TRƯƠNG CHI - Nguyễn Khôi

         
             Nhà thơ Nguyễn Khôi

                              TRƯƠNG CHI 

                           (Tặng BNN & LXQ)

         

Lời dẫn :
Hồi còn nhỏ (trước 1945)  Nguyễn Khôi tôi theo mẹ đi chợ Dầu (Phù Lưu, Từ Sơn , Bắc Ninh) đã mê mẩn chen vào xem nghe "Hát Xẩm" của một bà lão cùng với ông chồng mù lòa kéo "hồ" (nhị) đệm theo rất  chi là mùi mẫn, rơi lệ... đó là lối hát "Xẩm chợ" kể chuyện sự tích Trương Chi ...Ông ngoại tôi bảo : Trương Chi- Mỵ Nương là chuyện cổ tích có thật gắn với sông Tiêu Tương ở quê mình (miền quê Quan Họ- Kinh Bắc xưa), xưa là vì tên cô gái là Mỵ Nương- cái tên con gái có từ thời Vua Hùng dựng nước Văn Lang ta , Lầu Tây chính là đồi Hồng Vân (đồi Lim) nơi trai gái các Làng ra giêng thường đến hẹn lại lên về đây thi hát Quan Họ (hội Lim) để tưởng nhớ mối tình Trương Chi- Mỵ Nương và để "kết bạn tình" (trai gái Quan Họ chỉ được yêu nhau chứ (kiêng) không được lấy nhau (có lẽ là vì : kết hôn là mồ chôn luyến ái, tình chỉ đẹp khi còn dang dở ?)...

  Vừa qua bạn La Thụy (La Gi- Bình Thuận) có gửi cho Nguyễn Khôi nguyên tác lời hát xẩm Trương Chi, so với lời hát của NSND Hà Thị Cầu thì còn thấy khá nguyên vẹn, có khác chăng là mấy chữ luyến láy (đệm thêm đưa lời) mà thôi, NK xin chép lại để mọi người cùng thưởng thức áng thơ cổ quý giá này :

    "Nghĩ xa xôi lại nghĩ gần

Làm thân con Nhện mấy lần vương tơ."...

                  *

  Ngày xưa có anh Trương Chi

  Người thì thậm (thật) xấu, hát thì thậm (thật) hay

  Cô Mỵ Nương người ở Lầu Tây

  Con quan Thừa Tướng ngày rày cấm cung

  Anh Trương Chi ở dưới dòng sông

  Chở đò ngang dọc suốt đêm đông anh dãi dầu

  Đêm thanh chàng hát một câu

  Gió đưa thoang thoảng đến Lầu cô Mỵ Nương

  Cô Mỵ Nương nghe tiếng hát thì thương

  Mà trông thấy mặt anh chường (chàng) lại chê

  Anh Trương Chi bèn trở ra về

  Cắm sào cho chặt anh mới hát thề một câu:

  "Kiếp này đã lỡ duyên nhau

  Xin nguyền kiếp khác duyên sau lại thành !"

  Cô Mỵ Nương tư lự thất tình

  Kém nhan sắc trước, sút võ hình hơn xưa

  Kém trang điểm,kém bữa ăn trưa

  Kém ăn, kém ngủ cô thẫn thờ chẳng yên

  Thất tình bệnh phát liên miên

  Ông bà Thừa Tướng lo đêm lo ngày

  Truyền mời đến một ông Thầy

  Ông Thầy bắt mạch đoán ngay sự tình

  Bệnh này duyên nợ ba sinh

  Tương tư ắt có cầu tình với ai

  Bệnh này nếu muốn khỏi ngay

  Truyền người xuống bến gọi ngay anh Lái đò

  Nhờ cháng sắc thuốc hộ cho

  Chàng mà sắc thuốc tựa hồ thuốc tiên...

  Anh Trương Chi ở dưới đò lên

  Quạt lò sắc thuốc anh ở bên cạnh lầu

  Ngồi buồn anh hát một câu

  Cô Mỵ Nương giải cơn sầu như không

  Mười phần đổ bệnh xuống sông

  Lấy vàng ba lạng mà thưởng công cho ông Thầy...

  Anh Trương Chi trở xuống đò ngay

  Cắm sào cho chặt anh nhảy rày xuống sông

  Xác thời trôi ở giữa dòng

  Hồn thời mới nhập vào trong cây Bạch Đàn

  Đến khi Thừa Tướng thăng quan

  Mua được cây gỗ Bạch Đàn quý thay

  Gỗ thời để đã lâu ngày

  Truyền gọi thợ khéo "tiện" ngay bộ Chén Chè

  Xong rồi quạt nước màn the

  Cha con mang bộ Chén Chè uống chơi

  Không cầm đến chén thì thôi

  Hễ cầm đến chén lại thấy người hò khoan

  Cô Mỵ Nương đau đớn can tràng

  Hạt Châu rơi xuống vỡ tan thuyền tình !

  *                    

  VĨ THANH : 

  Nhà thơ Nguyễn Khôi (Khôi Đình Bảng) nhân một lần về quê đi hội Lim, cảm hứng đã hạ bút viết bài thơ :

  XUÂN TIÊU TƯƠNG

  "Tháng giêng hai gọi người Quan Họ"

              

  Xuân hẹn dòng Tiêu Tương

  Xanh xanh màu xanh Quan Họ

  Mùi nhớ 

  Trắng toát yếm Trúc Bâu

  Theo bàn tay của mây

  Lần xuống vạt đồi Lim

  Bầm tím nụ hoa Bí Đỏ

  Trăng non

  Hai mảnh khép hờ

  Cầm Dạ Hương

  Cầm lòng xuân

  Nao nức

  Ai người vạt áo đề thơ

  Chân đồi

  Mặt rằm nghiêng ngả

  Khép hờ Ngực núi

  Mở bờ Lau

  Mắt môi 

  Thả một dòng Quan Họ

  Ngón chân son nhịp đập qua cầu

  Ai đó

  Trốn tình yêu chồng vợ

  Trẫm mình Tiêu Tương

  Lật đổ thuyền tình

  Ngực trăng đau bầm tím nguyên trinh

  Nguyên tiêu

  Hứng

  Đêm chôn đầy tiếng sáo.

  *

Bài thơ chẳng biết bằng cách nào đã bay sang tới trời Âu... đã được Nhạc sĩ tài danh Hoàng Thị Kiều Anh đang làm việc tại Nhạc viện Bratislava- Cộng Hòa Slavakia (Chị có học hàm Thạc sĩ, là con gái cưng của NSƯT Hoàng Hải và Ca sĩ Uyên Phi, quê Thanh Hóa) đã phổ nhạc bài thơ Xuân Tiêu Tương của NK, ngày 24-10-2013 , HTKA đã email cho NK : "Thưa Nhà thơ Nguyễn Khôi, DVD chương trình biểu diễn PALFYHOPALAC em đã có... trong đó có tác phẩm Xuân Tiêu Tương trích thơ Nguyễn Khôi do Solist nhà hát Opera KATARINA KRCMAROVA thể hiện khúc Phượng Cầu Hoàng đã hoàn thành; Em muốn trân trọng gửi tặng Nhà thơ DVD bằng đường Bưu điện"...

  Thật là thú vị : câu chuyện cổ tích Trương Chi - sông Tiêu Tương (Bắc Ninh) xưa nay đã là đề tài gây cảm hứng sáng tác cho nhiều Thi, Nhạc sĩ... cảm động lắm thay- xin cảm ơn Người, Nguyễn Khôi xin chép lại để mọi người  xem cùng chia sẻ...

                                              Góc thành nam Hà Nội, 10-11-2013

                                                                Nguyễn Khôi