“NHƯ
MỘT BÀI TẬP LÀM VĂN”, THƠ TRẦN VẤN LỆ
“Như
một bài tập làm văn” là bài thơ sáng tác gần đây của nhà thơ
Trần Vấn Lệ. Thơ 5 chữ, cuốn hút người đọc ngay từ những câu thơ đầu:
“Gió
không chừa ngọn cỏ
Mưa
không chừa lá nào”
Câu: “Mưa gió
rung rinh rào” làm nặng thêm sức lạnh của gió mưa, khiến người đọc gai người
rùng mình với cảm giác cô đơn trước khung cảnh hoang vắng, lạnh lẽo của chiều
mưa gió.
Câu: “Hoa đào
còn, rụng hết...” ngắt thành nhịp 3/2 với dấu chấm lửng ở cuối câu khiến dư
âm buồn của trận mưa quét đã tàn phá cảnh vật thêm u ám, xót xa.
Không gian và thời gian càng lạnh lẽo và hoang vắng
khi nhà thơ đặt “Người đưa thư, một mình”
giữa “Rộng mênh mông phố xá”, nhất là
cách ngắt câu ở “Người đưa thư, một mình” thành 2 vế để tăng thêm sự cô tịch và
đẩy sự hoang vắng lạnh lẽo của phố xá chiều mưa nhuốm thêm u buồn sang nỗi lòng
của người thơ.
Từ “làm” cố
ý lặp lại ở câu: “Làm việc và làm thinh”
chủ ý để nhấn mạnh hình ảnh lẻ loi nhưng cần mẫn, trách nhiệm với công việc
trong suy nghĩ, hành động của người đưa thư.
“Cái
bóng hình” người đưa thư “quen
thuộc!” được Trần Vấn Lệ vẽ tiếp bằng những câu chữ bình dị, đời thường mà
thật ấn tượng:
“Ông
vẫn đi từng bước
Dừng
lại trước từng nhà
Cái
hộp thư mở ra
Cái
hộp thư khép lại...”
Tôi bị những câu thơ này ám ảnh.
Hình ảnh người đưa thư cần mẫn, lặp lại đều đều những
hành động đơn điệu, tẻ nhạt nhưng cần mẫn, chỉn chu như một lịch trình sắp đặt
sẵn được nhà thơ quan sát kỳ thú và kĩ lưỡng đến từng chi tiết. Hai câu: “Cái hộp thư mở ra / Cái hộp thư khép lại...”
thật ám ảnh những nỗi niềm về cõi người, phận người.
Rồi nhà thơ chạnh buồn, hẫng hụt:
“Mai,
Chúa Nhật thì phải?
Sẽ
không được thấy ông!
Phố
xá đã mênh mông
Sẽ
mênh mông thêm chút...”
Cặp từ “mênh
mông” được sử dụng như điệp từ, lặp lại ở câu 3 và câu 4 của khổ thơ đẩy nỗi
buồn thêm se sắt.
Nhịp thơ dàn trải, trầm buồn bỗng vướng chút loạn nhịp,
tiết tấu thay đổi, với những hình ảnh khá đắt: “Mưa như cầm bình trút / Gió vẫn như lá cờ” khi dùng để ám dụ trận “cuồng phong” đang “nổi loạn” trong lòng thi sĩ:
“Mưa
như cầm bình trút
Gió
vẫn như lá cờ
Mưa
gió và gió mưa
Cách
ly đời ly cách...”
Đến đây người đọc mới vỡ lẽ nhà thơ bị “cầm tù” trong bốn bức tường bởi dịch
virus Vũ Hán nên ông khao khát được “tự
do”. Sự đảo từ “mưa gió” thành “gió mưa”, “cách ly” thành “ly cách”
ở ngay trong câu 3 và câu 4 của khổ thơ được sử dụng như một thủ pháp để diễn tả
tâm trạng bức bối, tù túng, khao khát được tự do không chỉ của riêng nhà thơ Trần
Vấn Lệ trong những ngày “cách ly xã hội”
phòng chống virus Vũ Hán.
Nếu ở những khổ thơ trước là tâm trạng u buồn do ngoại
cảnh (dịch virus Vũ Hán) tác động tới (cách ly xã hội) thì ở những khổ thơ cuối
bài là tâm trạng u uẩn, đằm sâu trong trái tim người xa xứ. Hình ảnh người đưa
thư lặp đi lặp lại suốt bài thơ như những thước phim quay chậm sự đơn độc nhưng
cần mẫn, chỉn chu với công việc của người trung chuyển, để giữ sự bình yên, ấm
êm cho xã hội.
Hình ảnh ấy khiến người con xa xứ nghẹn lòng khi nghĩ
tới những lo toan, vật lộn tìm kiếm kế mưu sinh của những người thân nơi đất Mẹ
Việt Nam giữa đại dịch virus Vũ Hán. Nhà thơ thốt lên:
Tôi
nhớ quá Việt Nam
Mẹ
Cha cõng mưa nắng...
Rồi kết thúc bài thơ ở kết mở, ai nghĩ sao thì tùy:
Cho
tôi được im lặng
khi
nghĩ về Quê Hương!
Tôi không thích cái kết của bài thơ như thế! Bởi yêu
Quê Hương ai lại chọn giải pháp im lặng? Bất kỳ lý do nào, hoàn cảnh nào thì
tôi nghĩ giải pháp: “Cho tôi được im lặng
/ khi nghĩ về Quê Hương” vẫn thuộc tâm thế của người có tình yêu Quê Hương
chưa đủ lớn để vượt qua những trở ngại của phép tính giữ mình.
Nhưng đấy là quan điểm của tôi, theo góc nhìn của một
bạn đọc. Còn kết thúc bài thơ thế nào? Ý tứ ra sao là quyền của nhà thơ Trần Vấn
Lệ.
Với tôi, “Như một bài tập làm văn” là bài thơ nhiều cảm
xúc, nhiều ám ảnh!
Hà Nội,
19g45 ngày 10-07-2020
Đặng Xuân Xuyến
NHƯ MỘT BÀI TẬP LÀM VĂN
Gió
không chừa ngọn cỏ
Mưa
không chừa lá nào
Mưa
gió rung rinh rào
Hoa
đào còn, rụng hết...
Không
thể nói là ghét
Không
thể nói là thương
Không
Địa Ngục, Thiên Đường
Im
lặng. Buồn khôn tả!
Rộng
mênh mông phố xá
Người
đưa thư, một mình
Làm
việc và làm thinh
Cái
bóng hình quen thuộc!
Ông
vẫn đi từng bước
Dừng
lại trước từng nhà
Cái
hộp thư mở ra
Cái
hộp thư khép lại...
Mai,
Chúa Nhật thì phải?
Sẽ
không được thấy ông!
Phố
xá đã mênh mông
Sẽ
mênh mông thêm chút...
Mưa
như cầm bình trút
Gió
vẫn như lá cờ
Mưa
gió và gió mưa
Cách
ly đời ly cách...
Người
đưa thư che mặt
Cái
khẩu trang đẫm mưa
Ông
không thấy bơ vơ
Bạn
ông là công việc!
Tôi
từng thấy xứ tuyết
Người
đưa thư đi làm!
Tôi
nhớ quá Việt Nam
Mẹ
Cha cõng mưa nắng...
Cho
tôi được im lặng
khi
nghĩ về Quê Hương!
Trần Vấn Lệ
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét