BÙI GIÁNG BÁN CHÁO GÀ - Lê Duy Đoàn

                              
                                     

              BÙI GIÁNG BÁN CHÁO GÀ

                                                  Lê Duy Đoàn

        Câu nói “Việt Nam ta ra ngõ gặp anh hùng” hay “nhiều người ngoại quốc mơ ước sáng ngủ dậy thấy mình là người Việt Nam” được lặp đi lặp lại từ học đường đến các phương tiện truyền thông đại chúng của Việt Nam sau năm 1975. Đã là người Việt mà đứng ngoài ngõ thì có thể đó là anh hùng.  Một nhà thơ nổi tiếng vì tài hoa, trí tuệ nhưng có vẻ bên ngoài thuộc hàng điên ngoại hạng mà vỗ ngực xưng mình là anh hùng thì đó là chuyện lạ vô cùng. Nhưng không sao, ông ấy là người Việt.

        Sau 1975, cứ tới dịp hè ngoài một tháng phải ngồi chồm hổm trên ghế (vì ê mông và mỏi chân)  để  “học tập chính trị”  thì giới thầy giáo nếu thích thì đi xa nghỉ hè. Miễn sao có xác nhận địa phương đến tạm trú và vé tàu xe thì được thanh toán lại tiền vé.

       Năm 1978, nhân một chuyến vô Sài gòn dịp hè như thế, tôi ở lại nhà một người chú trên đường Cách mạng tháng 8 (trước là Lê Văn Duyệt). Trước 1975, anh An, một người theo học chương trình Cao học báo chí trường Đại Học Vạn Hạnh làm précepteur dạy kèm cho mấy đứa con của chú. Năm 1974, anh An tốt nghiệp, được nhận vào làm phụ giảng cũng ở khoa báo chí của trường này. Nhiều lần vào Sài gòn chơi ở lại nhà chú trước đây, tôi và An trở nên thân thiết. Anh An cùng quê Quảng nam với nhà thơ họ Bùi, nên hai người thân tình vì vừa là đồng nghiệp vừa là đồng hương.

       Một buổi chiều, anh An rủ tôi lên phòng của nhà thơ chơi. Nhà thơ vẫn còn lưu trú trong một căn phòng nhỏ ở tầng ba trên đó, dù cơ ngơi trường Vạn Hạnh đã bị trưng thu rồi. Phòng của nhà thơ bên cạnh một căn phòng rộng vẫn còn để bảng ghi chữ “thư viện”. Nghe An nói trước đây thư viện của Viện Đại học Vạn Hạnh nhiều sách lắm nhưng qua nhiều đợt “truy quét sách báo đồi trụy phản động” của chính quyền, thư viện toàn là sách quý chỉ còn mấy dãy giá sách trống hoác. Không biết là sách bị đốt hay ai đó bê về nhà làm của riêng. Phòng của nhà thơ cũng chẳng còn sách báo gì. Chỉ có mấy tờ báo Tin sáng vất bừa bãi ở góc phòng.

       Khi chúng tôi đến thì đã có một chiếu rượu bày sẵn trên chiếc chiếu cáu bẩn trải trên nền nhà. Một can rượu trắng màu ngà và mấy món nhậu đơn sơ. Chúng tôi cũng đem theo một xâu nem, một gói phá lấu góp mồi cho phải phép. Ngồi chơi với Bùi tiên sinh có nhà thơ Phạm Thiền, anh An, tôi và Sanh, Lộc là hai người Huế tôi cũng quen thân. Hai người này theo học trường Thanh niên Phung sự Xã hội khóa đầu tiên, khi khoa này đang là một phân khoa của Viện Đại Học Vạn Hạnh.

        Một ly rượu xoay tua, ai cũng cạn chén dễ dàng, chỉ có tôi ngập ngừng uống và mau say vì chưa bao giờ uống rượu trắng kiểu thế này.

       Cuộc rượu hâm nóng buổi chuyện trò. Có hai nhà thơ nổi tiếng như cồn, ai nghe cũng ngưỡng mộ lại chẳng nói chi về văn thơ mà chỉ toàn nói chuyện về thế sự. Ban đầu là những câu chuyện của những người nổi tiếng, nhà văn này bị giam ở đâu, nhà thơ kia gia đình vợ con khổ sở thế nào. Chuyện những người vượt biên bị đắm tàu, bị bắt nhốt, bị hải tặc hảm hiếp rồi quăng xác xuống biển. Những sĩ quan chế độ cũ đi “học tập” trở về nhà thì nhà cửa mất tiêu, gia đình tan nát… Những chuyện như thế làm lòng ai cũng chùng xuống.

       Bỗng nhiên, nhà thơ Bùi Giáng đằng hắng giọng hớp một ngụm rượu rồi chuyển đề tài: “Thôi, tụi bay ơi, nói cho lắm cũng tắm ở lổ, nói trái nói phải cũng dưa cải nước mắm. Chừ, nghe tao kể chuyện mới xảy ra với tao nè.” Ông xưng hô mi tao, tụi bay thoải mái vì tuổi ông đáng hàng cha chú chúng tôi.

      Nhà thơ có lối kể chuyện rất lôi cuốn, không biết là vì lối nói của ông khúc chiết, dí dỏm hay là vì câu chuyện hay ho. Mọi người lắng nghe ông kể chuyện. Chuyện kể của ông được tôi viết lại thành một câu chuyện xen những câu của ông nói (chữ nghiêng) vì văn nói có phần rườm rà.

      Một  Chủ nhật, Bùi tiên sinh nghe tin một người bạn thân có nhà gần chợ Thủ Đức đi “học tập cải tạo” được trả về sớm vì trại giam giải thể. Thật là chuyện hy hữu trong chế độ mới. Ông đi bộ từ Sài gòn lên. Chừng hai chục cây số mà ông đi mất cả buổi. Tới nơi trời đã gần trưa, vô nhà thì người bạn đi vắng không biết đi đâu và khi nào về. Ở lại sợ làm phiền người ta, ông đành chào vợ bạn ra về. Vợ người bạn khẩn khoản mời ông ở lại nhưng ông cứ nằng nặc xin kiếu. Thấy ông đi xa mà không gặp được bạn, người vợ nói khéo với ông rồi vạch túi áo bà ba, biếu ông một số tiền kha khá.

      “Có tiền, tao nghĩ tới chuyện đi buôn. Tau phải làm giàu. Thời buổi này mà cứ thơ với thẩn như tao thì mần răng mà khá được. Nghĩ  vậy, tao làm liền. Tao vô chợ  Thủ Đức mua một đôi quang gióng, một cái nồi gang, một cái thúng, mấy ki gạo và một con gà mái còn sống. Một con dao phay để chặt thịt. Mấy thanh củi để nấu. Không thiếu thứ chi. Tụi bay biết tao bán gì không? Tao bán cháo gà Bán Dùi. Có tên tuổi thương hiệu hẳn hoi đấy nhé! Tao còn mua thêm một khẩu súng M16 bằng nhựa màu đen, lảy cò nghe một tràng tạch tạch tạch đã lắm, như súng thiệt. Lỡ có thằng vô lại nào cướp nồi cháo gà của tao thì tao có súng để bảo vệ nồi cháo chứ, phải không tụi bay?”.

        Nhà thơ vừa gánh nồi cháo gà giả tưởng, đi giữa đường nắng chang chang, cứ rao luôn miệng: “Ai ăn cháo gà không? Cháo gà Bán Dùi đây, cháo gà thơm ngon nóng hổi đây.”

        Đi tới ngã tư giao lộ giữa đường Hà Nội (trước đây là quốc lộ 1) và đường vô chợ Thủ Đức, nhà thơ cứ mải miết đi không kể gì xe cộ lưu thông trên đường. Một người công an giao thông tay cầm dùi cui, miệng thổi còi đang tất bật điều khiển giao thông. Thấy ông nhà thơ đi loạng quạng chẳng kể phép tắc chi cả, người công an trẻ tuổi rất bực mình vì anh ta tuýt còi rét rét và vung gậy dùi cui lên loạn xạ mà ông ta chẳng để ý gì, coi anh ta chẳng có gram nào cả. Anh bỏ chỗ chạy đến: “Ê, ê, ông già, điên hả?”. Anh ta nói cầu may mà đúng phoóc. Khi tay người công an chạm vào vai nhà thơ, ông mới giật mình. Tưởng là tên du côn nào đến cướp nồi cháo gà, tài sản mới tậu để làm giàu của ông, ông vội vã đặt quang gánh xuống, mò lấy khẩu súng M16 trong cái thúng chỉa vô người công an. Phản ứng tự vệ làm người công an tái mặt, tưởng súng thật, bèn nhảy lui sau bục điều khiển giao thông núp tránh đạn, tay mở bao da rút súng ra. Người đi đường xúm lại xem cười cợt chế nhạo làm anh công an bẻ mặt. Tức giận vì bị quê trước đám đông, anh công an giữ nhà thơ lại và gọi điện đàm kêu người đến đưa nhà thơ về trại tạm giam quận Thủ Đức gần đó.

      “Tình cảnh của tao lúc đó giống y chang thằng cha người Tàu bị cảnh sát bắt vô đồn” Ông chuyển qua giọng lơ lớ của người Tàu nói tiếng Việt không chuẩn: “Ngộ bị thằng công an hỏi giấy, ngộ hổng có giấy. Nó hỏi cạc, ngộ nói ngộ hổng có cạc. Nó nói ngộ hổng có giấy có cạc thì nó bắt về đồn. Tụi nó đẩy ngộ vô đồn. Cái đồn chi mà tối thui, mà đông quá là đông”

Giọng của ông nhểu nhại giọng Tàu  âm đờ nói thành âm lờ , vần ây ra thành vần ai nên câu nói của ông nghe tục ơi là tục…Vã lại ông cũng chẳng ngại chi vì người nghe ông kể chuyện đều là đực rựa cả! Ông nheo nheo mắt cười cười hóm hỉnh. Mọi người khoái chí cười ha hả.

      “Cứ bắt là giam đã, tính sau. Tụi nó lấy nồi cháo gà của tao, sai mấy thằng tù sẵn gà, gạo, dao phay, củi tao mới sắm,  đem nấu một nồi cháo gà bự chát. Thân gà thì dâng lên cho mấy thằng công an trực; chân, đầu, cánh cổ, bộ lòng thì mấy thằng tù gặm. Tụi hắn còn nghĩ tới nồi cháo gà là của tao, đem cho tao một tô cháo lót dạ.

       Vô phòng giam, tụi hắn dẫn tao tới gặp thằng trưởng buồng to con, đen đủi, mặt bặm trợn. Hắn thấy tao ốm yếu thảm hại quá nên hỏi tao: “Tội gì”. Tao có biết tao tội gì mà nói. “Không có tội”. “ Vớ vẩn, không tội sao tụi nó bắt?” “Ưa bắt giam thì bắt, ai biết đâu!” “Xì ke ma túy, trộm cướp, môi giới mại dâm, lừa đảo... chi cũng dính một thứ tụi nó mới bắt chứ. Thôi, không tội mà vô đây thì cũng coi như là có tội. Bây giờ tui cử ông làm trưởng buồng vệ sinh, chịu không?”

       Nghe như vậy, tao sướng quá, liền quỳ xuống lạy thằng trưởng buồng: “Ôi, cám ơn Trời Phật, cám ơn ông. Từ nhỏ tới bây giờ, Bùi Giáng này chưa bao giờ có một chức vụ gì cả, chừ ông cho tui một chức vụ như thế này tui thật là hạnh phúc vô cùng. Con người ta, vệ sinh là việc vô cùng trọng đại. Tui làm trưởng buồng vệ sinh thì ai cũng phải nghe lời tui. Mọi người phải đi tiêu, đi đái đúng chỗ nghe chưa…

       Mấy đứa con nít nghe tao nói như rứa dạ rân làm tao khoái trá quá chừng chừng vì tao thấy tao trở thành người quan trọng.”

       Trong phòng giam quá chật hẹp, mà lại giam nhiều người nên nóng quá sức. Ông cởi áo ra kê đầu, ở trần trùng trục nằm canh cửa cầu tiêu. Một chốc ông thiếp đi. Chợt ông cảm thấy mấy vòi nước nóng đồng loạt tưới lên người mình. Thì ra, mấy thằng du côn rủ nhau đái lên người ông. Ông vùng dậy vừa mắng chưởi vừa vung cái áo quất vào tụi nó. Tụi nó chẳng sợ mà hè nhau đần ông một trận tơi tả nên thân.

       Xế trưa ngày hôm sau, trường công an trại tạm giam cho người dẫn ông lên văn phòng. Một người nào đó biết ông bị bắt giam vô cớ ở Trại tạm giam Thủ Đức, tức tốc đến gặp Hòa thượng Thích Minh Châu, nguyên Viện trưởng Viên Đại Học Vạn Hạnh, Sài gòn nhờ can thiệp. Người này mang lá thư viết tay của Thầy lên trại tạm giam, vào gặp trực tiếp trưởng trại đưa thư. Trong thư, Thầy nói ông Bùi Giáng trước đây là giáo sư Đại học, là nhà thơ, bị tâm thần nhẹ… 
       Thấy nhà thơ họ Bùi chẳng có tội chi, lại thêm có thư tay của Thầy Minh Châu, trưởng trại nói với Bùi Giáng: “Ông có tội gây rối trật tự trị an, đáng lý là phải giam ông vài tháng nhưng có người can thiệp nên chúng tôi tha. Ông là nhà thơ phải không? Nếu là nhà thơ thì ông làm một bài thơ ca ngợi Bác, ca ngợi Đảng. Tui nghe lọt lổ tai thì tui thả ông ra”.

      “Tao nghe được thả ra, tao quỳ xuống liền. Nghe làm thơ ca ngợi mới được tha, tao nói với viên Thiếu tá trưởng trại: “Chi chơ làm thơ ca ngợi thì tui làm hết sẩy, làm mười bài một lúc cũng được. Nhưng ông thông cảm. Từ sáng tới giờ tui chưa ăn chi cả, tui đói quá, làm thơ không được.”

      Viên thiếu tá cười cười: “Ông muốn ăn chi tui kêu người đem cho ông ăn”.

      Bùi tiên sinh làm như người lên cơn, cằn lết trên hai đầu gối vội vàng tiến sát đến cạnh viên thiếu tá đang đứng dạng chân, chống nạnh. Ông đưa hai tay như gọng kềm bóp mạnh vào hạ bộ của ông thiếu tá: “Tui muốn ăn cái này, ăn cái này”. Quá bất ngờ vì chuyện xảy ra, viên thiếu tá la lên chói lói rồi vùng ra, đẩy Bùi Giáng ngã sóng soài trên nền xi măng, đạp thêm một đạp. “Đồ điên. Đi. Đi cho khuất mắt”.

     “Tụi bay đọc truyện Thủy Hử, thấy phường thảo khấu Lương Sơn Bạc chưa. Ai đọc chuyện, xem phim, coi tuồng cũng nói họ là anh hùng Lương Sơn Bạc. Tao nghĩ mấy thằng du côn du đảng mà tau gặp trên trại tạm giam cũng là anh hùng. Tụi nó không theo lề thói đời thường, chống lại xã hội tầm thường để dành một chỗ đứng trong xã hội, rứa là anh hùng.

Mấy ông công an tao cho là anh hùng hơn tụi du côn du đảng. Có anh hùng hơn mới bắt giam được tụi kia chứ.

Suy cho cùng, tao là anh hùng nhất vì tao đã trị được thằng sếp của tụi công an.”

       Bùi thi sĩ cười ha hả nói như thế...!

                                                                              Lê Duy Đoàn

                                                                       Sài Gòn, 25/8/2013.