GIỚI THIỆU THI TẬP “THƠ TÌNH HAY KIỆT XUẤT THẾ GIAN” CỦA PHẠM NGỌC THÁI

* Bài giới thiệu của Nhà giáo Nguyễn Thị Hoàng, đã được in trong Tạp chí “THĂNG LONG VĂN VIỆT” của HNVVN (Tập 14 - Báo tết năm Quý Mão * Tháng 1.2023) do chính Chủ tịch Hội nhà văn Nguyễn Quang Thiều làm Tổng biên tập. 
 

                                                          
Tập "Thơ tình hay kiệt xuất thế gian" này do chính tác giả biên soạn, gồm 70 bài thơ tình (sách dày khoảng 200 trang), trích ra từ trong các tác phẩm thi ca hiện đại của ông.
              
Thi phẩm đã được đăng trên Website Việt Nam Thư Quán ở Mỹ - Mở đọc theo link sau:
                                         

http://diendan.vnthuquan....x?m=907532 
     
Nói về thi ca, nhất là thơ tình Phạm Ngọc Thái: Nhà bình luận đương thời Nguyễn Đình Chúc nhận xét:
    
"Thi ca Phạm Ngọc Thái dù là thơ tình hay thơ đời, những bài đạt độ viên mãn về ý tưởng cũng như ngôn ngữ nghệ thuật và tính nhân văn là rất nhiều. Mức độ hay mỗi bài khác nhau, nhưng những tình thi đó đều cảm hóa được trái tim người yêu thơ. Về bút pháp nhiều bài thơ tình của anh được hòa trộn trong khuynh hướng của dòng thơ tượng trưng hiện đại châu Âu cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. Điển hình là thuyết "tương ứng cảm quan" của nhà thơ tương trưng bậc thầy ở Pháp Charles Baudelaire (1821 - 1867) lúc đó chủ xướng".                     (Trích "Phạm Ngọc Thái chân dung nhà thơ lớn thời đại", 2014)
   
Thế nào là thơ hay của ngàn năm Thăng Long? Chính Nhà thơ – Cựu quân nhân Phạm Ngọc Thái trong bức thư gửi lên "Bộ chính trị, Nhà nước, Quốc hội và Chính phủ" ngày 29.9.2022 đã viết:
 “... Thơ hay bậc nhất của ngàn năm Thăng Long phải là loại thơ có khả năng sống trường cửu tháng năm, tồn tại muôn đời trong nền văn học nước nhà - Đó là loại thơ có hàng đẳng cấp cao nhất. Thí dụ:
Những bài thơ ngắn tuyệt hay trong thi đàn Thăng Long xưa nay (không kể KIỀU bất hủ của Đại thi hào Nguyễn Du, thuộc thể loại tiểu thuyết thơ):
-  Bà Huyện Thanh Quan:  Qua Đèo Ngang
-  Hàn Mặc Tử: Đây thôn Vĩ Dạ; Mùa xuân chín; Bẽn lẽn
-  Nguyễn Khuyến: Thu điếu; Khóc Dương Khuê
-  Tú Xương:  Thương vợ; Sông Lấp
-  Huy Cận:  Tràng Giang; Các vị La Hàn chùa Tây Phương;
-  Xuân Diệu: Yêu; Vội vàng; Đây mùa thu tới; Tương tư chiều
-  Nguyễn Bính: Chân quê; Lỡ bước sang ngang; Tương tư;  Những bóng người trên sân ga
-  Hồ Xuân Hương: Làm lẽ; Cảnh thu; Động Hương Tích; Cái quạt; Thơ tự tình
-  Thời sau này có Xuân Quỳnh: Với tuyệt tác “Thuyền và biển”...
       
Mở đầu tập sách tác giả công bố "Tám bài thơ tình hay hàng tuyệt phẩm thi ca":    
Người đàn bà trắng  /  Váy thiếu nữ bay  /  Sáng thu vàng  /  Nhìn trăng nhớ em  /  Tôi khóc em tôi  /  Anh vẫn về theo dòng lệ em tiếc nuối  /  Em về biển  /  Anh đứng nhìn theo bóng chim câu
      
Tôi xin phân tích khái quát vài bài trong số những bài thơ tình hay tuyệt tác đó !? Để thấy tầm vóc thi nhân lớn hàng kiệt xuất của ông.
 
1. TRƯỚC HẾT NÓI VỀ BÀI "NGƯỜI ĐÀN BÀ TRẮNG" - Một trong tám tuyệt phẩm thi ca:

       
Cũng như "Đây thôn Vĩ Dạ" của Hàn Mặc Tử (thuộc trong ít bài thơ nổi tiếng nhất thế kỷ XX) với bài "Người đàn bà trắng" của Phạm Ngọc Thái: Cả hai thi phẩm tuy ra đời cách nhau hơn nửa thế kỷ nhưng đều được viết theo thi pháp của dòng thơ tượng trưng hiện đại châu Âu, ẢO và THỰC đan nhau tạo nên sự huyền diệu.
- Liệu NĐBT đã hay được như ĐTVD của HMT chưa? Theo nhận thức của tôi: Hơn thì không dám nói nhưng chắc là cũng hay không kém.
    
Như nhận xét: Thơ HMT nhẹ nhàng, đầy ánh trăng và thanh... dễ đi vào lòng người – Thơ PNT thăm thẳm triết luận, càng đọc càng thấy hay !? Hay ở từng câu chữ, chứa đựng cả những trăn trở của nhà thơ trong đó.    
Một đời thơ có được một bài thơ hay như "Đây thôn Vĩ Dạ" ... cũng đã bất tử !!!  Chưa nói là ngoài "Người đàn bà trắng", PNT vẫn còn cả một vòm trời thơ hay các loại.
 
2. THIÊN TÌNH CA "SÁNG THU VÀNG" -  Cũng như “Người đàn bà trắng” -   “Sáng thu vàng” được viết theo thi pháp của dòng thơ tượng trưng hiện đại châu Âu đầu thế kỷ XX - Một trong tám bài thơ hay hàng tuyệt phẩm thơ tình của thi nhân.
    
Trong ngàn năm Thăng Long có hai bài mùa thu nổi tiếng nhất, đó là "Thu điếu" của Nguyễn Khuyến và "Cảnh thu" Hồ Xuân Hương... (Tiếc là bài "Tiếng thu" tuyệt hay của Lưu Trọng Lư... bị cho là cóp lai hình ảnh “rừng thu...” từ bài thơ của Nhật từ thế kỷ XVI – Bởi vậy cố thi nhân mất không một tình thi bất hủ)
      
Tuy không thể đem “Sáng thu vàng” ra ướm thử với “Thu điếu” của cụ Nguyễn Khuyến - Vì hai bài thi pháp và giọng điệu rất khác nhau, so sánh sẽ khập khiễng !? Song nó cũng là một trong những tình thơ mùa thu hay nhất thời hiện đại.
 
3. “VÁY THIẾU NỮ BAY” -  Hay hàng tuyệt tác, như nhà bình luận văn học Nguyễn Đình Chúc đã viết:
       
“... Trong nhân sinh quan ta thấy rõ ràng nhà thơ đứng về phía nhân gian, ca ngợi tình yêu sự sống ở chốn cộng đồng. Bài thơ nói lên rằng, ở nơi "bờ bãi con người..." em như hoa trái của sự sống. Sự sống mà không có hoa trái thì sẽ khô xác, chỉ như là cái xác chết...
      
... Từ thuở thiên thai khi mà người đàn bà còn chưa biết mặc váy? Cái đó đã có rồi - Nó mãi mãi là một bích phẩm bất hủ nhất, của cả tạo hoá lẫn xã hội con người. Thơ đã mang màu sắc triết học, nghĩa kết vào nhau rất chặt chẽ.
     
Còn về ý nghĩa tiến hoá vạn vật trong vũ trụ hay của thế giới nhân quần, khởi thuỷ và muôn năm cũng là ở trong cái ấy mà ra. Sự sống và văn minh, tiến bộ thế giới... đều phải bắt đầu từ đấy!
                     

Dù dung tục vẫn thánh tiên bậc nhất

     

... Như nhà thơ Nga M.Lermôntốp đã viết những câu thơ bất hủ về tình yêu với người đàn bà:
                       

Tượng thờ dù đổ vẫn thiêng                       

Miếu thờ bỏ vắng vẫn nguyên miếu thờ.

     
Cái mà đã dấu trong chiếc váy của người thiếu nữ lại bao trùm lên cả hồn thời đại? Làm say đắm thế gian? Không phải chỉ bây giờ, mà từ xa xưa đến mai sau, vẫn thế.
     
...Với ý nghĩa chân chính, lòng ham muốn cái đó là đỉnh cao tột cùng trong sự thăng hoa của tình yêu con người! Cái hạnh phúc vô giá, niềm đam mê vô tận. Nó vừa tạo nên những sướng vui, đồng thời cũng là nguồn gốc của nỗi đau khổ. Nó mang đến ý nghĩa thánh thiện, đức nhân ái và bao dung. Nó chính là hạt nhân của tình lứa đôi.
      
Và nhà phê bình văn học kết luận: “... Từ khi có vũ trụ cùng thế giới con người - Đến nay đã có cái gì được coi là cao hơn, vĩ đại hơn “cái ấy” đâu !? Dù nhân loại có tiến triển đến hàng triệu năm nữa, nó vẫn vĩ đại nhất!     
“Váy thiếu nữ bay” một bài thơ hoàn hảo, có đầy đủ phẩm bích ca ngợi về cái kiệt tác của thượng đế đã ban cho con người - Nó xứng đáng là một tuyệt phẩm thi ca” !!!                                                                        
                         (Trích tập “Phê bình & tiểu luận thi ca PNT”, 2013)
 
4 + 5.  “NHÌN TRĂNG NHỚ EM” & “TÔI KHÓC EM TÔI” - Đều là hai bài thơ tình tuyệt hay của PNT! Độ dài và phong dáng có thể ví hay nghiêng ngửa với tuyệt tác “Thuyền và biển” – Đỉnh thi ca cao nhất của nữ sĩ tài danh Xuân Quỳnh.
      * Người thì nhận xét: Thơ Xuân Quỳnh triết lý sống đơn giản, dễ nhận biết, dễ vào lòng người – Thơ PNT trác Việt, cao siêu, nặng về triết lý....
      *  Nhận xét khác:  Thật tuyệt vời với 2 bài thơ tình cực hay (cả PNT và XQ)! Tôi thích bài thơ của Phạm Ngọc Thái - Vì nó mang tính khái quát, triết lý sâu sắc.
       * Lại có cảm nhận: Hai thỏi son đắt giá tô đẹp cho đời. Hai bài thơ mỗi bài một nét khâc nhau, nhưng đều có chung một cái tình lãng mạn, da diết, cháy bỏng, cuốn hút bạn đọc...
 
6.   “ANH VẪN VỀ THEO DÒNG LỆ EM TIẾC NUỐI” -  Là một thiên tình ca  được viết theo thể kể chuyện bắt đầu bằng lời thổ lộ của người tình gái... Đọc thơ ta tưởng cứ như là câu chuyện tình đêm khuya... thường phát trên Đài tiếng nói Việt Nam. Về độ dài, phong dáng gần giống như bài "Hai sắc hoa ti-gôn"...
Cô giáo Nguyễn Thị Xuân - GV Trường THPT Ba Đình HN, khi bình bài thơ đã đánh giá "Anh vẫn về theo dòng lệ em tiếc nuối" hay hàng kiệt tác thơ tình! Có đoạn viết:
-  Có lẽ qua hơn nửa thế kỷ, từ khi trên thi đàn Việt xuất hiện bài thơ tình nổi tiếng "Hai sắc hoa ti-gôn" của nữ sĩ TTKH... (được mệnh danh là một thiên tình ca bất hủ, làm rung động trái tim mọi thời đại), đến nay mới lại có một áng thơ tình của nhà thơ đương đại Phạm Ngọc Thái hay thế!
       ... Cô giáo phân tích: “Trong đời thi ca Phạm Ngọc Thái, bài thơ "Người đàn bà trắng" đã rất có danh tiếng trên văn đàn và được đánh giá cao! Song, theo nhận định của tôi (tức cô giáo): Thiên tình ca "Anh vẫn về theo dòng lệ em tiếc nuối", còn có thể hay hơn, hấp dẫn hơn !? Độ hay trong tính nghệ thuật thi ca của mỗi bài khác nhau, nhưng chí ít đều đạt là hai tình thơ tuyệt tác của nền văn học nước nhà – Tình thi xứng đáng là một kiệt tác thơ tình của ngàn năm Thăng Long”.                                                         
(Trích tập "Cánh đại bàng của thi ca đương đại VN", 2019)
 
 Đấy là mới nói đến những bài thơ hay hàng tuyệt phẩm thi ca  – Còn các bài thơ hay, đặc sắc khác (cả thơ TÌNH lẫn thơ ĐỜI) của ông thì nhiều lắm !? Chưa từng có thi nhân nào trong ngàn năm văn hiến Thăng Long viết được nhiều phẩm bích thi ca như thế!
   
Xin kể ra vài chục bài tiêu biểu:

         *  Khoảng trôi trong lá -  Em bán xoài -  Em sống mãi bên anh -  Đất nước tôi yêu – Trong mưa -   Con đường phượng đỏ -   Mẹ quê hương -  Người thôn nữ miền sông nước -  Tiếng hát đời thường -  Phố thu và áo trắng -   Khóc Hàn Mặc Tử - Chuyện về hai ngôi mộ cha con mai sau  - Thế là Hà Nội văng con -  Xem tranh bán lõa thể -  Trước Núi Mỹ Nhân  -  Cô quét lá đêm hồ  -   Em ơi! Thành phố lại mưa – Mưa bay trong tiếng chuông  -  Anh vẫn ở bên Hồ Tây -  Một góc Hồ Tây -  Nghe tin em sốt  -  Dưới hàng sấu đêm và con phố nhỏ  -  Đêm tóc đá  -  Em là người tình của lính  -  Sáng xuân nay -  Trái tim tan vỡ  - Thời áo trắng  v.v...
                                                                 
                                                                           Nguyễn Thị Hoàng
                                                                                 
XIN ĐĂNG BỐN TUYỆT PHẨM THI CA

Trong thi tập 70 bài “Thơ tình hay kiệt xuất thế gian” của Phạm Ngọc Thái – Đã được Nhà giáo Nguyễn Thị Hoàng bình như trên

           

NGƯỜI ĐÀN BÀ TRẮNG      

                              

Người đàn bà đi trong mưa rơi                      

Chứa một trời thầm như hoa vậy...

                          (Tặng Bích Đào)

                                             

Chiếc mũ trắng mềm, em đội bầu trời

Khóm mây trắng bay, nghiêng trôi trên tóc

Đôi mắt em đong những áng mây

Người đàn bà trắng!

 

Em đi, về... chao những hàng cây

Hồ gió thổi lệch vành mũ đội

Thấm đẫm mình em cả thềm nắng gội

Xoã ngang vai mái hất tơi bời

 

Nỗi niềm thao thức

Những đêm trăng nước...

Chùm trinh em hát: Đấy chỗ thiên thai!

Người đàn bà ai mà định nghĩa?

 

Đường xưa đó về đây, em ơi!

Những con đường đã đầy xác lá rơi

Xác ve, xác gió và xác của mưa.

 

Em không biến thành đá để hoá Vọng Phu

Anh cũng không làm chàng Trương Chi, suốt đời chèo sông vắng

Ta không đi theo Con Đường Lông Ngỗng Trắng

Dẫu hình hài khắc mãi tim nhau

 

Vết thương lòng không dễ đã lành đâu

Những đêm sao buồn, những đêm gió khát

Khúc thơ tình anh lại viết về em

Người đàn bà ngậm cả vầng trăng...

            

SÁNG THU VÀNG

                                  

Nhớ ngày gặp lại em bên hồ gió

                                         

Gặp lại em một sáng thu vàng

Nơi em đứng nắng tràn ngoài phố

Với trời xanh, hồ xanh gió

Gió đưa làn tóc em bay...                      

 

Sáng thu này trĩu cả hàng cây

Đô thành dịu mát

Ông lão ngồi bên gốc cây,

          bán những cây sáo trúc thổi vói lên trời

Bà xúc tép váy khều khào nước...

 

Một thời xa lắc

Em nghiêng chao về một thời xa

 

Người con gái đã thành chính quả!

(phảng phất trên đầu đôi nét phôi pha)

Đôi mắt em, bóng trúc bay xoà...

Đường phúc hậu, vầng trăng đầy nở...

Nghe không gian đổ vỡ cả mùa thu!

 

Sáng thu vàng mông mênh, mênh mông

Anh đứng trông em bên bờ sóng vỗ

Hồn đã mất trong rừng hoang thiếu nữ

Và trái tim cũng không còn.

 

Sáng thu vàng xang xênh, xênh xang

Những con đường xưa tắm hơi em

Môi em cười... hoa lá nát đau thêm

Thời gian trôi, cuộc sống buồn tênh

 

Một mùa thu lá lá

Nơi ấy giờ chỉ còn có cỏ

Bướm vàng hoa cũ vẫn bay ngang

Người đàn bà, em nuốt mùa thu tan…

         

VÁY THIẾU NỮ BAY

                 

Rõ ràng trong ngọc trắng ngà                 

Dày dày sẵn đúc một tòa thiên nhiên                                

                                     (Nguyễn Du)

                                                                                            

Váy thiếu nữ bay để ngỏ

Một khoảng trời nghiêng ngửa bên trong

Gió réo rắt, nắng bồn chồn hơi thở

Tìm vào cung cấm của em

 

“Bờ bãi con người” em trổ hoa trái ngọt

Đến đế vương cũng khum gối cầu mong

Váy thiếu nữ bay lộ một lâu đài, điện ngọc

Nơi sự sống nhân quần tiến hoá muôn năm

 

Váy thiếu nữ bay mang cả hồn thời đại

Mênh mông bầu trời, say đắm thế gian

Có phải đó khúc quân hành nhân loại

Em giữ trong mình nguyên thuỷ lẫn văn minh

 

Váy thiếu nữ bay để thấy đời còn có lý!

Sự sống anh cùng nhân thế tồn sinh

Dù dung tục vẫn thánh tiên bậc nhất

Khởi điểm cho các luồng chính trị toả hào quang.

          

NHÌN TRĂNG NHỚ EM

                Tặng Ánh Tuyết

 

Nhìn mảnh trăng trời lại nhớ em

Trăng trôi miên man khi mờ, khi tỏ

Chúng mình đến với nhau, không còn thơ bé

Nhưng lòng tha thiết yêu thương

 

Trăng giữa tháng khuyết dần, tình cứ tràn dâng

Cả tới khi không còn trăng nữa

Thì em vẫn bên vành vạnh tỏ

Đưa anh vào giấc mộng ru đêm

 

Để cùng nhau say cảnh thần tiên

Cho quên hết biển đời ngang trái

Cuộc sống mưu sinh với bao mệt mỏi

Chân trời sẽ lụi tàn, nếu chẳng có tình em

 

Ôi, mảnh trăng nhỏ bé giữa mênh mang

Vẫn soi ngập cõi không gian vô tận

Sâu tận cùng trái tim anh hưng phấn

Đêm nằm thao thức vấn vương

 

Thần thánh hiện hình trong một mảnh trăng em

Dìu anh qua phong ba, bão táp

Giữa giấc ngủ chập chờn đêm bất diệt

Anh bay về ôm lấy em thương.

 

Áp môi hôn lên vầng nguyệt của Cưng

Nghe trái đất dưới thân mình rung chuyển

Thế thái nhân tình dẫu bao đổi biến

Chẳng đảng phái nào sánh được hơn

 

Cả nhân thế này chỉ một "mảnh trăng con"

Sống mãi muôn đời, dù thay bao chủ nghĩa

Thức nhớ em hoài, trăng khuất không biết nữa

Nhìn khắp thiên hà càng da diết yêu thêm.

 

                                       PHẠM NGỌC THÁI

   (Trích thi tập “Thơ tình hay kiệt xuất thế gian”)