Dẫn nhập:
Những ngày áp cuối tháng 4, Sàigòn bắt đầu hỗn loạn. Võ Phiến rời tòa soạn Bách Khoa trên đường Phan Đình Phùng để đến từ giã người bạn tâm giao là Nguyễn Hiến Lê. Đôi bạn cùng ngậm ngùi. Cả hai đều biết sẽ không gặp lại. Sang đến Mỹ, Võ Phiến không bao giờ quên dòng nước mắt lăn trên má người bạn có sở học uyên thâm.
Võ Phiến chọn ra đi. Nguyễn Hiến Lê chọn ở lại vì trong nội chiến Nam-Bắc, cụ Lê dành nhiều cảm tình cho phía “cách mạng”. Rồi chứng kiến “xã hội mới, con người mới” của phía chiến thắng áp đặt lên đồng bào đã đầu hàng, cụ Lê phê phán không tương nhượng.
Sống đúng với lương tâm của mình, là tiêu chí của Nguyễn Hiến Lê.
Trần Vũ
(January 13th, 2024)
THẤT
BẠI TRONG HÒA BÌNH
Nguyễn Hiến Lê
Mấy tháng đầu sau ngày 30-4-75, các bạn kháng chiến,
già cũng như trẻ, nhất là trẻ, đều có tâm lý chung là hăm hở hưởng thụ sau mấy
chục năm gian khổ sống chui, sống nhủi trong rừng, trong bụi, dưới hố dưới hầm.
Đành rằng phải bắt tay ngay vào việc kiến thiết, nhưng đã có đường lối sẵn rồi,
có kinh nghiệm 20 năm ở Bắc thì không có gì khó; vả lại đã thắng được Mỹ, thành
cường quốc thứ ba trên thế giới, sau Nga và Trung Hoa thì có việc gì mà làm
không được, chỉ trong 5 năm sẽ tiến bộ, 20 năm sẽ đuổi kịp Nhật Bản về kinh tế.
