BÀI THƠ “TRỪ DẠ TÚC THẠCH ĐẦU DỊCH” CỦA ĐỚI THÚC LUÂN – Đỗ Chiêu Đức

Đới Thúc Luân 戴叔倫

       
Đới Thúc Luân 戴叔倫 (732-789) Thi nhân đời Đường, tự là Ấu Công 幼公 hay Thứ Công 次公. Người đất Kim Đàn thuộc Nhuận Châu (tỉnh Giang Tô ngày nay). Lúc còn trẻ bái danh sĩ Tiêu Dĩnh Sĩ 蕭穎士 (717-768) làm thầy. Đậu Tiến sĩ năm Trinh Nguyên đời Đường Đức Tông (785).  Ông từng giữ các chức vụ Huyện lệnh Tân Thành, Huyện lệnh Đông Dương, Thứ sử Vũ Châu và Dung Quản Kinh Lược Sứ. Về già dâng biểu từ quan xin làm đạo sĩ. Thơ của ông thường tả đời sống ẩn dật an nhàn. Bài thơ dưới đây được làm lúc ông đã về già đang giữ chức Thứ Sử Vũ Châu, trên đường về đón Tết đã trọ tại dịch quán Thạch Đầu.
    

除夜宿石頭驛     TRỪ DẠ TÚC THẠCH ĐẦU DỊCH

     

旅館誰相問，     Lữ quán thùy tương vấn,     

寒燈獨可親。     Hàn đăng độc khả thân.    

一年將盡夜，     Nhất niên tương tận dạ,     

萬里未歸人。     Vạn lý vị quy nhân.     

寥落悲前事，     Liêu lạc bi tiền sự,     

支離笑此身。     Chi li tiếu thử thân.     

愁顏與衰鬢，     Sầu nhan dữ suy mấn,    

明日又逢春。     Minh nhật hựu phùng xuân.           

    戴叔倫                            Đới Thúc Luân

 

* Chú thích:
 
    - Thạch Đầu Dịch 石頭驛 : DỊCH là Dịch Quán 驛館 là nhà trọ của các quan chức vãng lai. THẠCH ĐẦU DỊCH là Quán dịch Thạch Đầu; còn gọi là Thạch Kiều Quán 石橋館, ở huyện Tân Kiến của tỉnh Giang Tây.
    - Tương Tận 將盡 : là Sắp hết; sắp chấm dứt.
    - Liêu Lạc 寥落 : là Thưa thớt, lạnh lẽo; Ở đây chỉ buồn bã lẻ loi.
    - Chi Ly 支離 : là Phân tán, rời xa.
    - Sầu Nhan 愁顏 : là Dung nhan âu sầu, chỉ gương mặt buồn bã.
    - Suy Mấn 衰鬢 : là Tóc mai đã bạc và thưa, ý chỉ đã tàn tạ.
 
* Nghĩa bài thơ:
                    
TRỌ LẠI THẠCH ĐẦU DỊCH ĐÊM GIAO THỪA
       
Trong lữ quán nầy ai là người han hỏi đến ta đây; Ta chỉ có thể thân thiết với ngọn đèn lạnh lẽo cô độc nầy mà thôi. Đêm nay là đêm sắp hết của một năm dài, mà người ở ngoài muôn dặm như ta vẫn chưa được về nhà. Nhìn lại chuyện đời lẻ loi buồn tẻ của những năm qua, cười cho tấm thân ta phải lưu ly trôi nổi cho đến tận bây giờ. Với dung nhan âu sầu và mớ tóc mai dã dượi nầy thì ngày mai lại phải gặp lại nàng xuân nữa rồi!
       
Tâm sự của Đới Thúc Luân cũng là tâm sự chung của những người xa quê hương ngoài vạn dặm trong lúc năm cùng tháng tận, nhìn lại những tháng năm phiêu bạt nổi trôi mà cảm thương cho thân phận tha hương đất khách của mình phải đón xuân nơi quán trọ xa xôi lạnh lẽo chỉ có một thân một mình.
 

* Diễn Nôm:
                  

TRỪ DẠ TÚC THẠCH ĐẦU DỊCH

                  

Lữ quán ai người han hỏi,                 

Thân nhau đèn lạnh đơn côi.                  

Một năm đêm tàn sắp hết,                 

Muôn dặm người còn nổi trôi.                  

Nhạt nhẽo buồn bao chuyện cũ,                  

Lênh đênh cười tấm thân tôi.                  

Dung nhan tóc mai dã dượi,                  

Mai ngày lại đón xuân rồi!

      
Lục bát:
                  

Lữ quán ai hỏi ta đây,                  

Không người thân thiết lạnh đầy đèn côi.                    

Đêm tàn năm cũng tàn thôi,                 

Riêng người muôn dặm xa xôi chưa về.                  

Nhạt nhòa chuyện cũ não nề,                  

Nổi trôi cười tấm thân tê tái sầu.                  

Dung nhan tiều tụy tóc râu,                 

Mai nầy lại phải ngày đầu đón xuân!                                                   

                 Đỗ Chiêu Đức diễn Nôm

       
Hẹn bài dịch tới !
 
                                                                                 杜紹德
                                                                             Đỗ Chiêu Đức