Nguồn:
https://nhacxua.vn/nho-ve-ban-nhac-trao-phung-avt-mot-thoi-lung-lay/
Những người yêu nhạc ở Sài Gòn trước năm 1975 vẫn luôn
nhớ về Ban kích động nhạc AVT (sau đó thành Ban tam ca trào phúng AVT) có lối
trình diễn độc đáo và gần như là duy nhất ở Miền Nam xưa, với những bản nhạc có
lời ca dí dỏm, châm biếm tại Sài Gòn trước năm 1975. Ban nhạc AVT xuất hiện lần
đầu vào năm 1958, gồm ba nghệ sĩ còn rất trẻ đều là tân binh của Tiểu đoàn 1
CTCT, tên là Anh Linh, Vân Sơn và Tuấn Đăng, chuyên trình bày những bản nhạc
vui tươi, lối trình diễn rộn ràng và khuấy động sân khấu. Họ lấy 3 chữ đầu của
tên 3 thành viên trong ban nhạc để ghép lại thành tên ban nhạc AVT.
Người đứng ra thành lập ban AVT là nhạc sĩ Anh Linh
(Chứ không phải là nhạc sĩ Lữ Liên như không ít người lầm tưởng, vì mãi sau này
thì Lữ Liên mới chính thức gia nhập AVT). Nhạc sĩ Anh Linh có căn bản về nhạc
lý vững vàng nên từng có thời gian được cử thay thế giáo sư âm nhạc Phạm Nghệ
làm trưởng ban của Đại Đội Văn Nghệ Trung Ương (sau đó là Biệt Đoàn Văn Nghệ
Trung Ương). Ông đã sáng tác được khoảng 20 bài, trong đó có một số bài phổ từ
thơ của thi sĩ Hà Thượng Nhân và Nhất Tuấn.
Việc đặt tên ban nhạc là AVT cũng là một chi tiết thú
vị sau này được nhạc sĩ Anh Linh kể lại. Ban đầu ban nhạc trình diễn ở phòng
trà, thường được giới thiệu là ban tam ca Anh Linh – Vân Sơn – Tuấn Đăng, là
tên của 3 thành viên thuở đầu tiên. Họ biểu diễn thường trực ở phòng trà nổi tiếng
nhất Sài Gòn hồi thập niên 1950 là Anh Vũ.
https://nhacxua.vn/nho-ve-ban-nhac-trao-phung-avt-mot-thoi-lung-lay/
Hình ảnh quen thuộc của AVT thường thấy trên sân khấu
là họ đều mặc quốc phục với khăn đóng, áo dài, tự đàn các loại nhạc khí dân tộc.
Tuy nhiên trước khi sử dụng các loại nhạc cụ truyền thống đó thì họ dùng nhạc
khí Tây phương: Anh Linh chơi guitar, Vân Sơn chơi trống và Tuấn Đăng sử dụng
contre-bass. Ban AVT đã giới thiệu đến làng nhạc Sài Gòn thời kỳ sôi động một lối
trình diễn khác biệt, rất tươi vui và sống động bằng những tiết mục sáng tạo ở
trên sân khấu nhạc hội và phòng trà ca nhạc.
Ca khúc đầu tiên của thể loại đó là bài Tam Nghiệp, nội dung mô tả 3 chàng Thợ
Nhuộm, Thợ Sửa Khóa và Thầy Bói. Khi AVT mang lên trình diễn ở rạp Thống Nhứt,
lần đầu tiên khán giả đã được thưởng thức một nhạc phẩm trào phúng với những âm
điệu cổ truyền quen thuộc, cùng những lời ca dí dỏm và nghệ thuật trình diễn sống
động, mang lại nhiều tiếng cười.
Kể từ đó Ban AVT bước vào một khúc quanh quan trọng,
chuyên trình diễn những nhạc phẩm trào phúng, nội dung bài hát gần gũi với đời
sống thường ngày, đa phần là những sáng tác của Lữ Liên. Vào lúc này nhạc sĩ Lữ
Liên (cha của Tuấn Ngọc, Khánh Hà…) vẫn chưa gia nhập AVT, mà chỉ là người
chuyên sáng tác nhạc để ban tam ca hát.
Năm 1962, trưởng nhóm là nhạc sĩ Anh Linh rời nhóm để
vào học khóa sĩ quan, nghệ sĩ Hoàng Hải vào thay thế vị trí. Hoàng Hải tên thật
là Lưu Duyên, là anh ruột của cố chuẩn tướng Lưu Kim Cương (nhân vật trong ca
khúc Cho Một Người Nằm Xuống – Trịnh
Công Sơn).
Thời gian này, ngoài hát nhạc của Lữ Liên, nhạc sĩ Anh
Bằng cũng sáng tác nhạc cho AVT với nhạc phẩm nổi tiếng là Huynh Đệ Chi Binh. 2
anh em nhạc sĩ Phạm Duy Nhượng và Phạm Duy cũng tham gia vào loại nhạc này với Ai Lên Xe Bus, Du Xuân Qua Đèo Ba Dội, Lơ
Thơ Tơ Liễu, Trấn Thủ Lưu Đồn, 3 Bà Mẹ Chồng…
Từ đầu thập niên 1960, AVT trở thành ban Tam ca ăn
khách nhất trên khắp mọi phương tiện và địa điểm biểu diễn, từ đài phát thanh, các
phòng trà ca nhạc, vũ trường cũng như các Đại Nhạc Hội. Có thể nói AVT đã trở
thành một hiện tượng trong làng nhạc Miền Nam với một trường phái biểu diễn
chưa từng có trước đó: hình thức âm nhạc trào phúng mang lại nhiều tiếng cười
cho khán giả. Ngoài những bài hát mang tính châm biếm các lề thói xấu, người
nghe nhạc còn cảm thấy thích thú với những bài có hình thức lời thanh ý tục của
nhạc sĩ Lữ Liên, tương tự với những thi phẩm xưa của nữ sĩ Hồ Xuân Hương, tiêu
biểu của thể loại này là bài Cờ Người.
Thời gian sau đó cũng có một vài ban trào phúng ra đời
nhưng không thể thu hút được khán giả như AVT, nên đã không tồn tại được bao
lâu và tự biến mất không còn được ai nhớ đến. Trong khoảng thời gian từ 1960 đến
1964, Ban AVT đã được 2 hãng đĩa Sóng Nhạc và Hãng Dĩa Việt Nam mời thu đến 20
đĩa nhạc, trình diễn ở nhiều phòng trà ca nhạc và vũ trường lớn ở Sài Gòn như
Queen Bee, Quốc Tế, Bồng Lai,…
Từ năm 1966-1967, Ban AVT đã theo Đoàn Văn Nghệ Việt
Nam của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ làm trường đoàn đã đi trình diễn tại rất nhiều quốc
gia như Lào, Campuchea, Philippines, Thái Lan, Singapore, Malaysia, Nhật Bản,…
Sang đến năm 1968 thì đoan đi lưu diễn tận các nước Châu Âu như Pháp, Thụy Sĩ,
Anh, rồi đến các nước Bắc Phi là Marrocco, Algérie, Tunisie… Nơi nào AVT cũng gặt
hái được những thành công rực rỡ, đó là thời gian cực thịnh của ban nhạc.
Tháng 4 năm 1975, ban AVT tan rã, nhạc sĩ Lữ Liên sang
Mỹ, 2 thành viên khác thì ở lại và chịu số phận bi thảm. Vân Sơn đã nhảy cầu Thị
Nghè và ra đi trong tức tưởi, còn Tuấn Đăng qua đời năm 2016 trong nghèo khó. Một
thời gian sau khi sang Mỹ, nhạc sĩ Lữ Liên quyết định tái lập ban AVT tại hải
ngoại, gồm Lữ Liên, Vũ Huyến và Ngọc Bích.
Năm 1977, nghệ sĩ Trường Duy thay thế Ngọc Bích, với bộ
3 này, họ đi lưu diễn Châu Âu trong 19 ngày. Năm 1987, nhạc sĩ Anh Bằng đã thực
hiện 1 cuốn băng AVT Hải Ngoại đầu tiên do trung tâm Asia phát hành. Năm 1992,
nghệ sĩ kịch Hoàng Long thay thế Vũ Huyến. Như vậy 3 nghệ sĩ cuối cùng của ban
AVT là Lữ Liên, Trường Duy và Hoàng Long. Ngày 8 tháng 7 năm 2012, nhạc sĩ Lữ
Liên qua đời ở tuổi 92. Ngày 10 tháng 9 năm 2019, nghệ sĩ Trường Duy qua đời ở
tuổi 71. Và gần nhất là ngày 11 tháng 11 năm 2020, nghệ sĩ Hoàng Long đã qua đời
ở tuổi 84.
Đông Kha (nhacxua.vn) biên soạn
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét