PHIẾM LUẬN "CHỮ LÒNG TRONG TRUYỆN KIỀU" (2) - Đỗ Chiêu Đức

Học giả Đỗ Chiêu Đức

Này con thuộc lấy NẰM LÒNG, (51)                                  

Vành ngoài bảy chữ vành trong tám nghề.   
     

                
Thuộc NẰM LÒNG, làm cho ta nhớ đến những bài HỌC THUỘC LÒNG hồi nhỏ, mà mãi cho đến hiện nay đã bảy tám chục tuổi rồi ta vẫn còn nhớ rõ như in. Nên THUỘC NẰM LÒNG là ghi vào lòng, tạc vào dạ như thành ngữ "GHI LÒNG TẠC DẠ" xuất phát từ câu chữ Nho là "MINH TÂM KHẮC CỐT 銘心刻骨". MINH TÂM là "Tạc vào tim", KHẮC CỐT là "Chạm vào xương" mà cụ Nguyễn Du dịch là CHẠM XƯƠNG CHÉP DẠ để chỉ việc Thúy Kiều ghi lòng tạc dạ cái ơn của Từ Hải đã giúp nàng báo ân báo oán:
                                

CHẠM XƯƠNG CHÉP DẠ xiết chi,                                 

Dễ đem gan óc đền nghì trời mây !

HALLOWEEN - Tùy bút Nguyễn Đức Tùng

Halloween nhằm ngày cuối tháng Mười, cũng là ngày cuối của mùa thu. Thời tiết chuyển giao, người ta tin rằng có một thế giới siêu nhiên hiện ra khi mùa màng thay đổi, lúc con người có thể chạm được vào thế giới thần linh. Đêm nay trong cảnh đất trời mờ ảo, vật chất và tinh thần giao hòa nhau, người sống và người chết nhìn thấy nhau. Ma quỷ không sợ hãi con người như mọi khi, cũng không làm con người sợ hãi bằng họ sợ hãi nhau. Tối nay, bạn đi ra đường, nếu sẵn sàng đón nhận thế giới vô hình bạn sẽ nhìn thấy những điều ngày thường không thấy được. Đêm nay bạn đặt mấy chiếc đèn lồng trên lối vào nhà, nhiều kẹo trước cửa, trong một cái giỏ ngay ngắn, ghi một tấm giấy nhỏ bên cạnh "take one", lấy một cái, "take two", lấy hai cái. Những đứa trẻ sẽ lấy đúng như thế. Đôi khi cũng có một thằng bé sáu hay bảy tuổi quay lại, thò tay lấy thêm một cái nữa, vì không cưỡng nổi cám dỗ. Thằng bé ấy là Tony. Hay chính bạn thời bé.
 

TIẾNG CHIM TRÊN NGÓI CŨ, PHẬN KIẾN – Thơ Tịnh Bình

  

TIẾNG CHIM TRÊN NGÓI CŨ

 

Này hỡi chùm lau trắng xóa

Thả gì vào gió đông?

Ta chợt thấy cánh thiên di run rẩy

Trên những lọn khói mềm...

 

Đêm qua nằm mơ thấy mình thành đứa trẻ

Chạy băng qua cánh đồng

Chạy mãi về phía đường chân trời màu tím

Theo tiếng gọi của hoàng hôn từ từ khuất lịm

Trượt ngã vào đám cỏ may và bừng thức

Chẳng còn tung tích gì từ bàn chân của một thời thơ dại

Chỉ vết cỏ xước dấu thời gian

 

Biết nói gì cùng mùa đông ?

Khi đám lúa chét gục chết trên lưng cánh đồng

Mặc lũ chim trời ăn vạ

Giọt mồ hôi lã chã

Vẫn khát thèm một mùa xanh sinh sôi

 

Biết nói gì cùng gió đông?

Cọng hoa lau không còn trẻ nữa

Mùa nhuộm sương tóc mẹ

Tiếng chim về đậu trên ngói cũ

Thả từng hồi rêu phong...

 

VIẾT CHO CON, TÌNH ẢO – Thơ Đặng Xuân Xuyến

  

             Nhà thơ Đặng Xuân Xuyến

 

VIẾT CHO CON

(Với con yêu Đặng Tuấn Hưng)

 

Ừ bố già. Bố hay nhắc chuyện xưa

Hay cảnh giác ẩn phía sau mạng ảo

Hay nhắc lỗi để con dần hoàn hảo

Ừ bố già. Bố khác bố người ta.

 

Rồi một ngày bố cũng phải đi xa

Không bên con để chở che bảo bọc

Con đã lớn phải tự làm tự học

Chữ ĐẠO NGƯỜI con phải khắc trong tim.

 

Cuộc đời này không phải những thước phim

Diễn chưa tốt thì bỏ đi diễn lại

Con phải nhớ thành công từ thất bại

Biết đứng lên từ chỗ đã sai lầm.

 

Con thật thà. Con nghĩa trọng tình thâm

Con nào biết thói đời nhiều cạm bẫy

Lời trái tim không bao giờ bóng bẩy

Sự chân thành không tẩm ướp vị hương!

 

Bố dân thường. Bố chỉ có tình thương

Có nếp sống của Ông Bà để lại:

Biết khiêm tốn, biết cảm thông, nhẫn nại

Biết lắng nghe những ý kiến trái chiều

 

Bố đã già, bố không nghĩ cao siêu

Không ham hố con giật giành danh lợi

Chỉ mong đợi trên bước đường đi tới

Con vững chân bằng tâm thế chính mình!

 

Hà Nội, 30 tháng 10-2021

ĐẶNG XUÂN XUYẾN

 

HUYỀN THOẠI TT KH VÀ HAI SẮC HOA TY GÔN – Thụy Khê

Nguồn:
https://tchanhpb.violet.vn/entry/huyen-thoai-ttkh-va-hai-sac-hoa-ty-gon-thuy-khue-3733226.html
 

Trong những bài thơ tác giả ẩn danh hoặc ký tên nhưng không biết rõ người ấy là ai, Hai sắc hoa ty gôn và TTKh là một huyền thoại lãng mạn đã gây mối trắc ẩn cho nhiều thế hệ yêu thơ.
 
Câu chuyện bắt đầu cách đây 70 năm, ngày 27/9/1937 trên tuần báo Tiểu Thuyết Thứ Bẩy, số 174 xuất bản tại Hà Nội, có đăng truyện ngắn Hoa ty gôn của Thanh Châu, nội dung kể lại mối tình tan vỡ của đôi trai gái ngày trước đã hò hẹn dưới giàn hoa ty gôn. Ít lâu sau, có người đàn bà trẻ, dáng dấp bé nhỏ, nét mắt u buồn, mang đến tòa soạn Tiểu Thuyết Thứ Bẩy một phong bì dán kín, gửi cho ông chủ bút, trong có bài thơ Hai sắc hoa ty gôn, ký tên TTKh. Bài thơ Hai sắc hoa ty gôn được đăng trên Tiểu Thuyết Thứ Bẩy số 179, ra ngày 30/10/1937, và sau đó còn ba bài nữa cũng ký tên TTKh được gửi bằng đường bưu điện đến tòa soạn: 

- Bài thơ thứ nhất, Tiểu Thuyết Thứ Bẩy số 182 (20/11/1937),
- Đan áo cho chồng, đăng trên Phụ Nữ Thời Đàm,
- Bài thơ cuối cùng, Tiểu Thuyết Thứ Bẩy, số 217 (23/7/1938).

Bài thơ thứ nhất xuất hiện sau Hai sắc hoa ty gôn gần một tháng, và Bài thơ cuối cùng đăng tám tháng sau.
 
Ngay khi Hai sắc hoa ty gôn ra đời, giới văn nghệ sĩ đã xôn xao, thi sĩ J. Leiba, người cùng tâm sự với TTKh và là tác giả hai câu thơ nổi tiếng "Người đẹp vẫn thường hay chết yểu. Thi nhân đầu bạc sớm hơn ai", chép lại nguyên văn bài Hai sắc hoa ty gôn trên Ngọ Báo với lời mở đầu:
 

Anh chép bài thơ tự trái tim

Của người thiếu phụ lỡ làng duyên

Lời thơ tuyệt vọng ca đau khổ

Yên ủi anh và để tặng em.

 
Nguyễn Bính sau khi đọc Bài thơ thứ nhất đã viết bài Dòng dư lệ để tặng TTKh, in lại trong tập Lỡ bước sang ngang và Thâm Tâm có ba bài Màu máu ti gôn, Dang dở và Gửi TTKh, và nhiều thế hệ sau còn có những bài thơ khác sụt sùi thương cảm cho số phận TTKh. Vậy TTKh là ai ?
 

CHỈ TẠI CHIỀU THU, SÁNG NGHE THU KHẼ - Thơ Nguyên Lạc

  

CHỈ TẠI CHIỀU THU

 

Chỉ nhạt nhòa nghiêng nắng

Sao se sắt chiều tà?

Chỉ là một chiếc lá

Sao nỗi niềm trong ta?

Chỉ là một chiếc lá

Dĩ nhiên... chuyển mùa qua

Chỉ là một nỗi nhớ

Có gì đâu xót xa?

 

Chiếc lá nào vương tóc?

Nhan sắc nào lìa xa?

Môi thu nào hương quế?

Mùa thu nào thiết tha?

 

Đời bạo cuồng lốc xoáy

Chim thiên di người là

Tình mong manh sương khói?

Thời gian màu phôi pha

 

Ngàn năm đời vẫn thế

Biệt li ai không sầu?

Ngàn năm thu vẫn thế

Tiếng thu gọi nhớ nhau

 

Bao năm rồi vẫn thế

Từ ngày cuộc ly tao

Tha hương đời vẫn thế

Thu về nhạc thơ đau!

 

Chiều thu hồn cô lữ

Sầu theo tiếng lá ru

Trăm năm dài có đủ?

Quên cuộc tình phù du!

 

"Chỉ là một chiếc lá

Sao thấy cả mùa thu"? (*)

Chỉ sợi chiều rất mảnh

Sao ngất sầu thiên thu?

 

                Nguyên Lạc

............

 

(*) Mượn ý thơ cổ

 

 

PHIẾM LUẬN “CHỮ LÒNG TRONG TRUYỆN KIỀU” – Đỗ Chiêu Đức

                              Học giả Đỗ Chiêu Đức                                

            
                                                          

Đầu LÒNG hai ả tố nga,                                       

Thuý Kiều là chị, em là Thúy Vân.

 

Đó là hai câu thơ trong phần mở đầu của Truyện Kiều giới thiệu về hai chị em Thúy Kiều và Thúy Vân. "Sanh đôi ?" Vì "đầu lòng" mà đến "hai ả tố nga" lận ! Về tuổi tác thì "Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê".  Tuổi cập kê 及笄" là tuổi cài trâm, là tuổi mười lăm, tuổi thành niên của các cô gái ngày xưa đã có thể xuất gía (lấy chồng) hợp pháp; nói theo tâm lý tình cảm, là tuổi đã biết rung động, biết yêu. Cho nên khi nghe Vương Quan kể về ca nhi Đạm Tiên, rồi kết luận là:
                                         

Trải bao thỏ lặn ác tà,                                  

Ấy mồ vô chủ ai mà viếng thăm !

 

thì Thúy Kiều đã...

                                        

LÒNG đâu sẵn mối thương tâm,                                  

Thoắt nghe Kiều đã đầm đầm châu sa.

         
Chữ LÒNG trong ĐẦU LÒNG là chữ PHÚC 腹, là cái Bụng; còn chữ LÒNG trong câu thơ trên là chữ TÂM 心, là trái tim, là tấm lòng. Đến khi Đạm Tiên hiển linh cho xem thì Thúy Kiều lại:
                                        

LÒNG THƠ lai láng bồi hồi,                                    

Gốc cây lại vạch một bài cổ thi.

         
LÒNG THƠ ở đây là cái HỒN THƠ của Thúy Kiều. Kịp đến khi về lại nhà "Một mình lặng ngắm bóng nga", nhớ đến Đạm Tiên, nhớ đến Kim Trọng, nên chi ...
                                     

Ngổn ngang trăm mối bên LÒNG,

  

BOLERO TÍM – Thơ Hồng Thúy, nhạc Phạm Mạnh Cương, ca sĩ Ngọc Mỹ trình bày

  

BOLERO TÍM

 

Xin nỗi buồn chỉ còn là mây khói

Cho quên đi dư lệ của thời gian

Bao yêu thương ước mơ tình mê đắm

Bão giông nào mưa phủ xám trường giang

Cà phê đắng như cuộc tình chợt vắng

Nghe bồi hồi lá rụng úa trời xa

Mộng tàn phai trái tim sầu đông giá

Áo phố dài chờ ai giữa mùa hoa

Mang tâm tư chơ vơ… từng bước về

Chiều theo chiều sương lạnh ướt hoàng hôn

Nửa vầng trăng tiễn đưa mù mịt gió

Nửa u buồn soi mắt biển mầu khuya

Sao không đến nắng vàng hong tay ấm

Để bờ môi không tím giọt lời ru

Chẳng còn nhau chuyện xưa giờ đã cũ

Hẹn hò nhau… nên muôn kiếp nợ thiên thu…

                                       

                                                   Hồng Thúy

       

Thơ: Hồng Thúy
Nhạc: Phạm Mạnh Cương
Ca sĩ: Ngọc Mỹ
Hòa âm: Đỗ Hải
PPS: Hùng Đặng

ÔNG KHAI TRÍ CỦA “SÀI GÒN, MỘT THỜI VANG BÓNG” - Trịnh Thanh Thủy

Nhà sách Khai Trí

Cάch đây 13 nᾰm khi nghe tin ông chὐ nhà sάch Khai Trί Nguyễn Hὺng Trưσng mất đi, giới yêu sάch Sài Gὸn ai cῦng bὺi ngὺi thưσng mến. Ngày 4 thάng 11, 2018 vừa qua, người vợ đầu ấp tay gối cὐa ông Khai Trί cῦng đᾶ mᾶn phần theo gόt ông về cōi tịnh, cὺng ông an giấc ngàn thu. Cụ bà Phὺng Thị Bông hưởng thọ 89 tuổi, mất tᾳi Little Sài Gὸn vào cuối mὺa thu.

 

Ông Bà Khai Trί trong toà soᾳn bάo Thiếu Nhi trước 75

 

Tôi đến viếng tang lễ cὐa cụ bà và gặp gỡ những người thân cὐa đᾳi gia đὶnh họ Nguyễn. Những tấm ἀnh slide show chiếu trên màn hὶnh nhà tang lễ đᾶ ghi lᾳi những kỷ niệm đẹp cὐa gia đὶnh và cụ ông, cụ bà như một nhắc nhở ân cần đến hὶnh bόng cὐa kẻ ra đi.

Ông Khai Trί ngồi trên giường đầy sάch

Tôi được dịp trὸ chuyện với người con trai thứ cὐa cụ là anh Nguyễn Hὺng Tâm và tὀ lὸng ngưỡng mộ cụ ông Khai Trί cὺng đức độ cὐa cụ khi cὸn sinh thời. Tiếng vang thσm ngάt về lὸng yêu thiếu nhi và mối tὶnh gắn bό cὐa cụ với sάch vở đᾶ khiến tôi quу́ trọng con người cụ dὺ tôi chưa gặp cụ bao giờ.
 

BÂNG KHUÂNG THÁNG MƯỜI – Thơ Nhật Quang

   

Bâng Khuâng Tháng Mười

 

Tháng Mười Thu ngát lối về

Hưong mềm mại gió tóc thề nghiêng bay

Long lanh ánh mắt mơ say

Chắt chiu hẹn ước… tháng ngày yêu thương

 

Tháng Mười dệt mộng tơ vương

Trao em một đoá diệu hương nồng nàn

Tình anh trăng sáng mơ màng

Đong đưa em giấc mộng vàng đêm Thu

 

Tháng Mười ấm áp lời ru…

Môi ngoan đắm đuối ngọt từ tiếng yêu

Tình Thu ủ ấp hương chiều

Chờ đêm Nguyệt mộng bao điều thầm trao…

 

Ươm vần thơ đắm ngọt ngào

Ru em vào giấc chiêm bao… tình nồng

Nâng niu nhẹ áng Thu hồng

Bâng khuâng tay chạm… mênh mông tháng Mười.

 

                                                            Nhật Quang

 

CÁNH CÒ QUA SÔNG – Thơ Trần Mai Ngân

  

CÁNH CÒ QUA SÔNG

 

Chiều nay mênh mông mênh mông

Cánh Cò trắng bay qua sông qua sông

Nước lũ tràn về ngập đồng

Cánh Cò bay trong bão giông một mình…

 

Đôi cánh chao nghiêng tội tình

Chở lao đao nỗi buồn in bóng nước

Thân Cò lặn lội sau trước

Thương sáng chiều trăm vết xước đường bay…

 

À ơi… đôi cánh chẳng may

À ơi… chập chùng đường dài quạnh quẽ

Cánh Cò về - con chờ mẹ

Đường chông gai mẹ mạnh mẽ vượt qua…

 

Chiều nay mênh mông mênh mông

Cánh Cò trắng bay qua sông qua sông…

 

                                    Trần Mai Ngân

MƯA – Thơ Nguyên Lạc

 
 

MƯA

 

1.

Mưa chi? Mưa mãi không thôi!

Mưa ơi! Có biết động tôi một trời?

Tôi van mưa hãy thôi rơi!

Để tôi đừng nhớ một thời bể dâu

 

Mưa ơi! Ngừng đi thôi

Mưa buốt lạnh lắm rồi

Tôi ơi! Ngừng đi thôi

Nhớ thêm chi? Đủ rồi!

 

2.

Đêm nay gió len vào hồn cô lữ

"Ngoài hiên giọt mưa thu thánh thót rơi" *

"Giọt mưa trên lá tiếng khóc chơi vơi" **

Tiếng ca dĩ vãng ngày đó xa rồi!

 

Sầu khúc mưa rơi nhung nhớ buồn ơi!

Tiếc thương thanh xuân mộng vỡ một thời

Một thời để yêu một thời để nhớ

Cần Thơ mưa đêm Cần Thơ yêu người

 

Ngoài trời mưa rơi thánh thót mưa rơi

Bùi ngùi lời than thôi mất nhau rồi

Buốt giá đời rồi sá chi thêm chút lạnh!

Mưa đời cứ rơi! Nặng hạt cứ rơi!

 

Cô lữ. Mưa đêm. Tí tách tiếng buồn

"Dạ Cổ Hoài Lang" sầu khúc đêm nao

Từ li mưa đêm trên bến Gành Hào 

Não nùng lời ca than trách bể dâu! 

 

Quê hương tôi ơi biết đến khi nào?

Mưa đời luân lạc mưa kiếp tha hương!

Thiên cổ nỗi sầu cùng ai chia sẻ ?

Tri kỷ còn đâu mà cạn Hồ trường!

 

Hồ trường thống hận Hồ trường

Nghìn trùng thăm thẳm quê hương!

"Trời Nam nghìn dặm thẳm, non nước một màu sương

Trai trẻ bao lăm mà đầu bạc, trăm năm thân thế bóng tà dương.

Vỗ gươm mà hát, nghiêng bầu mà hỏi, trời đất mang mang ai người tri kỷ,

lại đây cùng ta cạn một Hồ trường." ***

 

3.

Mưa... mưa... mãi mưa đi!

Mưa trôi mất xuân thì

Mưa Cần Thơ ngày đó

Mưa gác trọ tình si

Mưa Gành Hào một thuở

Mưa khóc tiễn người đi!

Dạ khúc mưa thê thiết

Hoài Lang khúc ai bi!

Cố nhân ơi vĩnh biệt

Nghìn trùng đành phân li

                   Nguyên Lạc

 

..............

 

* Giọt mưa thu - Đặng Thế Phong

** Giọt Mưa Trên Lá -Phạm Duy

*** Hồ Trường- Nguyễn Bá Trác

- Cửa Gành Hào thuộc huyện Đông Hải - tỉnh Bạc Liêu

 

PHẠM NGỌC THÁI VỚI BÀI THƠ LÃNG MẠN TUYỆT HAY - Nguyễn Đình Chúc

(Trích tập "Cánh đại bàng của thi ca đương đại VN", Nxb Thanh niên 2019)

   

             

VÁY THIẾU NỮ BAY

                        

Rõ ràng trong ngọc trắng ngà                  

Dày dày sẵn đúc một tòa thiên nhiên

                                        Nguyễn Du

                                         

Váy thiếu nữ bay để ngỏ

Một khoảng trời nghiêng ngửa bên trong

Gió réo rắt, nắng bồn chồn hơi thở

Tìm vào cung cấm của em...

 

“Bờ bãi con người” em trổ hoa, trái ngọt

Đến đế vương cũng khum gối cầu mong

Váy thiếu nữ bay lộ một lâu đài, điện ngọc

Nơi sự sống nhân quần tiến hoá muôn năm

 

Váy thiếu nữ bay mang cả hồn thời đại

Mênh mông bầu trời, say đắm thế gian

Có phải đó khúc quân hành nhân loại

Em giữ trong mình nguyên thuỷ lẫn văn minh

 

Váy thiếu nữ bay, để thấy đời còn có lý!

Sự sống anh cùng nhân thế tồn sinh

Dù dung tục vẫn thánh tiên bậc nhất

Khởi điểm cho các luồng chính trị toả hào quang.

                            

                                                 Phạm Ngọc Thái

TẠP GHI VÀ PHIẾM LUẬN: CHỮ PHẬN TRONG TRUYỆN KIỀU – Đỗ Chiêu Đức

Học giả Đỗ Chiêu Đức

 

PHẬN HỒNG NHAN có mong manh,                                

Nửa chừng xuân thoắt gãy cành thiên hương.

 

                 
Trong chữ Nho, chữ PHÂN 分 thuộc dạng chữ Hội Ý, vì được ghép bởi bộ BÁT 八 là số 8 ở trên và bên dưới là bộ ĐAO 刀 là Cây Dao; với Hội Ý là : Cái gì đó được xắt 8 dao là đã CHIA nhỏ ra rồi. Nên nghĩa đầu tiên của PHÂN là CHIA. Trong tiếng Nôm ta có từ kép PHÂN CHIA. Khi đã chia thì nó sẽ Thành từng Phần một, cụ thể là 8 phần như chữ Hội Ý ở trên, nên ta lại có từ kép THÀNH PHẦN 成分. Bây giờ thì Động từ PHÂN được đọc thành Danh từ PHẦN (dấu huyền) để chỉ một đơn vị đã được chia ra. Đó là trong đời sống vật chất thực tại thực tế trước mắt; còn về đời sống tinh thần, tâm linh, tôn giáo và tín ngưỡng dân gian thì Thượng Đế, tức ông Trời cũng chia đời sống con người ra nhiều Thành Phần kể cả tâm linh và vật chất như cụ Nguyễn Du đã lý luận trong Truyện Kiều:
                     

Ngẫm hay muôn sự tại trời,                    

Trời kia đã bắt làm người có thân.                      

Bắt phong trần phải phong trần,                   

Cho thanh cao mới được PHẦN thanh cao. 

 
Cái "PHẦN thanh cao" đó là cái số PHẬN của con người, trong chữ Nho gọi là DUYÊN PHẬN 緣分. Chữ PHÂN bây giờ lại được đọc là PHẬN (dấu nặng) chỉ sự đặt để xếp đặt sẵn của "ông Trơi" để dành riêng cho ai đó. Bây giờ thì ta hãy lần lượt tìm hiểu xem cái THÂN PHẬN 身分 và cái PHƯỚC PHẦN 福分 của những vai nữ trong Truyện Kiều của cụ Nguyễn Du đã được cụ diễn dịch như thế nào trong xã hội phong kiến ngày xưa...
  

NHẬN XÉT LAN MAN VỀ BÀI THƠ “HOA TÍM” CỦA DƯ BÌNH – Phạm Đức Nhì

Nhà bình thơ Phạm Đức Nhì

LỜI NÓI ĐẦU
 
Chị Dư Bình - một bạn Facebook – có lẽ có cảm tình với cách nhìn nhận, đánh giá thơ ca của tôi nên đã nhắn tin cho tôi với lời yêu cầu:

“Em muốn được nghe ý kiến của nhà phê bình thượng thặng (chị đã quá khen) về một vài bài thơ (hoặc văn) anh thấy được nhất”
 
Ngoài việc bình thơ tôi thỉnh thoảng cũng góp ý kiến, nhận xét cho một số bài thơ bạn đọc gởi đến nên đã trả lời:

“Anh không bình thơ theo yêu cầu nhưng nếu em gởi cho anh bài thơ ưng ý nhất của em anh sẽ góp vài nhận xét về kỹ thuật thơ.”
 
Và trong số 2 bài thơ chị gởi đến tôi đã chọn Hoa Tím để “góp vài nhận xét”