Tác giả Nguyễn Bàng
NHƯ
THIẾU NỮ ĐÃ VÀO CHÙA XUỐNG TÓC ?!?
(Gửi
nhà thơ Đặng Xuân Xuyến)
Lọc ra chừng 8 bài thơ viết về biển của Nguyễn Thanh
Lâm để bình riêng BIỂN CỦA NGUYỄN THANH LÂM trong RỪNG XANH MƯA là một việc làm
khéo léo. Và bài bình đã làm bật lên cái ý “Thơ
ông viết về biển, bài nào cũng tươi rói cảm xúc, cũng được cảm nhận bằng một
tình yêu trong sáng, thánh thiện của cõi Thiền”
Nhưng có lẽ vì bị ám ảnh bởi sự thánh thiện của cõi
Thiền nên Đặng Xuân Xuyến đã không dưới hai lần khen Nguyễn Thanh Lâm:
“Với Nguyễn Thanh Lâm thì biển không chỉ dịu dàng như
thiếu nữ tuổi dậy thì mà còn đẹp hơn thế, khi ông phát hiện: biển trong mưa thật
đẹp, đẹp trắng trong, tinh khiết “Như thiếu nữ đã vào chùa xuống tóc”, chỉ nên
chiêm ngưỡng bằng tâm thể thánh thiện của cõi Thiền. Vẻ đẹp ấy đã khiến nhà thơ
và cõi phàm trần “trở bệnh tương tư”, “ngẩn ngơ” tiếc nuối:
Biển
lại mưa
Như
thiếu nữ đã vào chùa xuống tóc
2/
Khi mưa tạnh, biển trở lại hiền hòa, êm dịu, thì dưới
lăng kính lãng mạn của nhà thơ, biển đẹp như “cô gái mới vào chùa chưa xuống
tóc”, còn nguyên nét ngây thơ, trong sáng của tuổi mới lớn. Nét đẹp ấy mơn mởn
những phồn thực mà hồn nhiên, sáng trong, lặng thầm của hương trinh nữ, làm xuyến
xao nhà thơ với miền cảm mến thanh tao, không vẩn nét phàm trần, khiến những
trăn trở, nghĩ suy của nhà thơ về trách nhiệm với cuộc đời trở nên an nhiên, tự
tại:
Lòng
tôi rỗng không ngắm biển
Tóc
trắng trên đầu lặng sóng
Mắt
khép hờ lỏng then quá khứ - tương lai
Hồn
nhiên nhịp thở
Hương
hạnh phúc dâng đầy
Liệu các thiếu nữ đã vào chùa xuống tóc có “đẹp trắng
trong, tinh khiết, có còn nguyên nét ngây thơ, trong sáng của tuổi mới lớn...”
không?
Không xét đến, những người đi tu, nếu là nam thì theo
dân gian, đa phần đều là “trốn việc quan đi ở chùa”, mang danh tu hành hoặc nương nhờ, lánh vào cửa
Phật để “trốn việc quan” (như phu phen, tạp dịch, thuế má, lính tráng, thậm chí
trốn trọng tội đã vi phạm ngoài đời... nói chung). Chính vì thế một số triều đại
phong kiến đã phải ra chính sách hạn chế người đi tu. Tác phẩm Sãi Vãi của Nguyễn
Cư Trinh đã nói rõ điều này: Sãi nói mình là người đi tu bất đắc dĩ, đầu Phật cốt
để "khỏi xâu, miễn thuế", nay thấy Vãi "thanh tân, đẹp đẽ"
nên muốn rủ Vãi "tu hoài, tu hủy". Bị trách mắng, bị cự tuyệt, Sãi chẳng
cần dấu diếm, bày tỏ hết cái chân tướng "hổ mang" của mình ra...
Còn các thiếu nữ đã xuống tóc đi tu như trong thơ Nguyễn
Thanh Lâm và trong lời bình của Đặng Xuân Xuyến thì văn học nước nhà cũng đã có
không dưới ba nàng nổi danh:
Truyện Quan Âm Thị Kính cốt tả đức tính nhẫn nhục và
lòng từ bi của bà Thị Kính, vì đó mà sau này bà trở thành Phật Quan Âm. Nhưng
người con gái nết na, xinh đẹp ấy cũng
vì bị nghi oan âm mưu giết chồng, bị nhà chồng mắng chửi và đuổi về nhà bố mẹ đẻ
nên quá buồn tủi, bèn giả trai đến tu ở chùa Vân (Vân Tự), được đặt pháp danh
là Kính Tâm.
Hàng loạt ca khúc nổi tiếng ‘’Chuyện tình Lan và Điệp’’
viết về đôi trẻ yêu nhau nhưng bị số phận đớn đau chia uyên rẽ thúy, được nhiều
người ví như Romeo và Juliet hay Lương
Sơn Bá và Chúc Anh Đài của Việt Nam, lấy nguồn từ tiểu thuyết ‘’Tắt lửa lòng’’
của nhà văn Nguyễn Công Hoan. Cô thiếu nữ Lan ôm mối tình tuyệt vọng bỏ nhà đến
chùa để cắt tóc đi tu và rồi kết cục:
Đời
Lan khác chi,
Như
một cành hoa xuân hương sắc sớm phai mau
Một
đêm gió mưa bên ngọn đèn quạnh hiu
Lan
đã cướp linh hồn
Ngoài
xa từng tiếng cú kêu sương nghe thê lương
Gió
than não nề trong màn đêm nghe đau thương
Từng
hồi chuông ngao ngán ngân dài như khóc than,
Tiễn
một linh hồn
Một chú tiểu cũng tên là Lan trong “Hồn bướm mơ tiên”
của Khái Hưng là một cô gái vì lý do đặc biệt mà phải cải nam để tu hành. Giả
trai rồi mà chú tiểu Lan vẫn còn xinh đẹp đến nỗi chàng sinh viên Ngọc, lần đầu
lên chùa gặp mặt đã phải thắc mắc: "Quái lạ! Sao ở vùng nhà quê lại có người
đẹp trai đến thế, nước da trắng mát, tiếng nói dịu dàng trong trẻo như tiếng
con gái”. Và rồi Ngọc đã nhanh chóng phải lòng Lan. Và sự có mặt của Ngọc đã
đánh thức trong Lan cái gọi là tình yêu, gieo vào tim nàng những tiếng yêu êm ả.
Vì vậy ví von
“Biển
lại mưa
Như
thiếu nữ đã vào chùa xuống tóc”
Không hẳn là trắng trong tinh khiết như nhà thơ và cả
người bình đã cảm hứng
Về Mưa biển, tôi nhớ nhà thơ nhà giáo Thúc Hà (Hà Thúc
Chỉ), dạy học ở Hải Phòng cùng thời với tôi có viết:
“Bỗng
đâu mây kéo tối sầm
Con
thuyền xa cũng khuất dần dặm khơi”
Trong âm nhạc cũng có bài hát nổi tiếng Mưa trên biển
vắng, vốn là một ca khúc tiếng Pháp được dịch lời sang tiếng Việt:
“Mưa
buồn mãi rơi trên biển xưa âm thầm
Ôi
biển vắng đêm nao tình trao êm đềm
Cơn
sóng nào, gợi lên nỗi đau trong em
Bao
nhiêu chiều lang thang… một mình”
Xem ra thơ và nhạc về biển trong mưa không thật đẹp, đẹp
trắng trong, tinh khiết mà buồn buồn, ấy là biển trong mưa không phải vào những
hôm chớp bể mưa nguồn.
Thích bài bình của Đặng Xuân Xuyến thì viết thế thôi.
NGUYỄN BÀNG
Địa chỉ: Thành phố Sài Gòn
Email: bnguyen37@gmail.com
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét