Nhà bình thơ Châu Thạch
ĐỌC “NHẤP SÓNG HOÀNG HÔN” THƠ CA DAO
Chỉ cần đọc cái đầu đề bài thơ đã cho ta một sự thú
vị rồi: “Nhấp sóng hoàng hôn”. Ta hãy nghe một vài câu thơ có chữ “nhấp”:
“Khướt mềm
cũng bởi nhấp cùng ai
Tri kỷ ngày
đêm cạn chén hoài”
(Rượu cùng
Em- Hải Rừng)
“Một sáng nhấp môi mấy tách trà
Hương thơm thoáng thoảng quyện bay xa”
(Trà Trần Bảo Kim
Thư)
Thế nhưng câu thứ nhất của bài thơ lại càng độc đáo
hơn nữa: “Chiều trổ nhánh hoàng hôn”. Đối với những tâm hồn dơn giản thì đây là
một câu thơ không những nghịch lý mà còn vô lý nữa. Chiều là hoàng hôn rồi, vậy
mà chiều còn “trổ nhánh hoàng hôn” là dư chữ. Hoàng hôn bao la khắp cả bầu trời
chớ đâu phải là một cụm nhỏ mà đem ví với một nhánh cây nào đó?. Thế nhưng nếu
bình tâm mà chiêm nghiệm thì đây là một câu thơ mà tác giả đem cái tài quan sát
của mình nắm bắt được cái “thần”của sự vật. Hình ảnh trong thơ tưởng như nghịch
lỳ, vô lý nhưng nó lại là sự tương đồng, tương ứng giữa các sự vật. Ta hãy đọc
câu thơ thứ nhỉ:”Bên thềm: nhớ!”. Vậy thì chiều không còn bao la nứa, nó ở ngay
bên thềm, nó có thể lung linh trên một nhánh cây nào đó lọt trong con mắt tác
giả, hoặc nó cũng có thể cô đọng lại trước cái nhìn của người đang nhớ, đang lơ
đảng quan sát bên ngoài. Chiều cũng đang ở trong không gian nhưng hoàng hôn
đang ở trong lòng tác giả. Chiều và hoàng hôn là một nhưng đây là chiều cúa cảnh
vật và hoàng hôn thì của tâm lý nhân vật. Đây là một câu thơ có khuynh hướng
siêu thực , bắt nguồn từ chủ nghĩa tượng trưng và phân tâm học. Tư duy của thơ
không bị gò bó bởi lý trí hay logic thường
tình, không phân biệt thực hay hư, mộng hay là thấy trước mắt. Câu thơ mang một
bức tranh có sức sống mới, mang một ý nghĩa trọn vẹn diễn đạt một lúc không
gian và nội tâm một cách tuyệt vời.
Và tiếp những câu thơ ở khổ một:
Dấu tình xa vẽ tròn trịa môi cười
Ngày gôm cả nồng nàn trên cánh nắng
Gửi theo chiều
Chín ửng đóa tinh khôi
Bốn câu thơ sau đều mang tính chất của câu thơ đầu.
Mỗi câu thơ đều cho ta một bức tranh rất lạ, nó rất trườu tượng, nó làm cho người
đọc nửa hiểu nửa không hiểu. Đến đây người viết nghĩ rằng không cần phải lý giải
từng câu thơ nữa, bởi vì cái phong cách
của thơ đã rõ nét, ai đọc cũng có một ý niệm mỹ thuật như ý niệm về trường phái
siêu thực hội họa trước khi vào xem tranh của họa sĩ nào đó. Từ đây người viết
chỉ xin đề cập đến nội dung hàm chứa trong thơ.
Bây giờ nhà thơ đang quay lại qúa khứ, nhớ về một cuộc
tình mà kỷ niệm toàn là những điều tốt đẹp. Niềm vui ngày ấy của tác gỉa thăng
hoa đến độ nắng trở thành cánh chim chở sự nồng nàn của tình bay trong trời chiều, Chiều lại trở thành một thứ trái
cây chín mọng. Đọc bốn câu thơ ta thấy có hai bức tranh động và hai bức tranh tỉnh
vật. “Môi” và “đóa” là tranh tỉnh vật, “nắng” và “gửi theo chiều” là tranh động. Cả bốn bức tranh đều có màu tươi và tinh sạch. Tất cả tranh dầu tỉnh
hay động đều nằm trong sự yên lặng, không có âm thanh. Đọc thơ ta cảm nhận được
tất cả niềm vui như đã được thanh lọc. lắng trong cõi bình tịnh của tâm hồn.
Thơ là tiếng nói của tâm hồn, tâm hồn đang xao động thì thơ cũng xao động, tâm
hồn bình tịnh trên con thuyền êm ái quay về dòng sông quá khứ thì thơ cũng nhẹ
nhàng êm ái. Đọc thơ chính ta cũng thấy một niềm vui thanh thoát đang lan tỏa
trong hồn.
Qua khổ thơ thứ hai:
Chiều nghiêng bóng gội dầu thơm chùm kết
Nghe bồi hồi khuôn ngực
tóc mây trôi
Gió lả lướt trên bờ vai ngà ngọc
Khóa nụ hồng
hôn nhẹ bờ môi
Bây giờ người hóa hình vào chiều và chiều ẩn hết vào người. Người trở thành thắng cảnh
và thắng cảnh trở nên một thiếu nữ nông thôn thơm phức mùi thơm đồng nội. Người
đọc thơ, tự nhiên thụ hưởng một lần được hai hương vị, hương vị của nông thôn đầy
tinh khiết và hương vị của da thịt thiếu nữ sực nức hương trinh. Thơ là gì? Thi
pháp là gì? Đây là thơ! đây là thi pháp! Đừng định nghĩa thơ, đừng bắt bẻ thi
pháp, vì cái gì chuyển tải vào tâm hồn ta mà ta không diễn đạt được mới chính
là thơ, mới chính là thi pháp. Đức Phật nói “ta đi hành đạo tám năm không nói một
lời” thì thơ cũng nói với ta như vậy. Như khổ thơ trên đây. tôi chỉ viết quanh
quẩn vòng vo thôi, còn cảm nhận được thơ là cái giác quan thứ sáu bén nhạy của
mỗi một tâm hồn.
Vế thơ cuối của bài thơ nói về một sự thích thú, thú
đau thương:
Nghiêng tay ta rót cho mình
Riêng chén đắng
Uống trôi chiều, sóng sánh giấc phù hư
Quanh co giữa khoảnh ngà
Đời: rộn? vắng?
Xin gửi chiều một chút nỗi riêng tư!
Có một nhà thơ nào đó đã xử dụng cụm từ “thú đau
thương” nghich lý và khó hiểu để nói về cuộc tình cúa mình. Đọc khổ thơ trên ta
có thể hiểu thú đau thương là thế nào. Ca Dao đã tự nghiêng tay mà rót chén đắng
cho mình. Ta nhớ đêm cuối cùng, trước giờ chịu thương khó, đến Đức Chúa JêSus mà cũng cầu nguyện xin Cha nếu được thì
cho mình đừng uống chén đắng. Vậy mà ngày nay, Ca Dao tự chuốc chén đắng cho
mình. Thế có nghĩa là chén đắng đem tới cho người thơ cái “thú đau thương”. Thú
được nếm một hương vị nào đó đau mà thú vị. Đừng nên hiểu rằng Ca Dao uống chén
đắng như uống một ly cà phê đen đậm hay một ly rượu cay. Không. đó là tự nguyện
uống, còn ở đây tuy Ca Dao tự rót cho mình nhưng không phải là tự nguyện. Nhà
thơ uống chén đắng trong tâm trạng bi quan, rót hết buổi chiều sóng sánh, phù
hư vào lòng. Nhà thơ uống chén đắng trong tâm trạng khắc khỏi với những dấu hỏi
to lớn và với một tiếng thở dài ở phút cuối: “Đời:rộn? vắng?/Xin gởi chiều một
chút nỗi riêng tư”. Dễ hiểu thôi, vì cái giây phút quay lại quá khứ trong tâm
tư là do tác động của buổi chiều buộc nhà thơ phải thả tâm trí mình trôi trên
dòng thời gian ngược chiều ấy. Buổi chiều kích động cho nhà thơ nhớ lại quá khứ
với mối tình đẹp trong dĩ vãng xa xưa, đưa nhà thơ hưởng lại cái thú mật ngọt
thuở nào. Thế nhưng, đồng thời lúc ấy, mối tình đã tan vỡ gợi niềm đau thương
trong lòng. Những điều đó khiến cho tác giả vừa thú lại vừa đau.
Khổ thơ cuối
cho ta thấy một chuyển biến trong tâm hồn tác giả. Bây giờ nhà thơ không”nhấp”
buổi chiều đẹp như trước nữa mà nhà thơ đã “uống” một lần trôi cả buổi chiều
như ảo gác, như ảo mộng, như phù hư vào cả trong lòng.
Từ khổ thơ đầu đến khổ thơ cuối ta thấy nhà thơ đã vẽ
một chuyển biến tình cảm trong tâm hồn như một vòng xoáy đinh ốc. Nối nhớ ban đầu
bàng bạc trong nắng chiều cứ xoáy dần đến đỉnh điểm biến thành nỗi đau riêng
tư. Nỗi đau ấy tác giả gởi vào chiều nhưng lại uống trọn vào lòng một chén đắng
cay. Đây là một nghệ thuật miêu tả nội tâm rất thành công, đạt đỉnh cao sự diễn
đạt những biến chuyến trong chiều sâu tâm hồn nhân vật, gởi vào lòng người những
cảm xúc mỗi lúc một dâng cao cùng nhân vật, và làm cho thơ xúc tích, chứa trọn
vẹn những gì diễn ra trong các vách con tim sâu kín.
“Nhấp Sóng Hoàng Hôn” có thể nói là một bài thơ chứa
đầy cảm hứng, cảm hứng của tình yêu và cảm hứng của nỗi đau trong tình yêu.
Thực và mộng
không ranh giới trong thơ, người và thiên nhiên cũng không ranh giới trong thơ.
Toàn bộ bài thơ cho ta ngồi để uống ánh nắng chiều, rồi cho ta bay vào không
gian để hưởng hương bồ kết. Cuối cùng ta đứng trên chót vót để uống cả trời đất
cùng niềm đau, để nghe trong nỗi đắng cay, để thấy phù hư của cuộc đời, để thấy
nỗi riêng tư nhỏ nhoi của mình tan trong chiều nhạc nắng.
Nếu có người chịu đọc, tôi sẽ viết mãi viết mãi cho
bài thơ nầy mà không biết chán bao giờ!!
Châu Thạch
Châu Thạch
Nhà thơ Ca Dao
NHẤP SÓNG HOÀNG HÔN
Chiều trổ nhánh hoàng hôn
bên thềm: nhớ!
Dấu tình xa vẽ tròn trịa môi cười
Ngày gom cả nồng nàn trên cánh nắng
Gửi theo chiều
chín ửng đóa tình khơi
Chiều nghiêng bóng gội đầu thơm chùm kết
Nghe bồi hồi khuôn ngực
tóc mây trôi
Gió lả lướt trên bờ vai ngà ngọc
Khỏa nụ hồng
hôn nhẹ bờ môi
Nghiêng tay rót cho mình
riêng chén đắng
Uống trôi chiều, sóng sánh giấc phù hư
Quanh co giữa khoảnh ngà
đời: Rộn? Vắng?
Xin gửi chiều một chút nỗi riêng tư!
Ca Dao
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét