Năm
1939, khi đã thành danh trên văn đàn, Nguyễn Xuân Sanh cùng 5 văn nghệ sĩ (Phạm
Văn Hạnh, Đoàn Phú Tứ, Nguyễn Lương Ngọc, Nguyễn Đỗ Cung và Nguyễn Xuân Khoát)
chung chí hướng sáng tạo thành lập nhóm “Xuân Thu Nhã tập” với mơ ước xây dựng
một đôi công trình tốt đẹp cho văn chương nghệ thuật và cho đời.
Tên Xuân Thu Nhã Tập là tổng hợp trí tuệ tập thể “Xuân Thu, theo cổ tự: Cỏ hoa nở dưới ánh mặt trời, và bông lúa chín… Sắc xuân và hương thu. Hai mùa quá độ, uyển chuyển trong khoảng cao, trong, nhẹ…”
Nhà
thơ Trần Đăng Khoa cho biết Nguyễn Xuân Sanh không chỉ là đại diện của phong
trào Thơ Mới mà còn là người cách tân Thơ Mới ngay từ khi phong trào này vẫn
còn rất mới với thi sĩ Việt.
Nhóm
Xuân Thu Nhã Tập (thành lập năm 1939) mà ông là thành viên chính là một nhóm đầy
ắp trăn trở tìm hướng phát triển thi ca, cách tân Thơ Mới. Nguyễn Xuân Sanh là
người bắc nhịp cầu từ Thơ Mới sang thơ hiện đại, người khởi động cuộc chạy tiếp
sức của thơ Việt vào hiện đại với tác phẩm Buồn xưa, theo nhận định của nhà phê
bình Đỗ Lai Thúy.
Trong tiến trình của văn học Việt, hiếm có nhóm sáng tác nào lại độc đáo như Xuân Thu Nhã Tập. Độc đáo về chủ thể sáng tác, về đặc điểm thể loại và độc đáo về lịch sử số phận tác phẩm. Xuân Thu chỉ tồn tại trong vòng mấy năm (1942-1945), và chỉ gồm mấy tác giả, nhưng lại hội tụ đầy đủ cả “đại gia đình” nghệ thuật: Thơ ca, âm nhạc, hội họa. Số lượng sáng tác cũng rất “khiêm tốn” nhưng lại rất đa dạng về thể loại: thơ, văn xuôi, tiểu luận. Mục đích sáng tác cũng khá độc đáo: Dưới bóng Xuân Thu sẽ thực hiện: TRÍ THỨC - ĐẠO ĐỨC - SÁNG TẠO.
BUỒN
XƯA
Quỳnh hoa chiều đọng nhạc
trầm mi
Hồn xanh ngát chở dấu
xiêm y
Rượu hát bầu vàng cung ướp
hương
Ngón hường say tóc nhạc
trầm mi
Lẵng xuân
Bờ giũ trái xuân sa
Đáy đĩa mùa đi nhịp hải
hà
Nhài đàn rót nguyệt vú
đôi thơm
Tỳ bà sương cũ đựng rừng
xa
Buồn hưởng vườn người vai
suối tươi
Ngàn mây tràng giang buồn
muôn đời
Môi gợi mùa xưa ngực giữa
thu
Duyên vàng da lộng trái
du ngươi
Ngọc quế buồn nào gội tóc
xưa
Hồn xa chĩu sách nhánh
say sưa
Hiến dâng
Hiến dâng quả bồng hường
Hoàng tử nghiêng buồn vây
tóc mưa
Đường tàn xây trái buổi
du dương
Thời gian ơi tưới hận
chìm tường
Nguồn buồn lạnh lẽo thoát
cung hơi
Ngọt ngào nhớ chảy tự
trăm phương.
BÌNH
TÀN THU
Bình tàn thu vai phấn
nghiêng rơi
Chén vàng dâng ướp nhạc
lòng đời
Sương mùa lệ héo dặm đường
hương
Cung phi dăng bướm buồn
Nghê Thường
Sách đâu tay xõa ái -
tình – chương
Cổ mây người nhạc dịu vườn
tươi
Da xuân mười tám tuổi buồn
người
Mi thơm chanh buổi trĩu
buồn da
Rượu tóc loan tháng đượm
mùa ngà
Sầu chùm tơ giấy giở mưa
hoa
Người ơi người nẻo ngát
tường nương
Hồn Tương Giang đàn dựa
buồn hường
RỪNG
NGÀN MÙA
Sen tưởng cầu thơm nguôi
tiếng van
Rừng ngàn mùa e ấp Dung
Nhan
Đền xanh cửa ngát lạc hoa
thương
…………………………………..
………………………………….
GIÓ
THU
Sáng nay anh lạnh quá em
ơi
Bởi gió thu em đã đến rồi
Lác đác bên thềm mưa lá rụng
Với lời ước hẹn của muôn
mai.
Rung rinh thùy liễu
thoáng bên lầu
Anh đợi đầu sân, em đứng
đâu
Câu hát đưa anh vào ngõ
trúc
Bước anh đi trước. Bước
ai sau?
Bàn tay em ướt chút sương
sa
Hỏi lại lòng anh, những mặn
mà
Chiếc lá cuối cùng vừa mới
rụng
Thế là đã hết gió thu
qua…
Quốc
học Huế, cuối thu 1934
XUÂN
NGÀY
Ngày tôi là dải kết mùa
xuân
Là nụ hường xinh, thắm nở
dần
Ánh sáng khơi tuôn – nguồn
lạ suối
Trút lòng khao khát xuống
hoa tân.
Sao các mùa xuân tiếp nở
hoài?
Mà ngày ôm ấp mấy ban
mai?
Hoa chùm nép giữa mây
xanh bóng
Xõa mớ dây tơ nắng ngọt
dài.
Giữa sóng tràn xuân sao cứ
bơi?
Ngân thơm nhíu nước vấn
muôn đời
Ánh nhung đổi hướng, đi rồi
đến
Qua ngõ hồn tôi đã mấy trời?
Biết đâu gió chẳng cúng
hương say
Non nước dâng tươi dệt
tháng ngày
Đây gió ngân xuân vừa
thoáng hẩy
Với này xuân mới đã là
bay.
Huế - Tết 1935
NHỮNG
QUYỂN SÁCH
Nắng ủ trời xa cơn gió đậm
Rừng đời hương ngủ giấc
mơ êm
Ý xanh biền biệt như sông
mật
Nhạc cỏ đùa quanh mấy bậc
thềm
Lòng hỏi đời thơm nếp áo
xưa
Về đâu gió chở những
hương mùa
Về đâu những mộng nghiêng
theo mắt
Của một nàng xuân tóc xõa
mưa
Tâm sự chiều chiều
nghiêng mái tóc
Hồn nào vời vợi như mây
tơ
Chân dậm tiếng đời vang lối
cỏ
Tâm tư lặng lẽ đến bao giờ…
Thao thức mùa thơm dậy lối
sương
Chói chang trên mắt mộng
thiên đường
- Ý mạnh thấm qua bồ sách
cũ
Giấy vương hương nặng tựa
hoa rừng
Sách đậm hồn xưa trăm giấc
mộng
Khi lòng bồng bế lửa đêm
say
Tay ai cười mỉm bên đèn
nhỏ
Khi ướp hồn xanh cạnh
sách dày
Ta khát vô biên ngọn sóng
vang
Ta mừng hội gió lúc lên
đàng
Ta hát vô biên trên sách
mới
Và trên thế giới đượm
tràng giang
7/1945
TRƯỚC
XUÂN, THĂM CHÙA HƯƠNG
(Tặng Nguyễn Thị Cẩm Thạnh)
Vắt ngang núi cũ xuân hồng
ngày nay
Đò đi ngược suối. Cuối
đông
Lòng anh những muốn tìm
xuân trước ngày...
Vắng em. Không thể cầm
tay
Đường đi vẫn thấy đó đây
hai mình.
Sáng trời. Hương Tích gió
hanh
Nắng thơm bến suối, thung
xanh vào mùa
Xuân chưa về, núi chưa
mưa
Nhưng bên ta khắp rừng mơ
nở rồi.
Khăn tơ xuân trải thung
dài
Anh nghe xuân đến: bên đồi,
bước em…
Đại già còn trắng sương
đêm
Chờ ai hò hẹn bên thềm đồi
thông.
Lối đi mây đá chất chồng
Vắt ngang núi cũ xuân hồng
ngày nay
Chân ta bước, mắt ta say
Hoa mơ dặm thẳm, hương
lay bạt ngàn.
Con đò con mắt
Con đò, con mắt giữa lòng
sông
Tha thiết chờ mong một
ánh hồng
Trên bến cuối chiều khi
gió nghỉ
Để bồng vũ trụ, mảnh
trăng trong.
Con đò con mắt của đời ta
Thao thức thâu đêm cảnh mặn
mà
Đón bóng đi về người bạn
cũ
Đôi lần áo đẫm trận mưa
sa.
Con đò con mắt mở xa
trông
Sớm tối ngược xuôi nước một
dòng
Con mắt con đò xưa mẹ
ngóng
Giờ ca cồn nắng mừng con
sông.
CÁI
NẮNG NHA TRANG
Yêu vô cùng cái nắng Nha
Trang
Lớt phớt nghiêng đầu gió
lúa vàng…
Mặc dù nắng chạy trên đường
phố
Có lúa đâu, mà vẫn reo
vang?
Em học sinh lướt mát hiên
dài
Thấy bóng ngả chiều thêm
ban mai
Bước ra ngã sáu chân nhè
nhẹ
Sợ áo mình động nắng khỏa
vai.
Cái nắng hăng mùi thơm biển
khơi
Nắng chao chao cánh hải
âu trời
Trên không gian một màu
xanh vắng
Rớt theo chiều mái tóc
buông lơi.
Nắng là nắng mấy dặm đường
xa
Có hương dừa cát với tiếng
ca
Mắt em thiếu nữ nhìn qua
gió
Bỗng thấy đời vô đầy cả
nhà.
Nhịp nắng ngày sao quá êm
trong
Len vào ta háo hức tấm
lòng…
Yêu màu tường và yêu đất
nước
Quê ta thắm lá nắng thêm
bông.
Nắng lồng áo như bụi mưa
vây
Thấy vui xuân chấp chới
tháng ngày
Những cô gái giọng nhanh
sóng biển
Mừng đầu năm, tay vốc nắng
bay.
Nha Trang, 2/1/1976
BẰNG
LĂNG RA HOA, TIẾNG GÀ TRONG PHỐ
Bên tay trái ta, dòng Mê
Kông
Nắng sông sóng chở bạc
màu hồng
Bên này tay phải, xanh
thành phố
Cây thở như hồ trong nước
trong.
Bằng lăng đường cái lại
ra hoa
Campuchia ơi, Campuchia
Cả nước bằng lăng vừa thức
dậy
Núi sông cùng hát bản
hùng ca.
Gà gáy nắng mai cuối mái
thềm
Nghe rì rào đất, tưởng
trăng đêm
Biết đâu cơn gió từ quê đất
Gọi tiếng gà rung sương
ánh lên.
Dưới tán bằng lăng một nụ
cười
Tiếng gà vẫn gáy điệu son
tươi
Giấu trong bài hát hồn
nhiên ấy
Sức mạnh hiên ngang triệu
cuộc đời.
Tiếng gà gáy sáng, hoa bằng
lăng
Thơm ngát ngàn năm một đất
lành
Đẹp nhất nụ cười chào Tổ
quốc
Những con người gặp giữa
Phnôm – Pênh.
.......
Thơ
tuyển rút từ tập “Nguyễn Xuân Sanh thơ với tuổi hoa”,
Nxb
Kim Đồng 2001
Hồn xanh ngát chở dấu xiêm y
Rượu hát bầu vàng cung ướp hương
Ngón hường say tóc nhạc trầm mi
Bờ giũ trái xuân sa
Đáy đĩa mùa đi nhịp hải hà
Nhài đàn rót nguyệt vú đôi thơm
Tỳ bà sương cũ đựng rừng xa
Ngàn mây tràng giang buồn muôn đời
Môi gợi mùa xưa ngực giữa thu
Duyên vàng da lộng trái du ngươi
Hồn xa chĩu sách nhánh say sưa
Hiến dâng
Hiến dâng quả bồng hường
Hoàng tử nghiêng buồn vây tóc mưa
Thời gian ơi tưới hận chìm tường
Nguồn buồn lạnh lẽo thoát cung hơi
Ngọt ngào nhớ chảy tự trăm phương.
Chén vàng dâng ướp nhạc lòng đời
Cung phi dăng bướm buồn Nghê Thường
Sách đâu tay xõa ái - tình – chương
Da xuân mười tám tuổi buồn người
Rượu tóc loan tháng đượm mùa ngà
Sầu chùm tơ giấy giở mưa hoa
Hồn Tương Giang đàn dựa buồn hường
Rừng ngàn mùa e ấp Dung Nhan
Đền xanh cửa ngát lạc hoa thương
…………………………………..
………………………………….
Bởi gió thu em đã đến rồi
Lác đác bên thềm mưa lá rụng
Với lời ước hẹn của muôn mai.
Anh đợi đầu sân, em đứng đâu
Câu hát đưa anh vào ngõ trúc
Bước anh đi trước. Bước ai sau?
Hỏi lại lòng anh, những mặn mà
Chiếc lá cuối cùng vừa mới rụng
Thế là đã hết gió thu qua…
Là nụ hường xinh, thắm nở dần
Ánh sáng khơi tuôn – nguồn lạ suối
Trút lòng khao khát xuống hoa tân.
Mà ngày ôm ấp mấy ban mai?
Hoa chùm nép giữa mây xanh bóng
Xõa mớ dây tơ nắng ngọt dài.
Ngân thơm nhíu nước vấn muôn đời
Ánh nhung đổi hướng, đi rồi đến
Qua ngõ hồn tôi đã mấy trời?
Non nước dâng tươi dệt tháng ngày
Đây gió ngân xuân vừa thoáng hẩy
Với này xuân mới đã là bay.
Rừng đời hương ngủ giấc mơ êm
Ý xanh biền biệt như sông mật
Nhạc cỏ đùa quanh mấy bậc thềm
Về đâu gió chở những hương mùa
Về đâu những mộng nghiêng theo mắt
Của một nàng xuân tóc xõa mưa
Hồn nào vời vợi như mây tơ
Chân dậm tiếng đời vang lối cỏ
Tâm tư lặng lẽ đến bao giờ…
Chói chang trên mắt mộng thiên đường
- Ý mạnh thấm qua bồ sách cũ
Giấy vương hương nặng tựa hoa rừng
Khi lòng bồng bế lửa đêm say
Tay ai cười mỉm bên đèn nhỏ
Khi ướp hồn xanh cạnh sách dày
Ta mừng hội gió lúc lên đàng
Ta hát vô biên trên sách mới
Và trên thế giới đượm tràng giang
7/1945
(Tặng Nguyễn Thị Cẩm Thạnh)
Đò đi ngược suối. Cuối đông
Lòng anh những muốn tìm xuân trước ngày...
Vắng em. Không thể cầm tay
Đường đi vẫn thấy đó đây hai mình.
Nắng thơm bến suối, thung xanh vào mùa
Xuân chưa về, núi chưa mưa
Nhưng bên ta khắp rừng mơ nở rồi.
Anh nghe xuân đến: bên đồi, bước em…
Đại già còn trắng sương đêm
Chờ ai hò hẹn bên thềm đồi thông.
Vắt ngang núi cũ xuân hồng ngày nay
Chân ta bước, mắt ta say
Hoa mơ dặm thẳm, hương lay bạt ngàn.
Con đò con mắt
Tha thiết chờ mong một ánh hồng
Trên bến cuối chiều khi gió nghỉ
Để bồng vũ trụ, mảnh trăng trong.
Thao thức thâu đêm cảnh mặn mà
Đón bóng đi về người bạn cũ
Đôi lần áo đẫm trận mưa sa.
Sớm tối ngược xuôi nước một dòng
Con mắt con đò xưa mẹ ngóng
Giờ ca cồn nắng mừng con sông.
Lớt phớt nghiêng đầu gió lúa vàng…
Mặc dù nắng chạy trên đường phố
Có lúa đâu, mà vẫn reo vang?
Thấy bóng ngả chiều thêm ban mai
Bước ra ngã sáu chân nhè nhẹ
Sợ áo mình động nắng khỏa vai.
Nắng chao chao cánh hải âu trời
Trên không gian một màu xanh vắng
Rớt theo chiều mái tóc buông lơi.
Có hương dừa cát với tiếng ca
Mắt em thiếu nữ nhìn qua gió
Bỗng thấy đời vô đầy cả nhà.
Len vào ta háo hức tấm lòng…
Yêu màu tường và yêu đất nước
Quê ta thắm lá nắng thêm bông.
Thấy vui xuân chấp chới tháng ngày
Những cô gái giọng nhanh sóng biển
Mừng đầu năm, tay vốc nắng bay.
BẰNG LĂNG RA HOA, TIẾNG GÀ TRONG PHỐ
Nắng sông sóng chở bạc màu hồng
Bên này tay phải, xanh thành phố
Cây thở như hồ trong nước trong.
Campuchia ơi, Campuchia
Cả nước bằng lăng vừa thức dậy
Núi sông cùng hát bản hùng ca.
Nghe rì rào đất, tưởng trăng đêm
Biết đâu cơn gió từ quê đất
Gọi tiếng gà rung sương ánh lên.
Tiếng gà vẫn gáy điệu son tươi
Giấu trong bài hát hồn nhiên ấy
Sức mạnh hiên ngang triệu cuộc đời.
Thơm ngát ngàn năm một đất lành
Đẹp nhất nụ cười chào Tổ quốc
Những con người gặp giữa Phnôm – Pênh.
Thơ tuyển rút từ tập “Nguyễn Xuân Sanh thơ với tuổi hoa”,
Nxb Kim Đồng 2001
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét