GIÓ ĐƯA CÂY CẢI VỀ TRỜI – Trang “Cội nguồn lịch sử và văn hoá”

“Gió đưa cây cải về trời

Rau răm ở lại chịu đời đắng cay”

 

Câu ca dao phổ biến này gắn liền với câu chuyện về bà Phi Yến, thứ phi của Nguyễn Ánh, và người con trai là Hoàng tử Cải.
 
Truyền thuyết này không được ghi chép chính thức trong sử sách nhà Nguyễn (như Đại Nam Thực Lục), nhưng lại có sức ảnh hưởng rất lớn trong dân gian, được lưu truyền một câu chuyện bi thương về gia đình Nguyễn Ánh.

Năm 1783, trong cuộc chiến cam go với quân Tây Sơn, chúa Nguyễn Ánh phải cùng đoàn tùy tùng chạy dạt ra đảo Côn Lôn (Côn Đảo ngày nay) để lánh nạn.
 
Trong số những người theo chúa có Hoàng Phi Yến (tên tục là Lê Thị Răm), một thứ phi xinh đẹp và thông minh, cùng con trai chung của họ là Hoàng tử Cải (tên tục là Hội An), khi đó mới chừng bốn tuổi.
Sau nhiều lần thất bại, Nguyễn Ánh ngày càng tuyệt vọng và quyết định nghe lời Giám mục Bá Đa Lộc, chuẩn bị đưa Hoàng tử Cảnh sang Pháp làm con tin để cầu viện binh lực ngoại bang. Khi biết tin này, Hoàng Phi Yến đã tìm đến can ngăn Nguyễn Ánh:

"Việc đánh nhau với Tây Sơn là chuyện trong nhà, thiếp nghĩ chúa công không nên nhờ vả ngoại bang. Nếu thắng được Tây Sơn thì chẳng vẻ vang gì, mà e còn lắm điều rối rắm về sau, chẳng lợi cho xã tắc."
Lời can ngăn chính trực này không những không được chấp nhận mà còn làm Nguyễn Ánh nổi giận lôi đình. Trong cơn nóng giận, Nguyễn Ánh nghi ngờ Phi Yến đã thông đồng với quân Tây Sơn, lập tức ra lệnh giam bà vào một hang đá lạnh lẽo trên hòn đảo hoang vắng.
 
Ít lâu sau, tin cấp báo quân Tây Sơn sắp đổ bộ lên Côn Lôn khiến đoàn quân Nguyễn Ánh hoảng loạn, phải vội vàng nhổ neo lên thuyền tháo chạy sang đảo Phú Quốc.
Khi mọi người đã yên vị trên thuyền, Hoàng tử Cải ngước nhìn lên, không thấy mẹ đâu. Đứa bé ngây thơ khóc lóc, kêu gào, đòi trở lại để tìm mẹ. Thấy con trai khóc lóc thảm thiết đòi mẹ, lại nhớ đến lời can ngăn của Phi Yến trước đó, Nguyễn Ánh càng thêm tức giận và uất ức.
Trong cơn thịnh nộ không kìm nén được, Nguyễn Ánh đã túm lấy đứa con trai ruột của mình rồi ném thẳng xuống biển lạnh giá.
Thi hài bé nhỏ của Hoàng tử Cải trôi dạt vào bãi Cỏ Ống. Dân làng thấy thương tình, đã mang xác cậu bé xấu số lên bờ chôn cất tử tế và lập miếu thờ, gọi là Miếu Cậu.
Cùng lúc đó, dân làng Cỏ Ống biết chuyện nên đã tìm đến hang đá, giải cứu Phi Yến. Khi nghe tin dữ về cái chết bi thương của con trai, bà Phi Yến vô cùng đau đớn, nước mắt cạn khô, chỉ còn biết về sống nương tựa bên cạnh mộ con.
 
Thời gian sau, Nguyễn Ánh trở lại Côn Lôn. Biết chuyện Phi Yến được dân làng cứu giúp và đang ở đây, ông đã sai người đón bà về. Dân làng thương tiếc số phận bà, muốn bà ở lại nên đã mời bà đến dự lễ hội dân gian. Tại đây, bà Phi Yến bị tên đồ tể Biện Thi sàm sỡ. Để giữ trọn tiết hạnh, bà đã tự tử.
Thương cảm trước số phận bi thương nhưng tiết liệt của bà, dân làng đã lập miếu thờ bà tại làng An Hải, gọi là An Sơn Miếu.
 
Từ đó, dân gian truyền tụng câu ca dao:
 

"Gió đưa cây Cải về trời,

Rau Răm ở lại chịu đời đắng cay."

 
Câu ca dao ấy không chỉ là sự thương cảm của người dân dành cho hai mẹ con, mà còn là lời kết án nặng nề đối với sự tàn nhẫn, độc đoán của Nguyễn Ánh. Miếu thờ Bà Phi Yến (An Sơn Miếu) và Miếu Cậu (Hoàng tử Cải) tại Côn Đảo ngày nay vẫn là nơi dân gian thờ phụng để tưởng nhớ bi kịch đau thương này.
 
                                       Theo trang “Cội nguồn lịch sử và văn hoá”
........

*Cây Cải: Tượng trưng cho Hoàng tử Cải.
*Rau Răm: Tên tục của Bà Phi Yến (Lê Thị Răm).
 
Nguồn:
https://www.facebook.com/photo/?fbid=733141529815430&set=a.697610156701901