TẢN MẠN VỚI “CON TIM ỐM ĐÓI” THƠ LÊ THỊ QUỲNH DUNG - Châu Thạch

 

                  Nhà thơ Lê Thị Quỳnh Dung

CON TIM ỐM ĐÓI

 

Trong cơn mơ ta thấy mình trẻ lại

Cũng bao người cũng vậy cũng như ta

Ta thấy bình minh thấy bóng tùng già

Thấy hoàng hôn nhỏ từng giọt đỏ

 

Không biết uống

Vỡ cả đời không biết uống

Để đấy mà trông

Trông rượu chảy trong hồn

Mùi nho thơm

Mùi dâu chín bâng khuâng

Cho cảm giác mình còn tỉnh táo

 

Ngồi một góc nhìn cuộc đời xông xáo

Họ đi đâu xe và cộ dập dìu

Chuyện mưu sinh chuyện muôn thuở ngoài kia

Duy góc tối chỉ có mình tư lự

 

Sống chậm lại

Dầu tay chưa chống gậy

Tập buông xuôi

Cho nước chảy qua cầu

Mình nhớ gì nhớ cũng thật lâu

Là khờ khạo là con tim ốm đói.

 

                   Lê Thị Quỳnh Dao

 

 *

Nhà bình thơ Châu Thạch

TẢN MẠN VỚI “CON TIM ỐM ĐÓI” THƠ LÊ THỊ QUỲNH DUNG 
                                                                                       Châu Thạch
 
Bài thơ “Con Tim Ốm Đói” quả là khó hiểu. Khó hiểu nhưng tôi thấy hay bằng thứ cảm giác mập mờ không dễ nói ra ngay được. Vậy bây giờ, xin hãy cùng tôi đi vào từng khổ thơ, để tìm cho ra, làm sáng tỏ phần nào cái hay mà ta cảm nhận được mập mờ từ lúc ban đầu.
 
Mời đi vào khổ thơ đầu tiên:
 

Trong cơn mơ ta thấy mình trẻ lại

Cũng bao người cũng vậy cũng như ta

Ta thấy bình minh thấy bóng tùng già

Thấy hoàng hôn nhỏ từng giọt đỏ

 
Nhà thơ “thấy mình trẻ lại trong cơn mơ” tức là nhà thơ đã già. Đã già nhưng trong cơn mơ nhà thơ thấy lại thế giới lúc trẻ của mình, thấy người xưa không thay đổi, thấy bình minh chiếu trên cây tùng, thấy hoàng hôn nhỏ từng giọt đỏ. Vì mơ nên tất cả cái thấy đó như một cuốn phim diễn ra trong lặng lẽ.
 
Cuốn phim thấy đó, đem buồn hay đem vui tác giả không nói. Vậy thì cuốn phim đó phải không sống động, phải không có hồn, phải làm cho tác giả tê cứng người trong sự vô cảm giác. Câu thơ “Thấy hoàng hôn nhỏ từng giọt đỏ” có cái gì rờn rợn như nói lên phần nào tâm trạng của người đi trong cơn mơ.
 
Bốn câu thơ trên mô tả cơn mơ như bốn dòng cát trên sa mạc chảy về quá khứ, đưa tâm hồn người đọc trôi vào một thế giới khô, khô đến độ niềm vui không có mà nỗi sầu cũng cháy đi bốc khói. Bóng người đi không tiếng động, bình minh trên cây tùng già, tùng già tất nhiên xơ xác, hoàng hôn le lói, chảy từng giọt máu, tất cả cho ta một quá khứ đau, một quá khứ cô đơn, một quá khứ xa lạ với người và với chính cả mình, không tình yêu, không hận thù và không lý tưởng. Thơ vậy tôi cho là hay, vì nó nói thật bâng quơ mà nó làm xót lòng ta!
 
Vậy thì ta vào khổ thơ thứ hai:
 

Không biết uống

Vỡ cả đời không biết uống

Để đấy mà trông

Trông rượu chảy trong hồn

Mùi nho thơm

Mùi dâu chín bâng khuâng

Cho cảm giác mình còn tỉnh táo

 
Lạ nhỉ? Đang nói về cơn mơ lại nhảy qua làm thơ về rượu. Cả đời không biết uống mà lại “rượu chảy trong hồn”. “Vỡ cả đời không biêt uống” là sao? Chữ “Vỡ” khó hiểu quá đi. Thôi cứ hiểu là dầu cuộc đời phải nhận chịu bao nhiêu tan vỡ nhưng cũng chẳng bao giờ uống rượu giải sầu. Không uống rượu thì rượu ở đâu mà “chảy trong hồn”, mà rượu đó lại là rượu hảo hạng, có “Mùi nho thơm/Mùi dâu chín bâng khuâng” ?.
 
À hiểu rồi, hóa ra đây chỉ là phản ứng tự nhiên trong cơn mơ, là chất bạch cầu của tâm hồn, là chất kháng thể của tâm trí phát tiết ra để chống lại các tác nhân gây hại, khử độc những tư duy yếm thế gây cho tâm thần phiền muộn, lo âu và chán nản. Bởi vậy tác giả dùng thứ rượu tự phát sinh trong tâm hồn của mình, để làm “Cho cảm giác mình tỉnh táo trong cơn mơ”
 
Bốn câu thơ của khổ hai như một lời thách thức với hoàn cảnh, với số phận với đời. Tác giả tự tạo cho mình sinh khí, nguồn vui để yêu cuộc sống. Nhà thơ ưỡn ngực thách thức với khó khăn và nói lớn: Để đó mà trông, ta sẽ làm cho tâm hồn ta đầy hương thơm của mùi rượu nho, rượu dâu và ta sẽ tỉnh táo để nhận lãnh sự ngọt ngào mà ta đấu tranh để có.
 
Thế rồi qua khổ thơ thứ ba ta mới biết rõ rằng tác giả không mơ, nhà thơ chỉ muốn ví cuộc đời như một giấc mơ mà thôi. Cảnh vật và sinh hoạt diễn ra trước mắt tác giả, nhưng tâm trí nhà thơ phiêu lưu vào dòng sông ký ức của mình, đi như một giấc mộng du:
 

Ngồi một góc nhìn cuộc đời xông xáo

Họ đi đâu xe và cộ dập dìu

Chuyện mưu sinh chuyện muôn thuở ngoài kia

Duy góc tối chỉ có mình tư lự

 
Khổ thơ nầy cho thấy tác giả ngồi một mình, nhìn người qua lại, tư lự, nhớ quá khứ, rồi ví cuộc đời trải qua như một cơn mơ. Từ những phút giây nhìn đời đó, nhà thơ tự hứa với lòng mình, sẽ sống như thế nào để có hạnh phúc trong tương lại:
 

Sống chậm lại

Dầu tay chưa chống gậy

Tập buông xuôi

Cho nước chảy qua cầu

Mình nhớ gì nhớ cũng thật lâu

Là khờ khạo là con tim ốm đói.

 
Với khổ thơ chót, tác giả tự nhủ lòng minh, nhưng cũng như khuyên đời bằng những lời triết ly đơn sơ ma chí lý:
 
- Sống chậm lại/ Dầu tay chưa chống gậy: Là một phương pháp sống nghịch với thời đại hiện nay, nhưng có ích cho mọi người, kể cả những người trai trẻ.
 
- Tập buông xuôi/ Cho nước chảy qua cầu: Hai câu thơ mang trọn vẹn tư tưởng Lão Giáo, hòa nhập thiên nhiên, vô vi giữa trời đất, thanh thản trong linh hồn
 
- Mình nhớ gì nhớ cũng thật lâu/ Là khờ khạo là con tim ốm đói: Hai câu thơ nầy xuất sắc nhất, như đôi cánh thiên thần nâng bài thơ bay bổng lên trời cao, như một triết thuyết mới mẻ mà Quỳnh Dung vừa đặt ra, vừa truyền bá cho đời.
 
Nhà thơ khuyên nhớ thật lâu, tức là nhớ cả vui và cả buồn để làm hành trang tốt cho mình đi đến suối nguồn hạnh phúc. Nhà thơ khuyên mình và khuyên người làm khờ khạo, làm con tịm ốm đói để khao khát sự khôn ngoan, để khao khát lòng nhân ái, để khao khát hạnh phúc, để khiêm nhường, ẩn nhẫn, vì chỉ ai đói thì mới biết mình cần gì, còn ai no thì không đòi hỏi nữa.
 
Lời kinh Thánh nói: “Hễ ai tự nâng mình lên, sẽ bị hạ xuống, và ai tự hạ mình xuống, sẽ được nâng lên.” (Mt 23,12). Quỳnh Dung không theo đạo Thiên Chúa, nhưng hình như lời Chúa tự nhiên được mặc khải trong lòng.
 
Quả tim khờ khạo và ốm đói của Quỳnh Dung chính là quả tim của người làm theo luật nước Trời mà Chúa Jesus đã dạy một lần trên núi cao tại xứ I-Sơ-Ra-El, 2021 năm trước đây. Nhà thơ sẽ mang một con tim ốm đói nhưng chắc chắn con tim đó làm đẹp lòng Đấng Cứu Thế vì nó luôn luôn có rượu chảy trong hồn, có mùi nho thơm và có mùi dâu chín của bông trái Thánh Linh ướp thơm tâm hồn mình và tỏa ngát cho đời!
 
                                                                                        Châu Thạch