CHIẾC ÁO VÁ CỦA ÔNG BÁN HÀNG – Đinh Hoa Lư

“Cửu Chỉ Thần Cái Hồng Thất Công” trong truyện kiếm hiệp Kim Dung

Thú thật với bạn đọc ngày xưa tôi mê bộ truyện Võ Lâm Ngũ Bá (Kim Dung) như "điếu đổ". Từ trường Nguyễn Hoàng về nhà, có khi tôi không theo đường Duy Tân, lại theo Lê Thái Tổ đi lên hướng Chơ Tỉnh, xong men  theo Trần Hưng Đạo đi về. Trên đường Trần H Đạo, tôi hay ghé Tiệm sách Tao Đàn hỏi tập kế của Võ Lâm Ngũ Bá về chưa?
 
 Trong Ngũ Bá có Cửu Chỉ Thần Cái Hồng Thất Công coi về Cái Bang, là "sếp" của phái Ăn Xin trong truyện. Hồng Thất Công có môn "Đả Cẩu Bổng Pháp" tức 'võ đánh chó'. Dĩ nhiên, người Cái Bang thì hay gặp chó, mà gặp chó thì phải có võ để trị; nhưng trong truyện "Đả Cẩu" này lại là món võ mà quần hùng phải sợ. Đó là chưa kể đến Giáng Long Thập Bát Chưởng từng sánh vai với Nhất Dương Chỉ, thần công cái thế, của Vương Trùng Dương sau này là tổ sư của Võ Đang phái mà đứa cháu là Trương Tam Phong kế truyền...
 
Miên man chuyện võ, thực ra không ăn nhập gì câu chuyên tôi sắp kể đây; ngoại trừ hình ảnh cái áo của Hồng thất Công.
 
Những ngày di dân Quảng Trị vào Bình Tuy, cụ thể hơn là Hàm Tân và chi tiết hơn nữa là xứ Động Đền, những làng xã Quảng Trị bên bờ đại dương, vùng vịnh Hàm Tân. Tôi ghi nhớ hình ảnh của một 'Hồng thất Công thứ hai'.
 
Bạn đọc sẽ thắc mắc tại sao lại là 'Hồng thất Công thứ hai'? Ý tưởng của tôi sao 'ngồ ngộ' lúc so sánh hình ảnh một ông già bán quán bên đường quê với một nhân vật võ hiệp?
 
Bà con sống trên Dốc Sơn Mỹ (trước là xã Tân Sơn - Hàm Tân) ai chẳng biết ông. Ông là người Bắc di Cư, sống tại Quảng Trị. Ông theo bà con Quảng Trị vào đây thời Khẩn Hoang Lập Ấp, thập niên 1973 cho đến bấy giờ.
 
Theo con đường đất đỏ, tức là Tỉnh Lộ 23 từ Bình Châu về Hàm Tân, trước khi đổ dốc, xuống chợ Cam Bình để về thi trấn LaGi, người ta thấy căn nhà tôn nho nhỏ của ông bán hàng ẩn mình dưới vài gốc mít. Sinh kế của ông ngoài cái quán nhỏ trước mái hiên nhà, năm ba thẩu kẹo, vài nải chuối, một vài gói thuốc hút rẻ tiền, chẳng có cái gì đắt giá. Tôi không biết ông có làm nghề 'rẫy' không? ngoài trừ hình ảnh ông ngồi giữ quán, rít 'hơi' thuốc lào, làn khói bay bay. Tôi lúc này thì sao? đang khom mình thồ xe củi nặng, cố rì lại chiếc xe thồ đang theo đà đổ dốc. Nhưng ngang qua nhà ông nhiều lần thì những hình ảnh 'đậm nét' nhất là gì? tôi sẽ lần lượt kể lại cho bà con Quảng Trị mình nghe...
 
 

Ông bán hàng đang 'rít' ống thuốc Lào, mắt tôi không thể bỏ qua cái áo ông mặc. Những lớp vá chằng chịt, liên tiếp chồng lên nhau không còn một chỗ trống. Hình như ông chỉ mặc cái áo hơi quái dị đó ?  Những miếng vải kaki xanh vuông, hết lớp này chồng lên lớp khác. Hình như càng rách, ông lại càng vá thêm, chồng thêm... Tôi không mặc nhưng hình dung chiếc áo kia chắc phải nặng chình chịch mà thôi.
 
Tôi thông cảm cho ông, có thể do đây là một hành động âm thầm, ông đang chống lại cái gì đó? Sự nghèo túng, thiếu thốn của một miền đất khổ hay hoàn cảnh chung cho toàn thể bà con lối xóm quanh ông ? Vá  - chắp tiếp nối vá- chắp? Chiếc xe thồ củi của tôi chẳng hơn gì thân phận ông Uy? chiếc ruột xe vá 'chằm vá đụp' đến nỗi mấy thợ vá và sửa xe đạp trên xã Sơn Mỹ như anh Hạ (Thuỷ) gần Chùa Huệ Đức, anh Lợi, anh Oai đều là thợ sửa xe đạp trước chợ Xã từng lắc đầu một cách ái ngại. Chiếc xe tôi cùng 'thân phận vá chắp' do hai chiếc lốp xe không còn chỗ nào để vá? Cái thời: mua cái ruột xe đạp, cái đùm, sợi xích, cái rô líp "Trung Quốc' là cả "một gia tài"?!
 

Lớp trẻ lớn lên sau này không có cơ hội sống qua "CHẾ ĐỘ TEM PHIẾU".  Mỗi năm 'tiêu chuẩn' vài tấc vải, ai không may có thể khác màu. Cái áo ' trường kỳ kháng chiến' của Ông có thể là câu trả lời cụ thể và hình tượng nhất cho sự thiếu thốn này. Cán bộ - công nhân viên chức - cách gọi thời đó, có thể khá hơn một ít. Một ít thôi; nghĩa là mỗi năm hơn dân vài ba tấc vải, dăm ba lạng thịt heo (nhưng ai cũng ưa nhiều mỡ, rán để dành), một vài lạng trà đường v.v...

 

Người viết ngang đây cũng chưa nói hết ý mình. Cái áo cùng cái quán nghèo ven đường ngày đó làm tôi nhớ lại Cụ "Hồng Thất Công" trong Võ Lâm Ngũ Bá, đề cập ở đầu bài. Cửu Chỉ Thần Cái mà sống lại, đem áo ra so ư ? Kim Dung từng miêu tả cái áo của Trưởng Lão Cái Bang nhưng tôi tin áo đó cũng thua cái áo của 'cụ bán hàng' mà tôi miêu tả vào thời đó. Một hình ảnh thật, chẳng gì hư cấu. Bạn thử tưởng tượng xem: cái quần đùi ka ki bạc phếch, bên trên là cái áo vá chằng chịt, chồng chất lớp lớp thời gian, lưu dân Quảng Trị sống tại vùng này, rẫy rừng làm bạn.

 
Ông lão ngày ngày ngồi trước cái quán nghèo, lơ đãng ngó ra từng đoàn xe đạp thồ, những toán phụ nữ gánh gồng ngang qua trước mắt ông. Những đoàn dân quê lao lực, ướt đẫm mồ hôi,  củi than cùng nông phẩm thi nhau đổ dốc. Dưới kia là phố thị La Gi; đêm về từng hàng ghe tàu ra khơi, hàng vạn ngọn đèn măng - sông câu mực thi nhau lấp lánh...

                                                      Mùa câu mực Hàm Tân
 

Quá khứ của Ông, cũng sống cùng người dân Quảng Trị ngoài kia, đồng cam cộng khổ theo bà con mình vào tận Bình Tuy, khai sơn phá thạch, tạo nên một quê huơng thứ hai nói 'rặc giọng mình'; trừ ông, vẫn cái giọng Bắc rất chuẩn. Quá khứ của ông có gì nổi trội? chẳng ai biết ngoại trừ câu chuyện là ông "nấu thịt chó rất ngon", đơn giản chỉ có thế. Tôi cũng xin nhắc lại chuyện ông nhạc tôi kể lại rằng: ông nấu thịt chó 'cừ khôi' đến nỗi lính  Mỹ thời trước đóng tại Quảng Trị  "từng yêu chó, quý chó' mà phải 'chết mê chết mệt'?

 

               Một 'thời thịt chó' của Ông bán hàng thời sống tại Quảng Trị trước 1972

 
Có thể trong bút ký này, Ông hay bà con không bằng lòng về chuyện cái "áo vá"; nhưng nghĩ lại vào thời này bà con mình và ngay cả người viết đều cùng cảnh ngộ. Một hoàn cảnh của rách rưới, cơ khổ, chắp vá cùng mong cầu ...
 
Dù "áo vá" nhưng tôi nghĩ không ai có thể vá áo chồng chắp, chằng chịt bằng Ông, một hình ảnh làm cho tôi nhớ mãi. Một ý nghĩ hơi 'tếu' thoáng qua: nếu ai đó đi ‘thi vá áo’ thì không thể hơn được Ông? Ngay cả Cửu Chỉ Thần Cái, trưởng phái Cái Bang trong truyện Kim Dung có sống lại cũng xin chào thua ông lão bán hàng bên dốc Sơn Mỹ ngày đó.
 
 Một thời đã qua, vài thập niên trôi nhanh như gió thoảng. Những hình ảnh cũ- nhiều đoàn dân quê thi nhau đổ dốc, cái quán nghèo, vài nải chuối đong đưa, có ông lão bán hàng với chiếc áo vá hình tượng nhất đang mơ màng bên ống thuốc lào. Tất cả nay đã cuộn trôi về quá khứ.
 
                                                                                       Đinh Hoa Lư 
                                                                                          25/3/2021