Nhà
thơ Phạm Ngọc Thái
TRÚC
THANH VỚI BẢN TÌNH CA XÔ-NÁT
Phạm Ngọc Thái
Trúc Thanh
có không ít những tình thơ tâm huyết, có thể làm rung cảm trái tim đời. Trong số
những bài tôi thích ở thơ em: “Mong manh” là một áng thi huyền ảo và thật xúc động.
Tình thi
nói về sự đa sầu, đa cảm của một cô thôn nữ, gửi niềm tâm tư tới người yêu tận
phương trời. Em muốn tin mà chưa dám tin ? Em yêu… lại sợ tình yêu rồi sẽ tan ?
vào một đêm trường, lòng em cồn cào tha thiết mà thổ lộ. Ta hãy nghe Trúc Thanh
mở đầu trang thơ:
Đời sập tối mây che vầng tinh tú
Đêm của thời
gian cũng là đêm cuộc đời - Cái khoảng không gian “đời sập tối…” - Bóng đêm ấy
đang bao trùm lên em với một nỗi buồn tràn ngập. Ta muốn hỏi: vì sao lòng em lại
đến mức tối tăm đến vậy ? Ta không rõ và cũng không thể trả lời. Chỉ biết rằng,
cả tâm hồn và trí não em là một “cơn sầu gầm rú…” với nỗi đau vô tận.
Nhưng trong
cái đêm tối cuộc đời ấy lại có ngọn lửa tình mới đang le lói, nhen lên ! Đó là
mối tình của em với một chàng từ miền xa xôi nào đó ? Trái tim em khao khát, đợi
chờ:
Em
lặng im thắp nỗi nhớ làm đèn
Tình
cậy cửa tim, hoen mờ lý trí…
Tình yêu
chàng tràn vào soi sáng cái “đêm đen” của đời em. Người thôn nữ bàng hoàng nghe
“tình cậy cửa tim” mình - Có lẽ, vì từng chịu đựng một cuộc tình duyên đau đớn
? nên em sợ. Em không dám… hay không còn muốn yêu nữa chăng ? nhưng rồi lý trí
cũng phải “hoen mờ…” mà lùi bước, trước tiếng gọi mãnh liệt của trái tim em
đang bùng cháy.
Hình ảnh tượng
trưng của hai câu thơ rất hay: Em lặng im thắp nỗi nhớ làm đèn / Tình cậy cửa
tim, hoen mờ lý trí…/ - Đây là hình tượng theo thi pháp dòng thơ tượng trưng
châu Âu nửa cuối thế kỷ XIX sang đầu thế kỷ XX - Theo thuyết “tương ứng cảm
quan” do Charles Baudelaire (1821- 1867), thi nhân thuộc bậc thầy của văn học
hiện đại Pháp thời đó khởi xướng. Ông từng định nghĩa về thuyết “tương ứng cảm
quan” như sau:
Thiên nhiên là một ngôi đền mà trong đó
những cột sinh linh
Thỉnh thoảng phát ra những ngôn ngữ
mơ hồ
Con người đi trong thiên nhiên
qua những rừng biểu tượng
… Hương thơm, màu sắc và thanh âm
tương ứng
Nghĩa là:
giữa vật này với vật khác, giữa con người – cuộc sống với thiên nhiên, đều có
thể thay thế nhau bằng hình tượng. Phản ảnh một cách tương ứng, nhưng dựa vào cảm
thụ được phát ra từ các giác quan (gọi là cảm quan), hay từ trong tâm linh. Cho
nên thỉnh thoảng ngôn ngữ mơ hồ…
Có thể nàng
thi sĩ Trúc Thanh của chúng ta, chưa được biết về trường phái dòng thơ tượng
trưng hiện đại châu Âu này ? song do quá trình đọc và cảm thụ thi ca thế giới –
Những sáng tác gần đây, có một số bài em đã ảnh hưởng khá sâu đậm thi pháp của
dòng thơ tượng trưng “tương ứng cảm quan” ấy.
Trở lại với
hai câu thơ trên của Trúc Thanh – Đó là ngọn đèn của tình yêu thắp sáng những
đêm đêm, lòng em thổn thức. Tiếng gọi của trái tim còn mạnh hơn lý trí ! Đó là
nguồn sống, niềm tin và hy vọng… giúp em vượt qua những buồn tủi cuộc đời, đang
phải gánh chịu kia.
Tôi phân
tích đoạn thơ tiếp theo:
Đêm
ảo ảnh gối đầu lên mộng mị
Dệt
yêu thương kỳ vĩ chốn mơ hồ
Mai
cuộc đời có cành trúc ngây ngô
Đứng
xõa tóc bên nấm mồ kỷ niệm
Thơ đưa ta
đi tới miền kí ức của một viễn cảnh xa - Phải chăng như người thiếu nữ hoài cảm
theo bóng người yêu, trong bài thơ “Hai sắc hoa ti- gôn” của T.T.KH đã viết:
Từ đấy thu rồi thu lại thu
Lòng tôi còn giá đến bao giờ
……..
Mà từng thu chết, từng thu chết
Vẫn giấu trong tim bóng một người
Hoặc là Trúc
Thanh muốn nói về cảnh một mai đây… như nữ sĩ Mai Đình – Khi bà đã bước vào tuổi
tám mươi, nhưng mối tình với thi nhân Hàn Mặc Tử trong bà vẫn:
Tóc trắng, tình xanh mộng chửa tàn
(thơ Mai Đình)
Bà đã đến
Gành Ráng, Qui Nhơn một lần nữa để thăm mộ cố nhân. Một lần nữa, những giòng lệ
tiếc thương lại chảy tràn trên đôi mắt bà như thưở còn con gái.
Trong bài
thơ “Mong manh” - Trúc Thanh cũng đã nghĩ đến cái ngày ấy, khi nàng đến bên mộ
của người tình xưa và:
Đứng xõa tóc bên nấm mồ kỷ niệm
Tên em là
Trúc Thanh, nên em mượn bóng cây trúc rũ xuống như mái tóc để ví về mình. Hình ảnh
“cành trúc ngây ngô…” - Cũng có nghĩa là sự thẫn thờ, thao thiết ở trong em,
qua bao tháng ngày sống trong niềm khát vọng, đắm đuối với tình nhân:
Đêm ảo ảnh gối đầu lên mộng mị
Đoạn thơ được
đan dệt giữa tình yêu trong thực tại và hoài cảm về xa xăm. Nó tích tụ lại
trong một câu thơ, thổ lộ nỗi lòng thầm kín của em:
Dệt yêu thương kỳ vĩ chốn mơ hồ
Cũng với
thi pháp thể hiện giữa thực tại và viễn cảnh, trong tâm thức người thôn nữ đang
yêu – Trúc Thanh viết tiếp đoạn ba:
Nay tháng mấy lá vàng lưa thưa điểm
Bóng thời gian phủ tím chốn đợi chờ
Phải chăng
cái mùa lá vàng vẫn còn thưa thớt rụng, chính là vào cuối mùa thu ? Lòng người
thôn nữ ngơ ngác hỏi. Nếu cảnh đêm tối ở khúc thơ đầu, ngoài (nghĩa đen) nói về
trời đất – còn để phản ánh đến sự u sầu, buồn thảm đang sập xuống cuộc đời em
(nghĩa bóng). Nhưng cảnh trí lá vàng rơi lác đác của thiên nhiên trong đoạn thơ
này, chỉ thuần túy khắc họa lên khoảng không gian, thời gian bao quát tình thơ…
có hình hài em trong đó: Bóng thời gian phủ tím chốn đợi chờ /- Nghĩa là, năm
tháng lòng nàng vẫn son sắt, thủy chung, mặc cho giòng lệ chảy:
Mai
anh về em gửi tặng bài thơ
Có
giọt lệ thấm mờ đi một nửa
Em khắc khoải
chờ mong ngày người yêu trở về. Ôi ! Đọc những lời thơ tha thiết ấy, ta bỗng nhớ
tới hình bóng chinh phụ trong “Chinh phụ ngâm”, thổn thức ngóng trông người
chinh phu ở nơi phương trời xa:
Trống Trường Thành lung lay bóng nguyệt
Khói Cam Tuyền mờ mịt thức mây
Tôi bình
sang đoạn thứ tư:
Xin
đừng gió thổi tình không điểm tựa
Xin
đừng mưa gội rửa mấy câu thề
Xin
cuộc đời dừng lại cảnh nhiêu khê
Cho
anh khỏi bộn bề trăm phương gió
Thi nhân Nguyễn Bính từng cảm thán rằng:
Gió mưa là bệnh của trời
Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng
Trúc Thanh
thì viết:
Xin đừng gió….
Xin đừng mưa…
“cuộc tình
không điểm tựa” kia chính là một cuộc tình sấm sét, choáng ngợp tâm hồn em.
Tình yêu ào ạt đến… làm trái tim em thổn thức mà run rẩy…Em bàng hoàng đón nhận
rồi tha thiết yêu ! Bởi vậy, lòng em thảng thốt lo âu khi nghĩ đến một mai…
tình yêu có thể sẽ lại tan ? Hình ảnh “gió và mưa” trong bài thơ của Trúc Thanh
là biểu tượng về thiên thai… để em cầu nguyện, mong trời đất phù hộ cho cuộc
tình của em được vững bền – giông tố đừng thổi mạnh cho mối tình của em với
chàng khỏi tan !? Mưa bão cũng đừng xả xuống cuốn trôi đi, những lời hứa của
chàng đã từng thề non, hẹn biển cùng em !? Em cầu mong những cảnh đời vẫn thường
ngang trái, đừng phá mất cuộc tình em tha thiết !? Đó là tiếng nói từ trong tâm
linh và trái tim nàng thi sĩ Trúc Thanh vọt trào ra, làm cho bài thơ đậm thêm
màu sắc của một bản tình ca xô-nát.
Tôi nhấn mạnh,
phân tích về câu thứ tư của đoạn - Cái nỗi lòng chênh vênh, so đo, lo sợ anh sẽ
thay lòng, đổi dạ ? Chính là hình ảnh câu:
Cho anh khỏi bộn bề trăm phương gió
Trong đôi
bài thơ khác, Trúc Thanh cũng đã từng thổ lộ tâm trạng này. Thí dụ:
Em
có buồn... Một chút xíu so đo
Lòng
anh sâu nên em dò chẳng được
Người
ta đẹp, người hương trời sắc nước
Em
quê mùa chẳng gương lược phấn son
Và nàng tưởng tượng:
Em
có buồn... Anh an ủi người ta
Trong vai phụ em là người thay thế
Nhiều
đêm thức một mình em nuốt lệ
Hứa
không buồn có dễ chút nào đâu
(Em có buồn… nhưng…)
Vậy là “trăm
phương gió” ở đây là trăm phương gió “tình” ? Em mong đời dừng lại những “cảnh
nhiêu khê” quyến rũ tình trai gái đó… mà cám dỗ anh của nàng ? để anh khỏi rối
lòng, ngả nghiêng theo gái này, gái khác… cuộc tình này, tình nọ… rồi bỏ rơi
nàng - Đây là nỗi lo thường tình của người con gái đang yêu !
Tôi bình
vào đoạn cuối:
Nếu
còn lại một niềm tin bé nhỏ
Em
tin đời vì đời đó có anh
Nếu
tình yêu còn nửa cuối chân thành
Em
ấp ủ dù mong manh ấp ủ
Nếu như vào
đầu bài thơ, Trúc Thanh đã cảm thán về sự đời đen bạc của mình:
Đời
sập tối mây che vầng tinh tú
Có
cơn sầu gầm rú giữa đêm đen
Thì giờ
đây, tình yêu đã thắp sáng lên ngọn lửa trái tim em - và, niềm tin vào cuộc đời
đã đến với em: Em tin đời vì đời đó có anh /- Tình yêu thương của anh là linh hồn
trong cuộc đời em, để dẫn dắt em bước tiếp đi đến ngày mai rộng mở, thênh
thang. Niềm hạnh phúc chứa chan ấy, còn được Trúc Thanh thổ lộ ở một số các bài
thơ khác:
Ta
gặp nhau khi nắng chiều ngả bóng
Anh
luống tuổi đời và tóc chẳng còn xanh
Tình
muộn màng nhưng đẹp đúng không anh
Em
sẽ thủy chung dù không thành chồng - vợ
Hay là:
Em quá yêu anh chứ tim nào bất cẩn
Tình
đã trưởng thành trao nhận có sao đâu
Hạt
bụi thời gian phủ tuyết trắng trên đầu
Tình
yêu muộn là tình sâu... Anh nhỉ!
(Thương muộn)
Còn trong
bài “Sông thơ”, tình yêu ấy đã nâng bổng tâm hồn em bay cao, hướng về phía chân
trời khát vọng:
Cởi
não phiền nhân sinh,
ta
khỏa thân dưới dòng sông thơ tắm gội
Thơ
quyện hồn con sóng cũng liêu trai
Một
phút trải lòng địa ngục hóa thiên thai
Tâm
hồn ta chẳng có hình dung,
khoác
áo thi ca bỗng lầu đài hiển hiện
Không có sức
mạnh nào lớn hơn sức mạnh của tình yêu ! Như em nói: Tình yêu đã biến cuộc đời
từ địa ngục hóa thiên thai… Em sẽ lại khỏa thân dưới bầu trời trong xanh hạnh
phúc với tình anh, mà tắm gội thỏa thuê… Em sẽ mãi mãi tôn thờ, nâng niu tình
yêu anh đã dành cho cuộc đời em:
Em
ấp ủ dù mong manh ấp ủ
Người thôn
nữ của chúng ta đã kết bài thơ “Mong manh” này ở đó - và từ trong trái tim
nàng, cất vọng lên một bản tình ca xô-nát !
Phạm Ngọc Thái
Nhà
thơ Trúc Thanh
MONG MANH
Đời sập tối mây che vầng
tinh tú
Có cơn sầu gầm rú giữa
đêm đen
Em lặng im thắp nỗi nhớ
làm đèn
Tình cậy cửa tim, hoen mờ
lý trí…
Đêm ảo ảnh gối đầu lên mộng
mị
Dệt yêu thương kỳ vĩ chốn
mơ hồ
Mai cuộc đời có cành trúc
ngây ngô
Đứng xõa tóc bên nấm mồ kỷ
niệm
Nay tháng mấy lá vàng lưa
thưa điểm
Bóng thời gian phủ tím chốn
đợi chờ
Mai anh về em gửi tặng
bài thơ
Có giọt lệ thấm mờ đi một
nửa
Xin đừng gió thổi tình
không điểm tựa
Xin đừng mưa gội rửa mấy
câu thề
Xin cuộc đời dừng lại cảnh
nhiêu khê
Cho anh khỏi bộn bề trăm
phương gió
Nếu còn lại một niềm tin
bé nhỏ
Em tin đời vì đời đó có
an
Nếu tình yêu còn nửa cuối
chân thành
Em ấp ủ dù mong manh ấp ủ
TRÚC THANH
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét