Phần II
CHUỘT
TRONG ĐỜI SỐNG, KHOA HỌC VÀ VĂN CHƯƠNG
CHUỘT TRONG BỆNH HỌC
Ngoài những
sự phá hoại trong nhà, ngoài đồng, ngoài đường phố quanh các thùng rác, thân
xác của chuột từ nước miếng, nước tiểu đến phân chuột đều có độc chất có thể
gây tử vong cho loài người. Bọ chét Xenopsylla cheopis trên mình chuột được xem
là nguyên nhân gây bệnh dịch hạch. Năm 1347 lục địa Á- Âu bị bệnh dịch càn quét
khiến cho hàng triệu người chết.
Chuột mang hại cho loài người:
- Bệnh thương hàn chuột (rat- borne typhus)
- Bệnh leptospirosis do ký sinh trùng Leptospira
interrogans gây ra sốt vàng da, bắp thịt đau nhức, tổn hại đến gan, thận, màng
óc, cột xương sống và dẫn đến tử vong.
- Bệnh salmonellosis do nhiễm trùng Salmonella
enterica gây nóng sốt, nôn mửa, thổ tả.
- Bệnh trichinosis do nhiễm trùng Trininella spiralis
gây tiêu chảy, nóng sốt, bắp thịt suy nhược v.v.
- Hội chứng hô hấp vi khuẩn Hanta (HPS: Hantavirus
Pulmonary Syndrome) gây sốt, vỡ phế mạch.
- Hội chứng thận và sốt xuất huyết (HFS: Hemorrhagic
Fever with Renal Syndrome)
(Theo Phạm Đình Lân)
Dịch hạch
là một loại bệnh do vi khuẩn Yersinia pestis hình que thuộc họ
Enterobacteriaceae gây ra. Bọ chét Xenopsylla cheopis sống trên mình chuột được
xem là yếu tố trung gian trong việc truyền bệnh.
Vậy chuột có liên quang đến bệnh dịch hạch - căn bịnh
đã cướp đi sinh mạng con người một cách khủng khiếp, gấp nhiều lần thiên tai.
a. Cái Chết
Đen
Cái Chết
Đen là tên gọi của một đại dịch xảy ra ở châu Á và châu Âu trong thế kỷ XIV, mà
đỉnh điểm là ở châu Âu từ năm 1346 đến năm 1350 đã lây lan đến mức không kiểm
soát được. Bệnh dịch Cái Chết Đen được coi là một trong những đại dịch chết
chóc nhất trong lịch sử nhân loại, ước tính nạn dịch này đã giết chết từ 30% tới
60% dân số của châu Âu và giảm dân số toàn cầu từ khoảng 450 triệu người xuống
còn từ 350 đến 375 triệu người vào năm 1400.
Quan điểm
truyền thống cho rằng nguyên nhân của đại dịch này là sự bùng phát của bệnh dịch
hạch gây ra bởi vi khuẩn Yersinia pestis tuy nhiên cho đến thời gian gần đây đã
có những ý kiến nghi ngờ quan điểm này. Địa điểm bùng phát của cái Chết Đen thường
được cho là ở Trung Á sau đó căn bệnh này nhiều khả năng thông qua loài chuột
trên các tàu buôn mà lan đến bán đảo Krym vào năm 1346 rồi xâm nhập vào vùng Địa
Trung Hải và châu Âu. Sự tàn phá khủng khiếp của cái Chết Đen đã dẫn đến nhiều
thay đổi lớn trong xã hội châu Âu như việc ra đời của nhiều tôn giáo mới hay sự
chuyển đổi về cơ bản của kinh tế và xã hội châu Âu, tạo ra những ảnh hưởng sâu
sắc tới tiến trình lịch sử của châu lục này.
Ước tính
châu Âu đã phải mất tới 150 năm để phục hồi dân số như trước thời gian đại dịch,
sau này dịch hạch còn nhiều lần bùng phát trở lại tại đây và nó chỉ biến mất
vào thế kỷ XIX -(Wikipedia)
b. Nạn dịch hạch đầu thế kỷ thứ 20
Ở thế kỷ thứ
20 trên thế giới từng xảy ra nạn dịch hạch khủng khiếp nhất lịch sử, làm thiệt
mạng hơn 20 triệu người từ Âu châu lan sang các nước Á châu và Trung đông. Chuột
đã truyền bệnh đến con người hai thứ bệnh: dịch hạch (Bubinic) và phổi có nước
(Pneumonia). Loài vi khuẩn Yersinia pestis hình que chiều dài từ 1 μm đến 5 μm.
Đây là một loại trực khuẩn Gram âm, thuộc họ Enterobacteriaceae. Vi khuẩn gây bệnh
dịch hạch có thể bị tiêu diệt ở nhiệt độ 550C trong vòng 30 phút, ở 1000C trong
vòng 1 phút và các thuốc sát khuẩn thường dùng.
2. Chữa trị bệnh dịch hạch và bắt giết chuột
a. Huyết thanh
chữa trị bệnh dịch hạch
Chuột truyền
bệnh do loại bọ chét Xenopsylla cheopis sống ký sinh trên chuột. Những trung
tâm thí nghiệm, các nhà khoa học dùng chuột nhiều hơn thỏ hay cừu, nên hàng triệu
con chuột được thí nghiệm tìm ra nhiều kết quả hữu ích cho Y học. Năm 1894 bác
sĩ Alexandre Émile Jean Yersin người Pháp gốc Thụy sĩ (sinh năm 1863- †1943 tại
Nha Trang) là nhà vi khuẩn học khám phá ra vi khuẩn Yersinia pestis. Yersin
cũng là nhà thám hiểm khám phá cao nguyên Lâm Viên và tìm con đường bộ từ miền
Trung sang Campuchia và Lào, ông là người thành lập trường Y Đông Dương (sau nầy
là Đại học Y khoa Hà Nội) và làm hiệu trưởng đầu tiên của trường nầy. Bệnh dịch
hạch xảy ra tại Hồng Kông năm 1894. Yersin là thành viên của “trường phái
Pasteur”. Ông Shibasaburo Kitasato (1894- †1934), một nhà vi khuẩn học người Nhật
học trường đại học Y khoa Tokyo, từng làm việc cùng Dr. Robert Koch ở Đức (1885-
†1891), năm 1890 ông cùng Emil von Behring cấy được vi trùng bệnh phong đòn
gánh. Ông cũng giúp tìm ra chất kháng độc tố cho bệnh bạch hầu và bệnh than (tiếng
Anh: anthrax). Ông cũng tham gia nghiên cứu tìm vi khuẩn gây bệnh dịch hạch.
Tuy nhiên chính Yersin là người đã tìm vi khuẩn Yersinia pestis gây ra bệnh. Vi
khuẩn này lúc đầu được gọi là Pasteurella pestis, và sau đó được đặt lại tên
theo tên của Yersin. Nhờ nhà bác học Yersin chế huyết thanh chữa trị bệnh dịch
hạch.
b. Bắt giết chuột, bẫy chuột
Kẻ thù của
chuột là Chó, Mèo, Rắn, Trăn, Chồn Cáo, Chim Cu, Chim Ưng... Nhưng kẻ thù đáng
sợ nhất vẫn là... loài người.
1. Gài bẫy,
dùng thuốc độc để diệt chuột, hun khói để chuột bị ngộp phải chạy ra khỏi hang
để bắt.
2. Nuôi mèo
để bắt chuột trong nhà và nuôi chó để săn chuột ngoài đồng.
Ở Việt Nam
người ta có hai cách xua đuổi chuột không cần mèo.
- Cách thứ nhất: bắt một con chuột cạo lông và sơn
trên da chuột ba hay bốn màu khác nhau rồi thả chuột về hang. Các chuột khác thấy
con chuột kỳ dị có ba, bốn mầu thì bỏ chạy. Chuột có ba, bốn màu có nhu cầu kết
bạn đồng loại nên rượt theo. Các chuột khác càng sợ càng chạy mau bao nhiêu thì
chuột màu càng rượt theo nhanh bấy nhiêu. Thế là cả đàn chuột rời xa hang ổ của
chúng.
- Cách thứ hai: bắt một con chuột đực, mổ ngọai thận
và nhét vào đó miễng chai cà nhuyễn rồi khâu lại... Xức thuốc cho vết mổ lành lại
rồi thả cho chuột về hang ổ cũ. Chuột bị ngứa ngáy khó chịu và trở nên hung dữ
bất thường nên rượt đồng loại mà cắn. Các chuột khác sợ nó cắn nên bỏ hang ổ mà
chạy, đi tìm nơi khác để sống.
CHUỘT TRONG ĐỜI SỐNG
1. Vài điều
về chuột
- Những người
đi sông đi biển, họ rất sợ chuột có mặt trên tàu ghe của mình, vì nó cạp lủng
ghe tàu lúc nào không hay; cho nên dưới ghe họ có lập bàn thờ, thờ Ông Tý.
- Như đã nói ở trên, thị giác của chuột lại kém,
nhưng bù lại thính giác của chuột rất tinh nên chuột hình như "biết nghe
tiếng người"; cho nên khi muốn gài bẩy chuột trong nhà, ta phải lặng lẽ mà gài, không nên đánh tiếng
trước chuột nó nghe và không dại gì vào bẫy. Đây là kinh nghiệm tiền nhân.
- Chuột thích ăn mỡ; nếu mở đựng trong chai thì chuột
ta cho đuôi vào chai cho mỡ thấm vào đuôi rồi rút đuôi ta liếm, từ từ thưởng thức,
chứ không cần làm ngã chai cho mỡ đổ ra.
- Chuột có thể ăn cắp quả trứng,. Muốn thế nó
cần phải rủ chuột khác ôm quả trứng,
rồi chuột ta gặm đuôi chuột này kéo về
hang. Chuyện này sẽ được kể rõ ràng ở phần dưới, mục: Chuột Trong
Văn Chương.
2. Mối lợi
của chuột: Món ăn
a. Thịt
chuột món ăn tuyệt vời
Ngoài những cái hại như phá phách, gieo bệnh
như đã biết, chuột cũng mang lợi ích cho loài người. Đó là một nguồn thịt to
lớn. Thịt chuột được ăn thường là chuộc đồng.
- Ngày xưa
người La Mã ăn thịt chuột ngủ Glis glis thuộc gia đình Gliridae.
- Người Trung
Hoa, Việt Nam và nhiều dân tộc khác trên lục địa Á-Phi- Trung, Nam Mỹ đều ăn thịt
chuột. Ở Việt Nam người ta quay chuột như quay gà và làm mắm chuột, khô chuột.
- Riêng người
Việt ở các tỉnh đồng bằng sông Cữu Long, thường ăn các loại chuột đồng/Microtus
vì loại chuột nầy chỉ ăn lúa, ốc cua ngoài đồng, mập sạch thịt thơm ngon, khác
với chuột ở thành phố vì dơ bẩn ở hang cống nhiểm bệnh,
- Chuột lại
là món ăn ngon lành béo bở của nông dân với các món: Chuột nướng trui, chuột rô
ti, chuột xào lăn, chuột xào bún nấm củ hành... Bắt được nguyên ổ chuột con còn
đỏ hỏn thì cho vào hũ rượu đế ngâm chừng ba tháng là uống được. Nghe nói thứ rượu
chuột nầy trị bịnh trật đả thấp khớp rất công hiệu. Theo y học dân tộc cổ truyền
thì thịt chuột đực có thể trị bệnh té ngã, tan máu bầm; phân chuột trị được bệnh
kinh phong; còn đất của chuột đùn lên cũng có thể trị bịnh co rút, tê thấp.
b. Phân
biệt chuột đồng và chuột nhà:
- Nhiều người, không phải xuất thân ở chốn đồng quê
nên cũng khó phân biệt được chuột nào là chuột đồng, chuột nào là chuột nhà.
Chuột đồng có bộ lông rất mướt, màu nâu vàng có xen đen hoặc xám lợt. Ở nhà quê
cũng có chuột cống mà chuột cống ở đồng khôngt nhiều, lông chuột cống ở nhà quê
cũng màu xám nhưng loại màu xám có pha đen, lông mướt. Sự khác biệt rất dễ nhận
thấy. Chuột đồng có dáng dấp khỏe mạnh tươi mát hơn đám chuột nhà. Chuột chui ống
cống ở thành thị, sợ ánh sáng, mình ghẻ lở, lông xù, thấy phát sợ thì làm sao
làm món ăn nuốt trôi được.
c. Cách
săn bắt chuột
Sau đây là
vài cách săn chuột đồng dưới quê.
- Săn bắt
chuột bằng chó săn
Săn bắt chuột
cần phải có chó săn có tài đánh hơi bắt chuột. Chó săn được tuyển chọn "có
nghề", đúng nòi "chó săn chuột" truyền thống. Chó săn được huấn
luyện từ lúc còn nhỏ. Thường thì bắt chuột nhắt, chuột con cho Cún "ngửi"
bắt hơi, cho tập vồ, tập cắn, tập tha... (không được ăn, không được cắn chết).
Kế tiếp, thả chuột vào hang bắt Cún con đi "tìm", thả chuột xuống ao
cho Cún bơi, ngoạm đưa vào bờ cho chủ. Tập đánh hơi vào các hang xem hang nào
có chuột, lúc đó chỉ phải nhẹ nhàng "vẫy đuôi" (báo hiệu) thôi, để
chuột khỏi thấy động mà vọt ra chạy mất...
(theo Nguyễn Khôi)
(theo Nguyễn Khôi)
Vào mùa khô, chuột ở tứ tán, không tập trung như mùa
nước, thường ở những hang dọc theo kinh, rạch. Dẫn chó theo đánh hơi, hang nào
có chuột thì chó dùng hai chân trước cào bới đất, người ta lấy thùng múc nước đổ
vào hang, chuột vọt ra một ngách, ngõ khác nào đó. Chúng thường hoảng sợ phóng
xuống nước, chó săn nhà ta phóng lội rượt. Trong tích tắc chó cắn được đầu chuột
lội vào bờ, chạy đến ngoe nguẩy đuôi nhả ra báo cáo lập công với chủ. Chuột được
bỏ vào giỏ, hoặc buộc lại thành xâu. Hang nào, chó không đào bới mà nó đứng sủa
hoặc mặt lấm lét thì người ta biết rằng hang đó là hang rắn. Gặp hang rắn hổ
mang, loài rắn dữ nhứt, nó cắn, nọc độc truyền sang nhanh, có người không kịp về
đến nhà thì đã sôi bọt mồm, ngất ngư và đôi khi chết trên đường về nhà.
- Săn bắt
chuột bằng đăng, lọp
- Cách săn bắt
bằng chó trên chỉ có tính cách tài tử, sau đây là cách săn bắt chuột quy mô
của Nguyễn Viết Tân:
"Lúa
vùng này năng xuất đã kém, mà chuột đồng còn phá dữ dội. Những đám lúa gần lung
đìa luôn luôn phải cắt trễ, vì nước sâu nên chín chậm hơn chỗ cao. Chuột dồn về
đây nên dưới mặt đất in đầy dấu chân chuột. Người ta cắm đăng, đặt lọp như bắt
cá, trên lọp còn phủ một cái chài, vừa ngăn chuột chạy thoát, vừa có thể bắt
thêm được ít chim ốc cao đang lẩn lút dưới bụi lúa không bay ra được. Bình thường,
lọp tre hay lưới chài, bọn chuột coi có ra gì với hàm răng sắc bén, nhưng lúc
đang bị rượt đuổi, chúng chỉ lo chạy mà thôi. Có đôi khi họ dùng phương pháp dậm
cù: Chừng năm mười người chạy vòng quanh một đám lúa hay cỏ, đạp nhẹp xuống,
càng lúc càng nhỏ vòng lại. Sau cùng, cù chỉ còn lớn bằng cái nia, chuột quay đầu
vào giữa, thò cả mấy trăm cái đuôi ra ngoài. Người ta nắm đuôi từng chú, đập mạnh
xuống đất, rồi vất ra phiá sau. Chuột lột da, xào sả ớt nhậu một bữa, còn bao
nhiêu mới đem ra chợ bán"
(Nguyễn Viết Tân -Việt Báo)
(Nguyễn Viết Tân -Việt Báo)
- Cách săn bắt chuột ở miệt thứ của Rạch Giá, Cần Thơ
:
Có nhiều cách bắt chuột, ngoài cách đâm, đập, đổ nước, xông khói vào hang chuột phóng ra, người ta đập,"dậm cù" hoặc cho chó lội, rượt theo cắn bắt. Những vùng ở miệt thứ của Rạch Giá, vùng Cờ Đỏ của Cần Thơ hay những vùng nào có nhiều sậy, lác, cỏ ống cao rậm rạp và là nơi sinh sôi nẩy nở chuột nhiều. Người ta dùng trâu hoặc bò đuổi, đi càn quét để chuột sợ chạy rần rần đến chỗ có đăng chận cản lại. Chuột chạy theo chân đăng tìm chỗ trống chui thoát qua nơi đó đã đặt sẵn những cái lọp, có miệng để chuột chạy vào mà lại không có lối ra. Quần bắt chuột như thế có khi một lần được mấy trăm con.
(Chuyện Đồng Quê -Trần Văn)
Có nhiều cách bắt chuột, ngoài cách đâm, đập, đổ nước, xông khói vào hang chuột phóng ra, người ta đập,"dậm cù" hoặc cho chó lội, rượt theo cắn bắt. Những vùng ở miệt thứ của Rạch Giá, vùng Cờ Đỏ của Cần Thơ hay những vùng nào có nhiều sậy, lác, cỏ ống cao rậm rạp và là nơi sinh sôi nẩy nở chuột nhiều. Người ta dùng trâu hoặc bò đuổi, đi càn quét để chuột sợ chạy rần rần đến chỗ có đăng chận cản lại. Chuột chạy theo chân đăng tìm chỗ trống chui thoát qua nơi đó đã đặt sẵn những cái lọp, có miệng để chuột chạy vào mà lại không có lối ra. Quần bắt chuột như thế có khi một lần được mấy trăm con.
(Chuyện Đồng Quê -Trần Văn)
d. Cách
làm thịt chuột
- Có hai cách : ở Châu Đốc, Long Xuyên, Cần Thơ... người
ta thường dùng nước sôi nhúng chuột vào rồi lột da rửa sạch, chặt bỏ đầu, mổ bụng
chỉ lấy gan. Cách làm chuột thứ hai, người ta đập chuột cho thật chết cho vào một
bẹ chuối, buộc kín lại hoặc chỉ để trên bẹ chuối, dùng lá cây hoặc rơm rạ đốt một
chập chừng hơn năm phút thấy bẹ chuối bị cháy nhiều, lấy chuột ra lột da. Làm
chuột cách nầy thịt chuột thơm hơn nhưng tốn công hơn và có thể xem như không sạch
bằng lột da bằng nước sôi, có thể tro, bụi than của rơm rạ dính vào da thịt chuột.
Lột da bằng cách thui nầy thường thấy ở vùng Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu. Đường
nào cũng tới La Mã, chuột cũng bị lột da.
Làm cách nào cũng được miễn sao chuột được sạch và
nhanh, có đủ thời giờ còn để chuột ráo nước rồi người ta ướp nào ngũ vị hương,
hành tỏi, xì dầu, bột ngọt. Hồi xưa, lúc tôi còn nhỏ, làm gì có bột ngọt, người
ta cho thêm một chút đường hoặc có người không ướp thêm đường, vì thịt chuột đã
ngọt và béo rồi.
e. Vũ
Bằng và món thịt chuột miền Nam
Chuột là món
ăn đặc sản của VN bây giờ. Tôi xin nhờ ông Vũ Bằng kể với các bạn về món
thịt chuột:
"Chuột
săn được đem về đập chết rồi đem thui, lột da, mổ bụng, lấy bớt mỡ chỉ chừa lại
lá gan rồi đem ngâm nước phèn, thịt chuột đỏ dần lên sau lần lần xuống mầu, trắng
phau phau và láng bóng như da người trinh nữ; có đôi chỗ lại ửng hồng lên.
Không, không, cách gì anh cũng phải nhận với tôi rằng cái da thịt mịn màng ấy hứa
hẹn không biết bao nhiêu, hấp dẫn không biết chừng nào và trừ phi anh là Liễu Hạ
Huê không nói gì, chớ nếu anh cũng là người như tôi thì muốn gì anh cũng phải
liên tưởng một cách tục tĩu và tội lỗi đến thân thể ngọc ngà "dầy dầy sẵn
đúc" của cô Năm Trứng Gà - chẳng gì cũng nổi tiếng là "người đẹp Long
Xuyên" một thuở.
Cái giống chuột này thui lên rồi lột da ăn mới thiệt
ngon, chứ đem nhúng nước sôi thì trông như chuột chết sình, không những đã
không đẹp mắt mà ăn vào lại không thơm. Bởi thế, chuột bán ở chợ hầu hết đều
đem thui vàng rồi lột da không có ai bán chuột sống trừ phi phải chuyên chở từ
tỉnh này sang tỉnh khác, từ nhà quê ra kẻ chợ.
Chuột lá lốt, chuột cuốn, chuột xé phay và chuột lúc lắc.
Nhưng làm cho ta sướng cả khứu giác, thị giác và thính giác cùng một lúc có lẽ
là cái món chuột nướng vàng trên than hồng, mỡ rớt xuống than cháy xèo xèo, bốc
lên một mùi thơm điếc mũi còn hơn cả bún chả băm và chả miếng của người Hà Nội.
Ngồi ở đầu xóm cuối xóm chỉ ngửi thấy mùi thơm cũng bắt thèm và phải chửi đổng
một câu cho... đã tức! Rượu đế nước nhất ngâm sâm và bìm bịp, hạ thổ một trăm
ngày lấy lên uống rồi gắp một miếng vàng ngậy như mùi da đồng, nóng hôi hổi, chấm
nước mắm sả ớt, điểm mấy sợi xoài thái chỉ rồi nhai rất từ từ và lấy hai ngón
tay nhón một tí rau thơm, một tí húng cây hay một tí ngò tây, anh sẽ thấy - quái!
Sao cái thịt này nó mềm thế nhỉ, mà lại ngọt, mà lại thơm một cách rùng rợn, mê
ly thế nhỉ!
Ăn thịt gà, thịt bò, thịt vịt, thịt heo, xong món này
thì đổi món khác, điều ấy ai cũng thấy rồi và có như thế thì người ăn mới lạ miệng
và không thấy ngán. Ôi chao, đến cái thịt chuột thì huyền diệu lắm: nhậu thịt
chuột rồi, đến lúc ăn cơm lại dùng toàn những món chuột luôn, vậy mà chẳng thấy
ngán một ly ông cụ, trái lại vẫn cứ ngon ơ, ăn muốn... chết cơm mà miệng vẫn cứ
muốn còn ăn nữa. Mê không để đâu cho hết là món chuột bằm nhỏ xào rau mò om cập
với bánh tráng nướng và món chuột xào bầu ăn vừa mát vừa thơm, từa tựa như cơm
trộn với trứng cáy mà lại ăn thêm với mấy ngọn rau sắng chùa Hương vậy.
Nguyên Đại sứ Tây Ban Nha mà anh vừa nói đó, lúc ấy
làm Đại sứ ở Trung Hoa, dưới triều Mãn Thanh. Hoàng đế Trung Hoa, Tây Thái Hậu
có một lần mời đại diện của mười tám nước Âu Mỹ đến dự một bữa tiệc độc nhất vô
nhị, không tiền khoáng hậu. Dự bữa tiệc ấy về, ông ta viết một hồi ký dầy bằng
một cuốn sách, thuật lại từ cách tổ chức, trưng bày, lề lối thù tiếp, ăn uống
cho đến chi tiết các món ăn mà người đầu bếp của nhà vua đã nghiên cứu và nấu
nướng để cho quan khách thưởng thức trong hồi hộp, kinh hoàng, và tán thưởng
liên tiếp suốt cả tuần - là vì bữa tiệc ấy kéo dài trong suốt cả tuần, chớ sao!
Ăn uống say sưa rồi, ai muốn ngủ có phòng riêng và người đẹp như tiên hầu hạ;
ai có công việc phải đi, cứ tự nhiên rồi lại về ăn; còn ai muốn đánh bài, ăn
thuốc, thì sang một khu riêng có đủ các thứ "tệ đoan xã hội" cứ dùng
thả cửa rồi lại quay về mà ăn uống, ăn uống thế nào kỳ cho thích khẩu thì thôi.
Vì đọc thiên hồi ký đó trên dưới hai mươi năm nay rồi, anh không thể nhớ hết
chi tiết các món ăn lạ nhất, quí nhất và ngon nhất thế giới để kể lại cho em
thương; chỉ nhớ trong các món ấy có một món kêu là sâm thử. Sâm là cây sâm, thử
là chuột, sâm thử là chuột sâm.
- Kỳ, sao lại có thứ chuột gì là chuột sâm?
- Nguyên Đại sứ Tây Ban Nha thuật lại rằng đến món ăn
đặc biệt ấy thì có một ông quan đứng lên giới thiệu trước rồi quân hầu dưng lên
bàn tiệc cho mỗi quan khách mỗi cái đĩa con bằng ngọc trong có một con chuột
bao tử chưa mở mắt, đỏ hon hỏn hãy còn cựa quậy - nghĩa là một con chuột bao tử
sống. Bao nhiêu quan khách thấy thế chết lặng đi bởi vì nếu phải theo giao tế
mà ăn cái món này thì... nhất định phải... trả lại hết những món gì đã ăn trước
đó. Mọi người nhìn nhau. Tây Thái Hậu cầm nĩa xúc con chuột bao tử ăn để cho mọi
người bắt chước ăn theo. Con chuột kêu chi chí, người tinh mắt thấy một tia máu
vọt ra... Hoàng đế Trung Hoa thong thả vừa nhai vừa suy nghĩ như thể muốn kéo
dài cái thú ăn tuyệt diệu ra để cho cái thú ấy thấm nhuần trí óc và cơ thể. Và
Ngài nói: "Mời chư vị". Nhưng không một vị nào đụng đũa, cứ ngồi đơ
ra mà nhìn. Tây Thái Hậu bèn cười mà nói đùa: "Tôi tiếc không thấm nhuần
được cái văn minh Âu Mỹ của các ngài, nhưng riêng về cái ăn thì tôi thấy quả
các ngài chậm tiến, không biết cái gì là ngon là bổ. Về món đó, các ngài có lẽ
còn phải học nhiều của người Á Đông".
Không một ông nào trả lời vì có lẽ các ông đại diện ấy
đến lúc ấy đều bán tín bán nghi không biết ăn chuột bao tử như thế là văn minh
hay man dã. Tuy nhiên người ta có thể chắc chắn là chưa có một nước nào trên thế
giới lại có một món ăn tinh vi, quí báu, cầu kỳ đến thế bao giờ. Chuột mới đẻ
đem nuôi trong lồng kính cho ăn toàn sâm thượng hảo hạng và uống nước suối, đến
khi đẻ ra con thì lấy những con đó nuôi riêng cũng theo cách thức đó để cho
sinh ra một lớp chuột mới, nhưng lớp chuột mới này vẫn chưa dùng được. Cứ nuôi
như thế đến đời thứ ba, chuột mới thực là "thập toàn đại bổ", người
ta mới lấy những con chuột bao tử của thế hệ mới này ra ăn và ăn như thế tức là
ăn tất cả cái tinh hoa, bén nhạy, khôn ngoan của giống chuột cộng với tất cả
tính chất cải lão hoàn đồng, cải tử hoàn sinh, tráng dương bổ thận của cây sâm
vốn được y lý Đông Phương đặt lên hàng đầu thần dược từ cổ chí kim trong trời đất."
(Món Lạ Miền Nam - Vũ Bằng)
(Món Lạ Miền Nam - Vũ Bằng)
..........
@.
Ghi chú thêm về Từ Hi Thái hậu (Cixi 1835 – †1908): Với đời sống xa hoa ăn uống cầu kỳ, nên người
đầu bếp phải biến chế nhiều thức ăn bổ khoẻ cho Thái hậu như: bắt chuột trắng
trên núi Ngự Hằng về nuôi lúc mới đẻ con, họ đem nuôi trong lồng kính cho ăn
toàn sâm thượng hảo hạng và uống nước suối, đến khi đẻ ra con thì lấy những con
đó nuôi riêng cũng theo cách thức đó để sinh ra một lớp chuột mới, nhưng lớp
chuột mới này vẫn chưa dùng được. Cứ nuôi như thế đến đời thứ ba, thế hệ chuột
nầy là “thập toàn đại bổ”, người ta lấy những con vừa đẻ còn đỏ hồng nên gọi là
“chuột bao tử/ pinkie mouse” ăn như thế tức là ăn tất cả cái tinh hoa có tính
chất cải lão hoàn đồng, cường dương bổ thận. Dù Thái hậu đã ăn các loại chuột
đó, cũng như mỗi ngày đầu bếp nấu 500 nón ăn khác nhau, nhưng bà đã không vượt
qua qui luật của tạo hóa.
f. Vài
món thịt chuột của miền Nam
Ngoài các món
chính như nướng, rô-ti, còn món chuột áp chảo, xào lá dang, rau ngổ, lá cách, nấu
hủ tíu. Người ta còn làm mắm, làm khô, muối sả ớt. Món chuột muối sả ớt, nướng
hoặc chiên, người thợ cày rất thích. Sau đây là món rô-ti:
- Bắc chảo
lên bếp, đợi chảo nóng cho một ít mỡ heo vào, nhiều khi không có mỡ heo, người
ta lấy mỡ chuột. Đợi mỡ tan cho vào vài tép tỏi. Mỡ phi xong gắp chuột từng con
cho vào chảo. Chảo trung bình, không lớn lắm cũng không nhỏ lắm, chiên một lúc
nãm, ba con. Lửa riu riu, dù có mất thời giờ một chút, chuột lâu vàng. Nếu đốt
lửa cao, mau vàng, gọi là chín háp như trái cây vú ép, thịt chuột hay bất cứ thịt,
cá gì cũng không được ngon lắm hoặc không thật chín. Chiên một bên vàng, lật
sang bên kia chiên tiếp, từ từ không vội lắm, như thế thịt chuột rô-ti mới thật
ngon.
Trong lúc đợi
chuột chín vàng, người đầu bếp còn lo làm nước mắm ớt chanh, tỏi và không quên
khi vắt chanh hết nước, thái xác vỏ chanh một ít cho vào nước mắm. Xác chanh
màu trăng trắng cùng với màu xanh của vỏ và màu đỏ tươi của ớt nổi lềnh bềnh
trên mặt nước mắm màu nâu nhạt, tạo thành nhiều màu sắc thật hấp dẫn. Trong lúc
bà nội trợ lo chiên chuột và làm nước mắm thì ông chồng cắt rau, đặc biệt là
rau rắp cá, thêm một chút rau răm, rau húng, tía tô, kinh giới hoặc lá quế, rau
tần, có rau gì ăn cũng được, sẽ làm tăng cái ngon của thịt chuột. Ăn thịt chuột
mà thiếu rau thì quả thật làm giảm độ ngon hết hai, ba mươi phần trăm. Dĩa rau
sống đa dạng còn kèm theo nào dưa leo hoặc chuối chát, khế, khóm hay cả đào lộn
hột ...
Ở nhà quê, còn có loại rau ăn chua chua chát chát như
ngành ngạnh, rau chiết, rau chốc, đọt xoài, đọt cây cóc.
(Trích trong Chuyện Đồng Quê -Trần Văn)
3. Rat Temple - Đền Chuột; Thiên đường của chuột
- Theo tạp
chí National Geographic, ngôi đền của đạo Hindu có tên là Karni Mata ở
Rajasthan còn được gọi là “Đền Chuột” (Rat Temple). Nơi đây có khoảng 25.000
con chuột sinh sống và được mọi người “tôn kính”. Đó là “thiên đường” của chuột.
Karni Mata là tên của một vị nữ thần, bà ước muốn có một
ngôi nhà cho loài chuột mà kiếp trước là “những người hành nghề kể chuyện”
(storytellers). Vào năm 1900, một ngôi đền được xây dựng để vinh danh thần
Karni Mata và… những con chuột. Một đội ngũ nhân viên hơn 500 người có nhiệm vụ
hàng ngày nuôi chuột bằng hạt ngũ cốc và sữa, đồng thời họ cũng có trách nhiệm
làm vệ sinh trong đền.
- Theo nguồn
khác thì Karni Mata Temple là một ngôi đền Ấn độ giáo nằm cách thành phố
Bikaner 30 km, trong vùng Rajasthan. Ngôi đền này được dựng lên để thờ phụng
Karni Mata, một vị thần của Ấn độ giáo.
Theo truyền thuyết, người con trai yêu quý của Karmi
Mata là Laxman bị chết đuối khi xuống hồ uống nước. Thần Karni Mata cầu khẩn Tử
thần giúp con ông sống lại. Lúc đầu thì bị từ chối , nhưng sau nể tình Karni
Mata, thần chết cho Laxman và tất cả các người con trai khác của Karni Mata được
đầu thai làm chuột.
Ngôi đền là "thiên đường" của hơn 25,000 chú
chuột. Các chú tha hồ ăn thức ngon vật lạ và uống sửa tươi do thí chủ cúng dường.
Các chú ăn no rửng mở nên sanh đẻ đông nhung nhúc.
4. Chuột trong phim ảnh
Về phim hoạt
họa của Walt Disney (1901-1966) với hàng trăm nhân vật do ông dựng nên. Trong số
đó, có khá nhiều chó, mèo. Riêng chú chuột láu lỉnh Mickey dễ thương này được tạo
ra năm 1928 bởi họa sĩ Ub Iwerks và ông Walt Disney lồng tiếng. Hãng phim Walt
Disney ấn định ngày sinh của chú chuột này là ngày 18 tháng 11, thời điểm tung
ra (năm 1928) bộ phim Steamboat Willie ở New Yorker. Sau sự thành công đó các
phim ra đời. Mickey and the Beanstalk-Mickey’s Christmas Carol. Micky, Donald
& Goofy im Märchenland. Walt Disney lồng tiếng cho Mickey từ năm 1928 đến
1946, sau đó chuyên gia hiệu ứng âm thanh James G. MacDonald đảm nhiệm vai trò
này. Hiện nay, giọng nói của Mickey được thể hiện bởi Wayne Allwine. Doanh thu
hàng năm phim lên đến hơn 2,2 tỷ đô la. Disneyland không thể vắng bóng chú chuột
dễ thương chào đón quan khách.
Con chuột
Mickey trong tranh và phim hoạt họa Walt Disney, có lẽ là chú chuột lừng danh
nhất thế giới hiện đại. Hãng phim này trong năm 2007 đã sản xuất một phim hoạt
họa lừng danh, đoạt nhiều giải thưởng quốc tế,
« Ratatouille », một cách chơi chữ, lấy tên một món ăn bình dân, tương
đương với món bung của ta, và bắt đầu bằng tiếng Rat (chuột).
Mèo
chuột nếu theo nghĩa đen của người Việt chúng ta ám chỉ người đàn ông lập gia
đình mà có thêm bồ bịch, nhưng trong show hoạt hoạ nổi tiếng mèo là Tom, chuột
là Jerry thì khác. Show hoạt họa " Tom and Jerry", rất hấp dẫn chinh
phục khán giả của mọi lứa tuổi. Show nhiều tập Tom and Jerry do Cty MGM sản xuất
tại Hollywood từ năm 1940 đến 1967 được 161 show hoạt hoạ chiếu trên Tivi cũng
như ở Kino được nhận giải Oscar, do hai đạo diễn William Hanna và Joseph
Barbera được người ta gọi là “The king of Tom and Jerry”. Năm 2000, tạp chí
TIME công bố Tom and Jerry là một trong những show truyền hình hay nhất mọi thời
đại.
Phim "Ratatouille", kể chuyện
con chuột Rémy chạy lạc vào một tiệm ăn lớn ở Paris, lừng danh là nơi có nhiều
tiệm ăn ngon. Tình thế đẩy đưa, chú chuột Rémy trở thành một đầu bếp xuất sắc,
được làng chuột Paris bảo vệ và ủng hộ. Phim có tính cách ngụ ngôn, vui nhộn,
truyền cảm; nhạc hay, ý nhị, tinh tế.
Phim " Ratatouille" cũng đã được nhiều giải thưởng trên thế giới
(Theo Nguyễn Quý Đại)
5. Vài việc liên quan đến chữ chuột
a. Cuộc sống
ngày càng văn minh, hiện đại chuột cũng đi vào lịch sử máy điện toán - computer với “computer
mouse”: tiếng Việt gọi là “con chuột máy tính”. Đây chính là “thiết bị ngoại
vi” giúp người sử dụng có thể theo dõi sự di chuyển trên màn hình. Douglas
Engelbart phát minh ra nó năm 1963, ông gọi là “con chuột” chỉ vì cái đuôi có
dây nối với máy vi tính giống như… con chuột. Ngày nay còn có “chuột không dây”
nhưng vẫn bị gọi “chết tên” là… con chuột!
Con chuột
là bộ phận thân thiết nhất với bàn tay, có lẽ dịch từ tiếng Anh Mouse, tiếng
Pháp Souris, là chuột nhắt, chứ không phải là chuột cống, Rat, mang âm vang xấu
hơn.
- Chữ Mouse
(Chuột) được thịnh hành kể từ khi thế giới bước sang thời đại computer.
- Chữ Rat
trong tiếng Anh còn có nghĩa là kẻ phản bội, phản đảng.
b. Chuột
rút (Krampus), hay vọp bẻ, là cảm giác đau gây ra bởi sự co rút, thường là co
cơ. Chuột rút có thể xảy ra với những vận động viên thể thao hoạt động với cường
độ cao, mất nước và khoáng chất do ra mồ hôi nhiều, Chuột rút chân lúc ngủ đêm
là sự co cơ có thể xảy ra ở cơ bắp chân, cơ bàn chân trong lúc ngủ hay nằm nghỉ.
Triệu chứng có thể là cẳng chân duỗi đơ với các ngón chân quắp xuống. Chuột rút
kiểu này có thể xảy thoáng qua trong vài giây hoặc vài phút và sự đau kéo dài một
lúc sau đó. Chuột rút kiểu này hay xảy ra với người lớn tuổi, nhưng cũng có thể
xảy ra với bất cứ ai. Có thể lý do là thiếu một số khoáng chất như: Magnesium,
thiếu nước hoặc nằm bất động lâu quá. bệnh giãn tĩnh mạch hoặc xơ vữa mạch máu.
Theo kinh nghiệm nếu bị chuột rút chân trái đưa tay phải lên, hoặc ngược lai sẽ
hết.
c. Bị chuột
cắn cũng nguy hiểm như bị chó dại cắn vì nước miếng chuột rất độc.
CHUỘT TRONG VĂN CHƯƠNG
(Hình chuột ăn cắp trứng)
1. Chuột
Rồng: Long Thử
2. Chuột
ăn cắp trứng rất hay. Các bạn sẽ biết được chúng làm như thế nào trong truyện
sau đây, (thay vì trứng, chuột ôm chuông) nói về một con chuột kỳ dị gọi là
Long Thử của ông Hồ Hữu Tường, trong truyện ngắn nổi tiếng một thời của
cụ: "Con Thằn Lằn Chọn Nghiệp".
Truyện rằng:
Con thằn lằn vốn biết nguyện vọng của nhà sư: là hễ tụng xong lần cuối cùng
thứ một nghìn, thì nhà sư sẽ lên giàn hỏa mà tự thiêu; nó nghĩ: nhà sư lòng còn
mê tín nên muổn cứu. Con thằn lằn uống dầu của đỉa đèn cho tắt lữa,
không cho nhà sư đọc kinh Phật được, Phát hiện ra, nhà sư mới giận,
tay cầm dùi mõ nhắm ngay đầu con thằn lằn mà đập mạnh. Con thằn lằn bị đánh vỡ
đầu chết. Sau đó con thằn lằn đầu
thai thành con chuột, có hình dạng giống con rồng.
"...Bởi là do con thằn lằn đầu thai,
nên khi chuột ta sanh ra, thì hình vóc còn mang máng giống con thằn lằn. Mẹ nó
lầm tưởng là rồng. Bèn đặt tên cho nó là Long Thử.
Long
Thử lớn lên, có vẻ trầm ngâm, đạo mạo. Lời nó kêu chít chít nào, nghe cũng có ý
nghĩa ưu thời mẫn thế. Một hôm, nó gọi một bạn chuột lực lưỡng theo nó. Té ra,
nó đã gặp được một nơi góc tàu ngựa, một cái lục lạc to bằng quả trứng, nên về
gọi bạn theo nó. Đến nơi, nó nằm ngửa ra, ôm lục lạc vào lòng, và bảo bạn cắn
đuôi nó mà kéo, như là kéo xe vậy. Kéo nó tới đâu, thì tiếng lục lạc kêu lên rổn
rảng. Mà bạn nó, vì cắn đuôi nó mà kéo, đi chỉ nghe theo lịnh nó chít chít điều
khiển, nên chẳng biết trước sẽ hướng vào đâu, thành ra không sợ sệt chi. Long
Thử ra lịnh cho kéo đến lão mèo, tính đem lục lạc mà mang vào cổ lão mèo, như
trước kia, lúc nó còn là hồn con thằn lằn, nó đã nghe nói vậy.
Nằm
một góc, lừ đừ, lão mèo nghe vang tiếng lục lạc. Bèn giương mắt nhìn, chẳng biết
con gì, đầu chẳng thấy mặt mũi chi, chỉ thấy một cái vòi quơ qua quơ lại, để
tìm phương hướng, lại có đến tám chân, bốn chân để đi, bốn chân lại chổng lên
mà nghỉ, mà kêu rống chẳng ngơi. Lão mèo quá sợ nhảy phóc lên nóc nhà, kêu
"miao! miao!" rất là kinh hãi.
Lũ
chuột núp trong hang, nãy giờ thấy mèo rình không dám ra. Bây giờ thấy mèo hoảng
nhảy đi bèn nà ra. Con nào đói thì mau mau đi tìm mà ăn vụng. Một số đông lại
bu quanh Long Thử, lên tiếng chê bai:
-
Việc này có gì là khó. Ai mà nằm ngửa ôm lục lạc chẳng được? Vì lối ăn cắp trứng
ấy, chuột nào mà chẳng biết? Chỉ vì mèo dại, thấy hai con chuột cắn đuôi nhau,
lầm tưởng là con quái gì, mà sanh sợ thôi!
Chẳng
dè, nằm trên mái nhà, lão mèo nghe và hiểu tiếng chuột. Lão nhìn xuống, thấy quả
là Long Thử ôm lục lạc, nằm ngửa cho một con chuột khác cắn đuôi; và cái mà lão
lúc nãy tưởng đâu là cái vòi quơ qua quơ lại, thật sự, chỉ là cái đuôi chuột!
Lão vừa thẹn cho lão, vừa phục Long Thử đa mưu, vừa phát ghét lũ chuột vô ân,
đã buông lời chê bai kẻ mới cứu mình khỏi nạn. Từ trê mái nhà, lão mèo phóng xuống,
mỗi một tay hay chơn, sè vuốt mà móc họng một chuột.
Tất
cả các chuột khác hoảng chạy tứ tán. Long Thử và bạn nó cũng giựt mình hoảng hốt
chạy theo, chun vào hang mà trốn. Chừng
tinh thần định tỉnh lại, lũ chuột bèn lập tòa án chuột để mà xử Long Thử. Long
Thử bị buộc tội là Thử gian, làm chuột mà lãnh lịnh của mèo, hại loài chuột của
mình. Bằng cớ là bấy lâu nay, lão mèo mỗi lượt chỉ móc họng được một chuột mà
thôi; còn bây giờ, mèo và Long Thử toa rập, để cho mèo giết một lần bốn trự chuột.
Nếu không phải nhờ Thử-gian đồng lõa mà giúp, dễ gì mèo chụp một lượt đến bốn
chuột? Lời buộc tội quá hữu lý như vậy, đủ bằng cớ thiết thực như vậy, dễ gì
Long Thử đem tâm tình của mình, một tâm tình vô hình, không biết tựa vào đâu, để
mà chứng minh, để nói rằng mình chỉ có lòng cứu độ loài chuột, chớ chẳng có dạ
phụng sự cho mèo để hại chuột? Long Thử bị kết án tử hình. Điều này nó dễ chấp
nhận, nếu nó phải đem cái chết của nó làm điều kiện, để cứu độ loài chuột, mà
nó quá thương yêu. Song cái bản án của nó, "tội Thử gian," làm cho nó
đau khổ vô cùng; vì nó mang một cái oan vô tận, không ai giải cho được".
(Con Thằn Lằn Chọn Nghiệp - Hồ Hữu Tường)
Sao các bạn, nghĩ sao về Long Thử?
2. Của Chuột
Và Người của John Ernst Steinbeck Jr.
Của Chuột Và
Người - Of Mice and Men: Sách xuất bản
tháng 2/1937, thời kinh tế Mỹ khủng hoảng, kể về tình bạn và những ước mơ
chung của George và Lennie, hai công nhân nông nghiệp lang thang khắp nơi để kiếm
sống.
Lấy bối cảnh nước Mỹ thời Đại suy thoái, cuốn tiểu
thuyết mỏng đã trở thành kinh điển này kể một câu chuyện chân thực và hấp dẫn,
dù bi kịch, về hai kẻ bên lề cố gắng tìm lấy một chỗ cho mình trong một thế giới
nghiệt ngã. Lang thang khắp nơi tìm việc, George và Lennie, người bạn to lớn ngờ
nghệch của hắn, chẳng có gì ngoài nhau và một giấc mơ chung: rằng một ngày nào
đó họ sẽ kiếm đủ tiền để mua một trang trại. Nhưng rồi cũng như trong câu thơ của
Robert Burus- “Những dự tính hoàn hảo của
chuột và người thường không thực hiện được” - đã gợi cảm hứng cho nhan đề tác
phẩm này, như trong chính cuộc đời này, những dự định tốt nhất thường đổ bể, những
giấc mơ đẹp nhất thường không thành, mọi hy vọng của họ đã bị kết liễu ngay khi
số phận đẩy Lennie ngờ nghệch đến chỗ gây ra một tội lỗi bất khả sửa chữa, để rồi
từ đó hy vọng lao thẳng tới thất vọng và tất cả rơi vào một kết cục bi thảm
không thể vãn hồi…
John Ernst Steinbeck Jr. (1902–1968) là nhà văn vĩ đại
người Mỹ từng giành giải Pulitzer năm 1939 và Nobel văn chương năm 1962.Ông để
lại một sự nghiệp đồ sộ với hàng chục tiểu thuyết, truyện ngắn và sách phi hư cấu,
trong đó đáng chú ý nhất có thể kể đến Của chuột và người (1937), The Long
Valley (1938), The Grapes of Wrath (1939), East of Eden (1952), The Winter of
Our Discontent(1961), và Travels with Charley (1962).
3. Chuột
trong văn chương
a. Thảo Thử
Hịch của Nguyễn Đình Chiểu
Cụ Nguyễn
Đình Chiểu, 1822-1888, có bài Thảo thử hịch (Hịch đánh chuột) toàn bài gồm
40 câu. Cụ đồ Chiểu đã mượn con chuột để chỉ bọn tham quan ô lại,
những kẻ cường bạo hại dân, pha hoại luân thường đạo lý, chia rẽ cha
con, chồng vợ... Nói tóm lại con chuột tiêu biểu cho tà gian, cường
bạo; vì thương dân yêu nước, bảo vệ đạo lý nên phải ra lệnh tiêu diệt
hết loài gian ác:
Gọi danh hiệu : chuột xạ, chuột lắt, chuột
chù, chuột cống, anh em dòng họ nhiều tên;
Tra quán chỉ ; ở nhà, ở ruộng, ở lạch, ở ngòi,
bầu bạn non sông lắm lối
Lớn
nhỏ răng đều bốn cái, ăn của người thầm kín biết bao nhiêu;
Vắn
dài râu mọc hai chia, vắng mặt chủ hung hăng đà lắm lúc …
Cớ
sao đem lòng quỷ quái;
Cớ
sao còn làm thói gian tham?
Nền
xã tắc là nơi báo bổ, can chi mi đào lỗ đào hang?
...
Sâu
hiểm bấy tấm lòng nghiệt thử cục cứt ra cũng nhọn hai đầu;
Báu
xót chi manh áo thử cầu, tấm da lột không đầy ba tấc.
...
Giận
là giận trộm đồ bàn Phật, trốn án mà xưng vương;
Căm
là căm cắn sách kẻ nho, đành lòng mà phá đạo.
...
Ví
có ngàn giòng nước khảm, khôn bề rửa sạch tội đa dâm;
Dẫu
cho muôn nén vàng đoài, cũng khó mua riêng hình bất xá.
...
Chớ
để con nào sơ lậu, phải ra tay lấp lỗ tam bành;
Đừng
cho chúng nó xẩy ra, phải hết sức trừ đồ lục tặc.
(Thảo thử
hịch - Nguyễn Đình Chiểu)
Chuột bị kết án đa dâm vì... mắn đẻ.
b. Vài Thành
ngữ nổi tiếng
- Mèo khóc Chuột - Miêu Khốc Lão Thử, ý
muốn nói: Chỉ làm bộ thương xót mà thôi! Cả câu là "Miêu khốc lão thử giả
từ bi" Mèo khóc chuột là lòng từ bi giả dối, để che mắt thiên hạ nhằm muốn
đạt được một mục đích nào đó.
Thành ngữ Miêu Khốc Lão Thử có xuất xứ từ truyện Thuyết
Đường, hồi thứ 62. Đây là câu nói mỉa mai của tướng Trình Giảo Kim nói với Tần
Vương Lý Thế Dân, khi Tần Vương đến điếu tang tiểu tướng La Thành vừa mới bị Ân
Tề nhị vương hại chết. Trình Giảo Kim cho là Tần Vương chỉ giả bộ thương xót để
cho các tướng khác cảm động mà liều mình bán mạng để giúp nhà Đường tạo dựng
nên cơ nghiệp mà thôi, chớ chẳng phải thương xót thật tình. Nên câu... Mèo khóc
Chuột có nghĩa tương đương như là câu "Nước mắt cá sấu" của ta vậy.
- Chuột Sa Hũ Nếp để chỉ người gặp dịp
may đưa đến bất ngờ mà trở nên no đủ giàu sang, thường dùng để mĩa mai những
người ở rể cho các nhà giàu.
Gió
bấc non thổi lòn hang chuột,
Thấy
chị hai mầy... tao đứt ruột đứt gan!
Khi đã được vào làm rể để cùng ngủ chung một nhà rồi,
đến đêm cô gái đã ướm thử lòng và thách thức chàng trai:
Chuột
kêu chút chít trong lò,
Lòng
anh có muốn thì mò lại đây!
Thách thức xong, cô lại sợ chàng trai hưng phấn quá mà
bộp chộp không cẩn thận, nên lại nhắc nhở:
Chuột
kêu chút chít trong rương,
Anh
đi cho khéo, kẻo... đụng giường má hay!
Cái anh chàng làm rể nầy cũng lém lỉnh lắm, anh ta đã
liệu trước tình huống lỡ mà xảy ra:
Má
hay má hỏi đi đâu? Thì đáp là...
Con
đi bắt chuột cho mèo con ăn!
(Theo Đỗ Chiêu Đức)
- Tai Voi Mặt
Chuột để chỉ tướng mạo khuôn mặt của những kẻ tiểu nhân nham hiểm, tâm địa hung
ác hay phá phách và hại người khác.
- Cháy Nhà Mới
Lòi Ra Mặt Chuột để chỉ chuyện gì đó hay người nào đó đến nước cuối cùng mới để
lộ ra cái xấu, cái âm mưu thâm hiểm của mình.
- Chuyện
mèo chuột: Cảnh “mèo rình chuột” hầu như diễn ra hàng ngày nhưng không hiểu sao
người ta lại hay dùng thành ngữ “chuyện mèo chuột” để diễn tả một cuộc tình thơ
mộng của đôi trai tài, gái sắc. Có ẩn ý gì chăng?
Hình như trong lối nói đó có hàm ý mèo là “chàng” và
chuột là “nàng”: Chàng sẽ "ăn tươi nuốt sống" nàng?. Chắc
không? Biết đâu ngược lại nàng chính là con mèo lanh lợi, còn chuột lại là
chàng vốn khù khờ nên bị nàng "ăn gỏi". Xem ra thì một bên tám lạng
bên kia cũng vừa nửa cân, không biết “mèo nào cắn mỉu nào”
c. Ca dao
tục ngữ về chuột
- Con mèo trèo lên cây cau
Hỏi
thăm chú chuột đi đâu vắng nhà
Chú
chuột đi chợ đường xa
Mua
mắm mua muối giỗ cha chú mèo
- Chuột chù chê khỉ rằng hôi,
Khỉ
lại trả lời: cả họ mầy thơm
chuột
chê xó bếp chẳng ăn
Chó
chê nhà dột ra nằm bụi tre.
d. Ngôn ngữ
Việt Nam đề cập nhiều đến chuột như:
Cháy
nhà ra mặt chuột.
Chuột
đội vỏ trứng (người đạo đức giả)
Chuột
sa hủ nếp (nam nhân nghèo nhưng có vợ giàu)
Chuột
gặm chân mèo
(không
biết lượng sức khi gặp một đối thủ mạnh hơn)
Chuột
cắn dây buộc mèo (dại dột khi cứu kẻ hại mình)
e. Chuột
trong tướng mệnh
Các thầy tướng Đông Phương cho rằng người có tai nhỏ
như tai chuột thì không thọ và người có mặt như mặt chuột thì không phải là đấng
trượng phu quân tử.
***
Qua trên, đó
là những gì tôi đã sưu tầm và tổng hợp cho có hệ thống mạch lạc,
mong các bạn tìm thấy ở đây vài điều lý thú và vui trong ba ngày
Tết. Chúc Xuân mới anh khang và thịnh vượng.
Nguyên Lạc
...............
Nguồn tham khảo:
Nguyễn
Đình Chiểu, Vũ Bằng, Hồ Hữu Tường, Đặng Tiến, Đỗ Chiêu Đức, Nguyễn Quý Đại,
Phạm Đình Lân, Nguyễn Viết Tân, Trần Văn, Nguyễn Ngọc Chính, Wikipedia ...
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét