BÂNG KHUÂNG

CÁM ƠN CÁC BẠN ĐÃ GHÉ THĂM, ĐỌC VÀ GHI CẢM NHẬN. CHÚC CÁC BẠN NĂM MỚI GIÁP THÌN 2024 THÂN TÂM LUÔN AN LẠC

Thứ Năm, 26 tháng 4, 2018

CHÙM THƠ CHU VƯƠNG MIỆN VỀ TAM NGUYÊN YÊN ĐỔ


  

  TAM NGUYÊN YÊN ĐỔ

   tổng đốc ba tỉnh Sơn Hưng Tuyên
   gặp lúc đất nước điêu linh
   tiến thoái lưỡng nan
   đành từ quan
   về làng
   tình thế khẩn trương
   ai cũng lo thân
   không ai chê
   và cũng không khen ?
   -
   cái học từ chương
   thuộc làu sách sử kinh điển
   thủa xửa thủa xưa
   đậu đạt làm quan
   rớt làm vườn
   kiến thức trình độ có chừng đó
   dễ làm
   khó bỏ
   -
   Khương Tử Nha
   câu cá nơi sông Vị
   chờ thời
   Hàn Tín
   câu cá chợ Hoài Âm
   chờ chức
   Nguyễn Khuyến lỡ cỡ
   câu cá ở ao nhà
   chờ chết
   -
   có mợ chợ cũng đông
   không mợ cũng chả ai trông mợ về
   hết nhà này làm vua
   qua nhà khác làm vua
   thiên hạ là của chung
   thay nhau mà làm vua
   thay nhau mà làm quan
   có kẻ thanh liêm
   có kẻ tham tàn
   đến rồi đi
   mạnh vì gạo
   bạo vì tiền
   nhưng không có ai ngồi chờ chết
   biết tiến và biết rút

   TAM NGUYÊN

   thằng bán tơ Lê Hoan dở dói ra
   làm cho liên lụy đến lão Vương
   Nguyễn Khuyến ta
   nửa khách nửa là tù giam lỏng
   vịnh Kiều dặn mãi cõi Bắc Hà
   thơ thoét đúng là đồ ba vạ
   lẩn thẩn bước chân gậy chống già
   bốn mắt sao mà nhòa ngấn lệ
   Kim, Kiều, Trọng, Sở Khanh với Tú Bà
   Tam Nguyên Yên Đổ nay đã đổ
   bìm bìm leo tuốt luốt dàn hoa
   Vân Đình Dương Khuê giờ đâu tá
   ở đây sao lại cứ nhớ nhà ? 


    THU ĐIẾU
   (Nguyễn Khuyến 1835-1910)

   ao thu lạnh lẽo nước trong veo
   ôi cái mạng người bé tẻo teo
   làm quan tổng đốc kiêm ba tỉnh
   về hưu ôm mãi một cái nghèo
   bạn cũ Dương Khuê nằm nuôi bệnh
   còn ta khấp khểnh bước thấp cao
   ngồi trơ thân cụ trên thuyền lá
   cá chả ăn câu núp dưới bèo
   lá rơi lác đác trên mặt nước
   thu về mây núi vẻ buồn hiu
   *
   cũng chả giầu mà cũng chả sang
   chả gầy chả béo chỉ làng nhàng
   triều đình rặt những phường Ưng Khuyển
   trên dòng đò dọc lại đò ngang
   tham chánh vương vào buổi nhiễu nhương
   ê a đứng giữa đám phông tuồng
   râu ria hia mão sao mà chán ?
   mặt đen vẽ trắng cũng i uông
   vua chèo thêm một lũ quan chèo
   một sân gà vịt lẫn chuồng heo
   một lũ bồ câu tìm kiếm thóc
   bên cọc cầu ao một vạt bèo
   vàng thau lẫn lộn thời thương hải
   mắt nhòa ngấn lệ đứng nhòm theo ?


   THU ĐIẾU ĐÓM

   thu ẩm thu thực
   thu điếu thu đóm
   đất nước loạn ly
   người chết nơi thành
   người chuồn người đi
   quan cũng như tốt
   cởi áo cùng quần
   chỉ còn thân không
   trà trộn với dân
   thăng mất
   -
   đất còn vua còn
   giang sơn còn tổ quốc còn
   tiến sĩ được liệt vào bậc nhất
   nước mất nhà tan
   bị ngoại quốc xâm lăng
   vô học cũng ngang tiến sĩ
   bày nơi hàng mã
   toàn là giấy
   toàn là giả
   -
   cụ Đồ Chiểu
   cụ Tam Nguyên
   hai người sinh ra đủ cả hai mắt
   không dùng làm gì ? đành để mù


   TIẾN SĨ GIẤY

   ao thu lạnh lẽo nước veo trong
   Nguyễn Khuyến Vân Đình kể như xong
   tiến sĩ giờ là tiến sĩ giấy
   thân phận ngang hàng cá lòng tong
   thời thế Tây Ta lộn tùng phèo
   rừng xanh trơ lại tiếng thông reo
   con suối ngoằn nghèo nơi ghềnh núi
   nhô ra dăm tảng đá tai mèo
   Dương Khuê bạn hỡi về Yên Đổ
   giường treo hạ xuống chốn thâm tình
   mỗi người dùng tạm ly nước lạnh
   ngó mắt làm lơ buổi chiến tranh
   -
   đương tròn hoá vuông
   đương quan hóa dân quèn
   đương sang chuyển qua hèn
   đang uống rượu trà
   chuyển qua uống nước sông
   xưa quan
   giờ bần cố nông


   NGHÈ VÀ
   (1835-1910)

   nguyên quán làng Yên Đổ (tục gọi làng Và)
   huyện Bình Lục tỉnh Hà Nam
   gia đình khoa bảng đậu tam trường
   nhậm chức tổng đốc Sơn Hưng Tuyên
   (Sơn Tây - Hưng Yên - Tuyên Quang)
   nước nhà lúc bấy giờ
   nửa Tây nửa ta nửa trắng nửa đen
   xuất cũng năm bảy đường
   xử cũng dăm ba nẻo
   nhậm mắt kèm nhèm xin từ quan
   ngôi kèm trẻ nơi phủ tổng đốc Hoàng
   một thứ tù nhân giam lỏng
   ngày ngày dạy dăm ba chữ
   "chi hồ giả dã"
   y Vương Ông giữa đường đưa đầu vào rọ
   thằng bán tơ kia dở dói ra ?
   chí nam nhi thua chí đàn bà
   ngồi làm chủ tao đàn mà tan nát ruột
   mộ bồ kinh luân một thời bế tắc
   thác không xong mà sống khôn cùng
   yêu nước thương nhà ấm ức trong tim
   thương Tố Như viết đoạn trường
   mà ruột đau từng khúc
   -
   đậu tam nguyên
   nhai văn nhá chữ xếp xòng
   loạn
   không cần dông
   -
   Tam Nguyên Yên Đổ
   kỳ thi nào cũng đứng đầu
   nửa chừng loạn lạc
   cút
   ngồi trên thuyền câu ?
   câu gì ?
   câu để quên


   LÃO CAI VÀ TÙ

   nhà giam là cơ ngơi của lão Hoàng
   lão vừa là cai tù vừa là quan
   kẻ tù duy nhất là Nguyễn Khuyến
   không ủng hộ Tây lập trường lưng chừng
   nếu đưa Tam Nguyên ra tòa án binh
   xử tới bến cũng là vô tội
   thôi thì làm gia sư chủ tịch hội Tao Đàn
   chuyên ngành Kiều, lẩy bói Kiều thời loạn
   thôi thì thằng bán tơ dở dói ra
   khi không Vương Ông bị giam lỏng
   đau hơn hoạn
   đứa được làm vua kẻ thua là giặc
   bọn Tú Bà, Mã Giám Sinh, Sở Khanh
   Lê Hoan, Hoàng Cao Khải
   đúng là một bầy khốn nạn
   -
   xác Đỗ Mục nổi lềnh bềnh trôi
   theo sau rác rưởi và bèo củi
   trên bến Tần Hoài
   bên sông gái đĩ còn vang hát
   tiếng trống kèn còn ròn rã
   giữa đất trời nghiêng ngả
   giữa cuộc đổi thay
   vô mưu
   bó tay ?


   GIÓ TÂY BẠT GIÓ ĐÔNG

   khoai tây lấn khoai lang
   đến cụ Tam Nguyên
   trước cuộc diện mới
   cũng chạy làng
   -
   sóng đời toàn những ba đào
   lên voi xuống chó khác nào rong rêu
   cân xong thì cũng nhẹ hều
   nặng ngang với bấc một chiều xót xa
   cũng bằng cụ tú nhà ta ?
   toàn Xương không thịt không da không lòng ?
   toàn là cá chốt lòng tong
   -
   nhất, nhị, tam nguyên
   thời thịnh làm một lúc
   ba tổng đốc
   Sơn Hưng Tuyên
   giặc tới
   không mưu không kế
   từ quan
   -
   Cảnh nào mà chẳng đeo sầu
   sông nào mà chẳng thuyền câu lượn lờ
   đêm nào mà chả nằm mơ
   chén anh chén chú cơm no rượu tràn
   đêm nào mà chả thở than
   ngày nào mà chả lậy quan con về


   BẠN VÀNG VÂN ĐÌNH

   chả bấy lâu bác tới chơi nhà
   cà fê không có, chả có trà
   ao cá cũng vừa vét tháng trước
   cá con lái cá thả hôm qua
   gà qué dịch lan tràn chết tốt
   chỉ dàn bầu bí mướp đương hoa
   cao đường cao mỡ kiêng đủ thứ
   bác đến chơi nhà chơi với ta
   giường treo ở giữa giờ buông xuống
   tri âm cũng chả ngại đường xa
   toàn "thất thập cổ lai hi cả"
   bây giờ Nghè mai mốt thành ma
   Yên Đổ Vân Đình cùng một huyện
   nước lạnh tạm thay một chén chè
   phong thấp nên thường xuyên chống gậy
   người thường hai cẳng mình lại ba
   thế thời thôi trả cho thời thế
   gay go chi đến mấy lão già ?
   hôm trước có thầy Chu Án Sát
   biếu chơi ngay hai chậu hoa trà
   mắt mờ mờ toét nom chả rõ
   hữu sắc vô hương chả nhận ra
   bốn tay bằng hữu cầm cho chặt
   ngoài trời thánh thót hạt sương sa
   -
   cái thế cái thời
   cái thành cái bại
   có người thảnh thơi
   có người đi đái
   đang thủa nam bắc tranh hùng
   thì cáo lão về vườn
   câu cá
   ưa nhàn
   ưa khỏe

   CHU VƯƠNG MIỆN

Không có nhận xét nào: