HỒI KÝ NGƯỜI TÙ BINH HẾT HẠN CẢI TẠO VỀ NHÀ – Đinh Hoa Lư

          

          

Về đây ngơ ngác chim bay tìm đàn

Về đây hoang vắng lạnh buốt cung đàn

Tôi lắng nghe tâm tình nhân thế

Qua đáy tim chưa đục sông mê

Qua ước mơ duyên tình đơn sơ ...

(Về mái nhà xưa - NS Nguyễn Văn Đông)

           
Chiếc xe chạy khá nhanh, nó kiếm thêm một số khách 'khá bộn' trên đường vào. Hành lang giữa chật cứng. Người ngồi ép vào nhau, cổ nghểnh cao tìm khoảng trống để. Tôi 'an phận', thoải mái hơn chút đỉnh nhờ lên xe trước. 'Lơ' xe lấy 'ngon ơ' của tôi đúng một trăm đồng bỏ vào túi.
 
Chuyện tiền nong của anh ta với tài xế không liên quan gì tôi. Thế tôi lại âm thầm 'cám ơn' cái ghế 'súp' hiếm hoi do anh ta dành cho tôi lúc xe vừa rời bến.
 

Xe chạy nấp theo bờ biển. Hình như ngang bờ biển Ninh Chữ? Hoang sơ với làn nước xanh mấp mé theo quốc lộ. Bao hòn đá chập chùng, những vũng nước biển trong leo lẻo. Xa xa sóng đánh vào đá nước tung lên trắng xoá. Ngoài khơi hoang vu không thấy bóng thuyền

Cuối năm 1974 lấy phép từ TKQT, tôi đi phép từ Đà Nẵng vào Sài Gòn bằng xe đò.  Tôi dám 'bạo gan' đi xe? an ninh lúc đó tôi dám 'bạo gan' bận đồ lính đi trên xe do thiếu tiền thiếu phương tiện thì đành phải 'gan' thôi. Ngang đây, cảnh biển Ninh Chữ quá đẹp nên tôi nhớ mãi. Như vậy là gần Phan Thiết, "quê hương nước mắm" rồi. Từ Phan thiết vào đến Bình Tuy không còn bao xa.
Qua khỏi cầu Phan Thiết, chiếc xe đang vào Thành Phố. Trong xe tôi vẫn ngửi được mùi nước mắm từ mấy hãng gần múi cầu. Những đống hũ nhỏ, sơn trắng la liệt dưới kia. Người ta vẫn còn làm nước mắm đựng trong hũ (còn gọi là trĩn) đất như xưa. Chiếc xe dài đang chạy xuyên qua Thành Phố. Phố Phan vắng vẻ, buồn hiu. Những cửa tiệm thưa thớt, vài chiếc xe honda 67 màu đen còn sót lại chạy vù qua mặt chiếc xe hàng. Bạn cùng lớp với tôi, Nguyễn Cường Nam, ra trường sau tôi, hồi đó nghe tin Nam 'trấn nhậm' cây cầu nào ngoài Phan Rang? Giờ tôi không còn biết tin gì về Nam? Phan Rang xe đã qua rồi, đây là Phan Thiết; có thể Phan Rang, thị trấn nhỏ quá, nên tôi không để ý.
 
RỪNG LÁ!
 
Xe ngang Rừng Lá. Người ta đặt tên là Rừng Lá không biết do sao? Trước đây mỗi lần xe chạy ngang đây ai nấy cũng lo, cũng hồi hộp. Nỗi ám ảnh bị 'du kích' ra chặn đường, một ‘rừng lá của mật khu’ của 'người bên kia'. Vào đây "rừng lá' tôi cũng thoát do gặp may không có 'du kích' nào ra đón. Chuyến đi phép 1974 tôi vừa kể đoạn trên, tôi "bận đồ lính" tôi thoát được một mối nguy hiểm tại Bồng Sơn, quận Hoài Nhơn, Bình Định. Có chiếc cầu bị du kích đánh sập, và 'du kích' cũng giả dạng người đưa đò ‘transport’ khách qua sông, có xe bên kia đón.
 
Khách qua sông cùng tôi ai cũng bận đồ dân sự, họ ép tôi vào giữa nếu có "du kích" thì họ khỏi thấy. Do tôi 'điếc không sợ súng' chứ người dân họ biết hết, nơi nào có du kích họ đều rành. Tôi lúc này đúng 21 tuổi, trẻ măng, bận bộ đồ xanh ô liu, trên ve áo còn mang hai 'quai chão" đen sì, may liền vào cổ áo, không gỡ ra được. Một anh trung niên, bận bộ vét trắng, mang kính cận ra dáng trí thức. Tôi nhớ anh nói giọng Quảng Nam cứ đi 'kè kè' bên tôi để che giúp bộ đồ lính của tôi. Giờ mấy mươi năm qua, thêu dệt chuyện này hay hư cấu làm chi nữa. Tôi chỉ có lời CÁM ƠN MUỘN MÀNG đến tình dân trên chuyến xe đò 1974 mà tôi đi phép từ miền trung vào nam thăm gia đình. Năm đó trong nhà ai cũng mừng cho tôi 'thoát nạn'. Nhưng về lại đơn vị TKQT tức trả phép, ba mẹ tôi phải 'rán sức' mua vé máy bay cho tôi ra lại Huế, chiếc DC 4 bốn cánh quạt bay vù vù gần 3 tiếng mới tới Phú Bài. Đó là chuyện 1974 chuyến phép cuối cùng của tôi và cả những ai phục vụ trong QLVNCH cũng nên.
 

Và giờ đây là "rừng lá' của năm 1980, của mừng vui, không lo sợ hồi hộp gì nữa. Một 'thằng tù' vừa được 'RA TRẠI' và sắp về đến nhà. Dòng suy nghĩ của tôi đột ngột ngừng hẳn do anh chàng lơ báo cho tôi biết sắp đến Ngã Ba 46, họ sẽ cho tôi xuống đó.
 
Tới rồi! về nhà rồi ! một cảm giác hân hoan, hồi hộp khó tả trong lòng tôi.
 
NGÃ BA BỐN SÁU
 

Ngã Ba 46 – La Gi

 
Xe thả tôi xuống liền rồ máy chạy ngay. Tôi đứng bên đường nhìn theo chiếc xe dài, màu vàng nhạt khuất hẳn dưới con dốc xa xa.
Trời thật sự chiều. Con lộ chính đất nước giờ này thật vắng. Tôi băng qua đường. Ngã ba này giờ chỉ vài cái quán lèo tèo, vắng khách. Giờ này tôi không còn tìm ra một phương tiện nào để về La Gi cả.
 Trong chuyến phép tôi vừa kể đoạn trên, tôi theo mẹ từ Mỹ Tho về La Gi. Những chuyến xe lam đông khách từ ngã ba Bốn Sáu này đây. Hồi đó nhộn nhịp làm sao. Về La Gi một chặng đường 18 cây số. Hai bên đường đa số là người dân Quảng Trị theo chương trình Khẩn Hoang Lập Ấp vào năm 1973.
Giờ tất cả đều vắng, ngã ba này không có ai ngoại trừ tấm bảng xi măng rất lớn đề dòng chữ:

 - RỪNG LÀ VÀNG... ĐỐT RỪNG NHƯ THỂ ĐỐT DA THỊT MÌNH
 
Trong cảnh vắng vẻ một 'NGÃ BA 46', kèm theo sự lạ lùng của tấm bảng viết dòng chữ trên một thời xe lam, xe ôm rộn ràng lên về La Gi, trong đó có khá đông lưu dân Quảng Trị.
 
Chuyện đi bộ theo con đường này về nhà là chuyện bình thường đối với tôi lúc đó. Những ngày trong Trại Ái Tử, những đoạn đường vác gỗ nặng từ rừng về trại cùng non hai mươi cây số; huống gì bây giờ, tôi bước thênh thang. vai 'nhẹ hều' cộng thêm niềm vui quá lớn.
 
Mặt trời chưa lặn hẳn. Tôi còn thấy được những xóm nhà hai bên con đường nhựa không rộng mà không quá hẹp. Vài đám ruộng cỏn con, xen vài luống mía. Những túp lều tranh còn vương khói, xen kẻ vài mái nhà tôn xi măng xam xám. Bên trái tôi một bóng núi nhòn nhọn. Rừng chiều dần dần đen sậm lại. Cảnh vật im lìm trong bóng hoàng hôn. Tôi cúi đầu bước nhanh trên con đường vắng ngắt không còn xe hay người đi. Hình như tôi muốn đuổi theo ánh sáng còn sót lại của một buổi chiều sắp hết.
 
Ngang cầu Suối Đó thì trời đã tối hẳn. Nhờ ánh trăng thượng tuần nên con đường không tối lắm. Con sông chảy qua cầu vào mùa này đã cạn nên tôi dễ dàng lội qua. Cái cầu đã sụp đổ. Ban ngày, có lẽ xe đò chạy vòng đường khác. Lội qua con sông cạn, leo lên lại con đường, tôi dựa lưng lên cái ba lô tạm nghỉ mệt trên con đường nhựa.
 
Động Đền trong kia, nơi bà con tôi ở rất đông. Ngày đó tôi thăm vùng này được hai ngày trước khi ra lại Quảng Trị. Sau 1975 nhà ba mẹ tôi từ Mỹ Tho mới về tập trung tại đây. Động Đền, nơi người Quảng Trị ở gần bên nhau. Rẫy rừng than củi, buôn bán nông phẩm là chính. Những cái quán cà phê tranh nho nhỏ, những cái chợ cũng nho nhỏ, những mái trường cho con em Quảng Trị và những chuyện gì nữa sinh ra từ vùng đất mới này, tôi không tường tận gì lắm. Sau năm 1972, gia đình tôi 'chạy' thẳng đến Mỹ Tho, chỉ về tập trung ở đây sau năm 1975; và đây cũng là lý do tôi khai địa chỉ trong giấy Ra Trại là vùng này.
Mặt trăng thượng tuần gần lặn, tôi vội vả bật dậy tiếp tục bước nhanh.
 
Ngã Tư Quân Cảnh đây rồi!
Tôi rẽ phải vào con đường đất, nó không còn trãi nhựa nữa. Chỉ vài cây nữa là đến Động Đền. Nhưng nhà tôi ở xóm nào? tôi hoàn toàn mù tịt, trong địa chỉ là Xã Tân Mỹ thôi.
Con đường đất lồi lõm, khó đi trong bóng đêm. Tôi cứ men theo vậy đi mãi. Ánh đêm và thôn xóm tối đen hai bên đường. Trời về khuya, tôi càng lúc càng bước nhanh; hình như tôi đang mò lên một con dốc. Còn ánh đèn nào leo lét tôi đánh bạo bước vào hỏi nhà...
Một giọng nói Gio Linh của một chú trung niên trả lời:
- Ôi phải o Dỏ... thôn Cam Bình phải khôn? chú đi lui xuống ngay dưới dốc là đến ngay thôi...
Hú vía! tôi mừng quá “lia lịa” cám ơn chú kia. Người khách trong đêm như tôi, nghe mới ra tù chắc là một chuyện cho gia đình kia bàn tán 'đỡ buồn ' - có lẽ họ mới đi làm rẫy về, chưa ngủ? Tôi quay bước trở lui, mò mẫm tụt xuống con dốc, con đường mòn đầy cát mà tôi vừa leo lên.
 
May quá! vẫn còn ánh đèn nào leo lét vừa thắp lên trong mái nhà tranh bên phải tôi. Tôi nhớ lúc qua đây, tôi không thấy có ánh đèn này, có thể họ vừa làm gì đó, mới thắp lên lại? Mừng rỡ, tôi gõ cửa...
Trong mái nhà tranh lụp xụp, ở căn giữa kể sẵn một cái bàn gỗ ọp ẹp, trên thắp một ngọn đèn dầu tỏa ánh sáng lù mù. Thì ra đây là cái quán nhỏ: vài cái tô không, còn phảng phất đâu đây mùi thơm bún xáo do khách vừa ăn xong. Nếu thế, đây đúng là Chợ Cam Bình rồi. Ngoài kia chắc là cái đình chợ? bóng nó cao hơn những mái nhà đang im lìm 'ngủ' trong đêm. Thật lạ! không có tiếng con chó nào sủa khi nghe tiếng người. Bác chủ quán bằng tuổi mẹ tôi [2] người ôm ốm, cái áo cộc trắng bạc nhạt nhòa trong ánh đèn vàng vọt. Tôi vừa kịp nói xong, bác vội nói lớn lên giọng mừng rỡ với cái giọng Bắc 'di cư’:
 
-Ôi ! cậu là Phúc con o Nhỏ phải không? theo tôi, theo tôi, o Nhỏ ở ngay sau này rồi.
 Bà vội cầm cây đèn dầu dẫn tôi đi ngay.
 

Con đường vào xóm tối om, nhưng chỉ một đoạn thôi. Một mái tranh lụp xụp, lờ mờ dưới nền trời khi ánh trăng thượng tuần vừa khuất.
Cầm cây đèn dầu trong tay, bác kêu lớn:
- O Nhỏ ơi, o Nhỏ! thằng Phúc về rồi o Nhỏ ơi!
 Nói xong bác vội ra lại nhà ngay. Hình như người hàng xóm muốn giây phút trùng phùng đoàn viên được tự nhiên hơn, hơn nữa trời quá khuya rồi bác phải ra lại coi nhà.
 
Cái cửa lá chỉ có thanh ngang bằng que tre cong queo gài ngang, xộc xệch rồi vội hé ra ngay. Trong ánh sáng lờ mờ của ngọn đèn dầu ban đêm tôi thấy hai đứa em trai đang ngồi bật dậy. Mặt chúng ngơ ngác như mộng du do bị đánh thức trong cơn ngủ say. Hai em tôi đang ngủ nhưng lại ở trần không có áo. Ba mẹ tôi quá mừng loay hoay do chẳng biết làm gì trước tiên. Mạ tôi nghẹn lời do sự mừng vui quá bất ngờ trong lúc bắt đầu say ngủ. Cả hai người, ba tôi thì cầm vai tôi lắc mạnh. Mạ tôi thì níu cả hai cánh tay thằng con trai mới ra tù, cơ hồ sợ vuột mất xem có phải “nằm mơ” không?
 
Trong ánh đèn lù mù, tôi đang đứng dưới mái tranh ẩm thấp xiêu vẹo. Những cái đòn tay bằng tre lâu ngày màu ám khói dù ban đêm tôi vẫn nhìn thấy rõ.  Tôi lắp bắp chẳng biết trả lời câu hỏi nào trước cho ba mạ tôi. Ba tôi thì vội kéo hút nghe “lụp bụp” một điếu thuốc lào cho đã nỗi mừng to lớn trong đêm. Mạ tôi vừa hỏi lui hỏi tới những câu hỏi trùng nhau lại vừa lay hoay như muốn kiếm cái gì cho tôi ăn trong đêm? Tôi còn nhớ rất in là chẳng có gì tạm gọi là ăn liền được như thời này. Muốn nấu lon gạo thì phải đi tìm củi lửa, rồi phải nhen nhúm… khoai khô sắn khô có thể có nhưng ngoài ra chẳng có chi tôi đưa vào miệng ngay lúc đó… một mái tranh nghèo đúng nghĩa. Hai thằng em, cứ nhìn chằm chặp vào người anh bao lâu nay mới gặp, chúng chẳng biết nói chi ngoài cái nhìn trân trân có phần e thẹn trong niềm vui bất ngờ. Thú thật tôi không ăn gì nhưng cũng chẳng muốn ăn do quá no từ niềm vui đoàn tụ. Ba tôi tự cho phép mình hút liên tiếp và phì phà nhả khói thuốc lào vừa hỏi chuyện. Mùi thuốc lào của ba tôi hút, không gì lạ đối với tôi lúc đó. Trong tù, chúng tôi vẫn chia nhau từng điếu thuốc lào do trại phát. Cũng là thuốc lào nhưng mùi thuốc của ba tôi có cái cảm nhận rất khác, nó êm đềm và sảng khoái trong niềm vui quá lớn. Đoàn viên và tự do rồi trong vòng tay thương mến của gia đình ba mẹ và các em tôi.
 

Trong nhà ba mạ tôi chỉ còn ở với hai đứa em trai. Mấy đứa em gái ở xa. Bên vách lá, có gánh hàng mạ tôi có thể vừa bán bữa chợ đặt sát vách. Mạ tôi cứ mãi loay hoay không biết tìm thứ gì cho đứa con trai ăn được? Thuốc rê tiêu hành, đồ vặt... những thứ con mạ không thể đưa ngay vào miệng được.
 
Nhưng mạ ơi xin mạ dừng tay. Con không đói mà rất no. Con chưa ăn gì nhưng lại tưởng chừng quá no do trong lòng con ngập tràn một niềm vui quá lớn khi đã về được với gia đình, bên các em cùng ba mạ.
 
                                                                 Edition by Đinh Hoa Lư
                                                                    4Am ngày 25.3.2024
                                                                        SAN JOSE USA