Thiên Thư trả lời: “Ấy là khi chúng tôi
nhờ nhạc sỹ Phạm Duy phổ nhạc 10 bài Đạo ca do tôi viết lời, Phạm Duy gặp và
tình cờ đọc được tập thơ của tôi. Tôi cũng không nghĩ Phạm Duy lại thích bài
thơ Ngày xưa Hoàng thị đến thế, ông đề nghị phổ nhạc bài thơ đó. Dĩ nhiên được
một nhạc sỹ nổi tiếng như Phạm Duy để ý đến bài thơ của mình thì có gì hạnh
phúc bằng. Và tôi cũng bất ngờ nghe lại bài thơ của mình khi đã phổ nhạc. Nhạc
sỹ đã tôn bài thơ lên rất nhiều qua những giai điệu nhạc bay bổng”.
Cha Phạm Thiên Thư tuy làm nghề bốc thuốc Bắc nhưng thỉnh
thoảng vẫn làm thơ. Ông còn nhớ, cha ông đã từng đạt giải Nhì về thơ do một tờ
báo ở Hà Nội tổ chức. Phạm Thiên Thư làm thơ để trải lòng mình chứ không làm
thơ chuyên nghiệp. Vì vậy mãi đến năm 1968, ông mới tự xuất bản tập thơ đầu
tiên, chủ yếu để tự đọc, tặng một số bạn bè thân. Thật ra, trong cuộc đời sáng
tác, Phạm Thiên Thư chẳng muốn ai biết về mình…
THOÁNG
HƯƠNG QUA
Năm 1964, nhà thơ Phạm Thiên Thư xuống tóc, đi tu ở một
ngôi chùa với Pháp danh là Thích Tuệ Không. Trong 9 năm tu hành (1964 -1973),
ông đã chứng kiến một cuộc tình giữa chú tiểu và một cô bé Phật tử. Chàng 16 tuổi
và nàng cũng ngần tuổi đấy. Tình yêu vừa chớm như những bông hoa vừa mới nở. Cứ
mỗi lần, chú tiểu đánh chuông, cô bé đứng bên nhìn và tụng niệm. Trong những lời
khấn nhỏ ấy, cô nguyện cầu cho 2 đứa được bên nhau mãi mãi…
Ðầu
xuân em lễ chùa này
Có
búp lan vàng khép nép
Vườn
trong thoáng làn hương bay
Bãi
sông lạc con bướm đẹp
Mùa xuân quen nhau, mùa hạ cùng em đi lễ… Rồi mùa thu,
mùa đông, hai người vẫn yêu thương tha thiết, bốn mùa hẹn nhau trong ngôi chùa
cổ, có lò hương với làn trầm nghi ngút:
Vào
hạ em lễ chùa này
Trên
đồi trái mơ ửng chín
Lò
hương có làn trầm bay
Vờn
trên bờ tóc bịn rịn
Chiến tranh loạn lạc, cuối mùa đông năm ấy, cô bé chết
vì bom đạn của chiến tranh. Trong mưa bay và gió lạnh, chú tiểu gạt nước mắt
đưa tiễn người yêu trong chiếc áo quan đơn sơ và mộc mạc như chính tình yêu của
họ:
Sang
đông em lễ chùa này
Ngoài
sân có mưa bụi bay
Hắt
hiu trong cành gió bấc
Vườn
chùa rụng cánh lan gầy
Cuối
đông đưa em tới đây
Trong
lòng áo quan gỗ trắng
Tóc
em tợ óng làn mây
Cội
hoa tưởng ai trầm lặng
Gia đình đưa xác cô an táng sau chùa, nơi những bông
hoa vẫn còn nở. Mỗi buổi chiều, chú tiểu đến bên mộ, thắp hương và ngồi mãi cho
đến khi hoàng hôn buông xuống…
Em
vừa nằm xuống đất này
Vườn
trong có bông đào nở
Con
bướm chập chờn hương bay
Quơ
sợi râu vàng bỡ ngỡ
Nắm
đất nào vừa lấp mộ
Có
con chim hót đầu cành
Tiếng
tan trên giòng suối xanh
Nước
ơi sao buồn nức nở
Mỗi cuộc tình đều có những kết thúc khác nhau. Có người
đến đỉnh cao của hạnh phúc, tràn ngập niềm hân hoan vô bờ bến. Có kẻ rơi xuống
vực sâu của bất hạnh, ôm lấy đơn côi trong im lặng và nước mắt. Cho dù âm dương
cách biệt ngàn trùng, tình yêu ấy vẫn tươi đẹp, sáng lung linh và huyền diệu.
Cõi người vẫn tin rằng, họ vẫn yêu thương nhau, con tim vẫn thổn thức một lời
hò hẹn từ kiếp trước. Và như thế, trong ánh sáng huyền diệu của Phật Pháp, họ
không còn bên nhau nữa nhưng tình yêu vẫn lóng lánh như những giọt sương còn đọng
lại trên những bông hoa nở sớm sau sân chùa.
Câu chuyện hoàn toàn có thật, Phạm Thiên Thư xúc động
và sáng tác bài thơ nổi tiếng: “Thoáng
hương qua”. Sau này, Phạm Duy phổ thành nhạc phẩm “Em lễ chùa này” và ca khúc đã đi vào lòng người cho mãi đến giờ.
Sau này, Phạm Duy còn phổ nhạc thêm một số bài thơ tình khác của ông như: “Đưa em tìm động hoa vàng, Gọi em là đoá tình
sầu”…Tất cả những ca khúc này đều nổi tiếng và được mọi người biết đến.
Sau 1975, Phạm Thiên Thư lui về ở ẩn. Từ năm 1976 đến
1981, để mưu sinh, Phạm thi sĩ mở quán hớt tóc ở Lăng Cha Cả... Giai đoạn (1981
– 1983), ông bán tạp hoá, rượu thuốc, trà đá… ở đường Lý Chính Thắng. Sau 1983,
Phạm Thiên Thư nghiên cứu, sáng lập và truyền bá môn dưỡng sinh PHATHATA (Pháp
– Thân – Tâm). Sau đó, ông được bác sĩ, nghệ sĩ Trương
Thìn, Viện trưởng Viện Y học dân tộc mời về cộng tác với Viện. Trong suốt thời
gian này, Phạm Thiên Thư thỉnh thoảng cho đăng báo những bài thơ ngắn. Đôi lần,
giới văn nghệ sĩ lại gặp ông đến dự họp ở Hội Nhà văn TP.HCM. Thời gian sau
này, Phạm Thiên Thư thực sự trở lại và
hoà nhập với văn đàn khi trường ca "Đoạn Trường Vô Thanh" của
ông được tái bản một cách trang trọng.
Trương Văn Khoa
Nguồn:
http://truongvankhoa.blogspot.com/2010/12/ngay-xua-hoang-thi.html?view=magazine
NGÀY XƯA HOÀNG THỊ...
Em tan
trường về
Đường
mưa nho nhỏ
Em tan
trường về
Đường
mưa nho nhỏ
Ôm nghiêng tập vở
Tóc
dài tà áo vờn bay
Em đi
dịu dàng
Bờ vai
em nhỏ
Chim
non lề đường
Nằm im
giấu mỏ
Anh
theo Ngọ về
Gót
giày lặng lẽ đường quê
Em tan
trường về
Anh
theo Ngọ về
Chân
anh nặng nề
Lòng
anh nức nở
Mai
vào lớp học
Anh
còn ngẩn ngơ ngẩn ngơ
Em tan
trường về
Mưa
bay mờ mờ
Anh
trao vội vàng
Chùm
hoa mới nở
Ép vào
cuốn vở
Muôn
thuở còn thương còn thương
Em tan
trường về
Anh
theo Ngọ về
Em tan
trường về
Anh
theo Ngọ về
Môi em
mỉm cười
Man
man sầu đời tình ơi
Bao
nhiêu là ngày
Theo
nhau đường dài
Trưa
trưa chiều chiều
Thu
đông chẳng nhiều
Xuân
qua rồi thì
Chia
tay phượng nở sang hè
Rồi
ngày qua đi qua đi qua đi
Như
phai nhạt mờ
Đường
xanh nho nhỏ
Như
phai nhạt mờ
Đường
xanh nho nhỏ
Hôm nay
tình cờ
Đi lại
đường xưa đường xưa
Cây
xưa còn gầy
Nằm
quay ván đỏ
Áo em
ngày nọ
Phai
nhạt mây màu
Âm
vang thuở nào
Bước
nhỏ tìm nhau tìm nhau
Xưa
tan trường về
Anh
theo Ngọ về
Nay
trên đường này
Đời
như sóng nổi
Xóa bỏ
vết người
Chân
người tìm nhau tìm nhau
Ôi con
đường về
Ôi con
đường về
Bông
hoa còn đẹp
Lòng
sao thấm mềm
Ngắt vội
hoa này
Nhớ
người thuở xưa thuở xưa
Xưa
tan trường về
Anh
theo Ngọ về
Xưa
tan trường về
Anh
theo Ngọ về
Đôi
chân mịt mù
Theo
nhau bụi đỏ đường mưa
Xưa
theo Ngọ về
Mái
tóc Ngọ dài
Hôm
nay đường này
Cây
cao hàng gầy
Đi
quanh tìm hoài
Ai
mang bụi đỏ đi rồi
Ai
mang bụi đỏ đi rồi
Ai
mang bụi đỏ đi rồi
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét