Tháng 12 Âm lịch còn được dân gian gọi là tháng Chạp.
Nguồn gốc và ý nghĩa của tên gọi này gắn liền với những đặc điểm cuộc sống, hoạt
động của người dân trong thời điểm cuối năm.
Tháng Chạp là thời điểm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng
trong văn hóa Việt Nam, tháng có nhiều ngày lễ, nhiều nghi thức thờ cúng quan
trọng hướng về tổ tiên và chuẩn bị tiễn đưa năm cũ, chào đón năm mới.
Vì
sao tháng 12 Âm lịch được gọi là tháng Chạp?
Từ "chạp"
có nguồn gốc từ chữ Hán "lạp", và thường được hiểu là gắn liền với
khái niệm lễ lạp. Chữ "lạp" trong tiếng Hán có nghĩa là "bữa tiệc
cuối năm" hay "lễ hội tạ ơn cuối năm". Đây là thời điểm mà người
xưa tổ chức những lễ hội để cảm tạ tổ tiên, thần linh đã bảo vệ và phù hộ họ
trong suốt một năm. Vì thế, tháng này còn được gọi là tháng "lạp" - một
thời điểm quan trọng để tổng kết, nhìn lại những điều đã trải qua trong năm và
chuẩn bị cho một năm mới.
Trong tiếng Hán, từ "lạp" có nhiều nghĩa,
trong đó có nghĩa “lễ tế chạp”, tức lễ tế thần vào tháng cuối năm âm lịch. Theo
lễ nhà Chu (Trung Quốc), lễ tế tất niên gọi là “đại lạp”. Vì thế, tháng cuối
năm được gọi là “lạp nguyệt” (tháng có đại lạp).
Ngoài ra, chữ “lạp” trong tiếng Hán cũng có nghĩa là
thịt cá muối hong khô. Tháng cuối năm là thời gian người ta tích trữ các loại
thực phẩm để đối phó với mùa đông rét mướt, và cũng để chuẩn bị cho Tết Nguyên
đán. Trong đó, thịt cá là loại thực phẩm quý giá, quan trọng.
"Lạp" về sau phái sinh nét nghĩa “lễ cúng tổ
tiên, ngày giỗ”. Khi vào tiếng Việt, lạp bị đọc chệch thành “chạp” và trở thành
từ đồng nghĩa với “giỗ”. Cho nên, trong tiếng Việt mới có tổ hợp “ngày chạp”
tương đương “ngày giỗ” và thường gộp gọn khi nói là “giỗ chạp”.
