GỌI LÀ VIỆT KIỀU HAY NGƯỜI VIỆT HẢI NGOẠI ? – Lê Vĩnh Húy

 “Kiều” đây không phải nàng Kiều của Nguyễn Du, mà là chữ Kiều trong “Việt kiều”. Chữ Kiều 僑 nầy có nhiều nghĩa:
– Khi là động từ, Kiều là ăn nhờ ở đậu. Thí dụ: “Kiều cư” là ăn nhờ ở đậu nơi đất khách;
– Là danh từ, Kiều chỉ người sống nhờ làng nước khác. Thí dụ: “Hoa kiều” là người có quốc tịch Tàu sống ở nước ngoài [1];
– Là phó từ, thì nghĩa là tạm thời. Thí dụ: “Kiều trí” là mượn tên đất này đặt cho đất khác [2].
Dù thuộc từ loại nào, “Kiều” cũng hàm ý tạm bợ, trôi nổi bềnh bồng.
 
Trở lại với “Việt kiều”, lâu nay người ta vẫn dùng danh từ này để gọi chung những người Việt Nam sống ngoài đất nước, cách gọi này vừa hàm hồ vừa bất cập.

NỖ LỰC (努力) NGHĨA LÀ "GẮNG SỨC" CÓ ĐÚNG KHÔNG? - Vinhhuy Le

Đây là nói về chữ “Nỗ lực” trong bài thơ Trần Quang Khải làm lúc theo vua Trần về kinh:
 

TỤNG GIÁ HOÀN KINH SƯ

從駕還京師

 

Đoạt sáo Chương Dương độ

奪槊章陽渡

Cầm Hồ Hàm Tử quan

擒胡鹹子關

Thái bình tu nỗ lực

太平須努力

Vạn cổ thử giang san

萬古此江山

 
Bản dịch của cụ Trần Trọng Kim:
 

Chương Dương cướp giáo giặc

Hàm Tử bắt quân thù

Thái bình nên gắng sức

Non nước ấy muôn thu

 
KHÚC MẮC Ở CHỮ “NỖ LỰC”.
 
Nỗ lực là “cố gắng hết sức”. Hết sức vì giống gì? Vì nền thái bình, tức thịnh trị cho nhà Trần. Người ta thường chỉ nỗ lực để nhằm mục đích nào đó chưa hoàn thành. Thí dụ: “Nỗ lực phấn đấu đặng lên chức, lên lương”. Ở đây đã đuổi xong giặc Nguyên, là thái bình rồi; vậy còn nỗ lực vì thái bình nào nữa?

CÂU ĐỐI GIÁO SƯ VŨ KHIÊU TẶNG TÂN THỦ TƯỚNG NGUYỄN XUÂN PHÚC - Phiếm luận của Vinhhuy Le

Theo VTV, 05/08/2016, "Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tới thăm các nhà khoa học hàng đầu là Giáo sư Hoàng Tụy, Giáo sư Phan Đình Diệu và Giáo sư kiêm Anh hùng Lao động Vũ Khiêu". 

Nhân dịp này, Khiêu lại mần câu đối tặng Phúc:
 
"Tể tướng giáng trần, chí tráng tâm hùng Xuân mãi mãi;
Anh hùng nhập thế, dân an quốc thái Phúc vô biên"
 
TỂ TƯỚNG GIÁNG TRẦN - ANH HÙNG NHẬP THẾ
 
"Tể tướng" đây là ý ông Khiêu suy tôn ngôi vị ông Phúc. Đã đành chức tể tướng xưa tương đương với thủ tướng nay: cùng là người đứng đầu nội các. Hiềm nỗi tể tướng tuy trên muôn người nhưng luôn phải ở dưới và phụng mệnh một người, tức ông vua, thiên tử chí tôn. Có thể biện bác "thiên tử" đây là pháp luật, là nhân dân; song cũng có thể hiểu "thiên tử" tức là... đảng. Nên khi người ta tôn xưng thủ tướng thành "tể tướng" thường hàm ý châm biếm. Thủ tướng tiền nhiệm dẫu nhận mình công bộc của dân nhưng cũng bị đá đểu thành "tể tướng" là lẽ đó.
 

Tuy vậy, "huông" của câu đối này không phải ở từ "tể tướng" mà ở chữ "giáng". Tân thủ tướng vừa tuyên thệ nhậm chức vốn Phó thủ tướng ngoi lên, là THĂNG, nhưng bị ông giáo sư hay chữ lỏng phán thành GIÁNG. Câu đối thù tạc không cần hay ho, chỉ cần nịnh khéo, nhưng có chỗ khó là nhiều kiêng kỵ tinh tế phải tránh lắm nha.
 

CHÂN DUNG “GIANG HỒ” CHỢ LỚN: TÍN MÃ NÀM - Vinhhuy Le

Huynh đệ "Mã thầu dậu" ở Cholon hồi đầu thế kỷ XX.

Tay anh chị Chợ Lớn Tín Mã Nàm là một trong những nhân vật được đề cập trong tập truyện ký “Những người săn bắt cướp” của nhà văn-nhà báo Nguyễn Như Phong. Sau đó, hình tượng nhân vật này được khắc họa hư cấu thêm, thành tuồng cải lương “Vụ án Mã Ngưu” [1] nổi tiếng một thời.
Những thông tin sai lạc ngày càng được bồi đắp, nhấn nhá, khiến sự thực về nhân vật truyền kỳ Tín Mã Nàm càng thành quái đản, dị dạng, tâm thần.
 
Chỉ riêng cái tên Tín Mã Nàm cũng được giải thích tầm xàm. Người thì lấy tiểu sử của “Tư Hải Phòng”, một du đãng hạng ba, hạng tư của Chợ Lớn để thêm thắt và khoác vào cho Tín Mã Nàm, biến Nàm thành Trần Hoài Tư với những thành tích gian dâm hạ đẳng. Kẻ thì cho Tín Mã Nàm tên là “Mã Thầu Dậu” mà không hề biết rằng cái tên Mã Thầu Dậu vốn không phải danh từ riêng, và chữ Mã trong đó chẳng hề dính dáng gì đến con ngựa [2]!
 

CHUYỆN CHỮ NGHĨA: “CHỮ PHÚC” 福 – Vinhhuy Le

                       
                                                           Ảnh 1: Chữ Phúc Giáp cốt văn

Với người Tàu, văn tự không chỉ là công cụ chuyển tải tư tưởng, mà còn là phương tiện giao tiếp với thần linh, chữ Hán thường được dành chỗ trang trọng ở nơi thờ tự. Người ta tin rằng những chữ tốt lành có chứa năng lượng siêu nhiên, hiệu dụng xua tan tà ma, xui rủi. Thường mỗi dịp xuân về, người Trung Hoa lại nhờ tay thư pháp viết những chữ đó lên giấy đỏ, để dán trong nhà cửa nghênh xuân. Và Phúc 福 luôn là lựa chọn đầu tiên, không thể thiếu.