Tôi cắp sách đến trường ở Huế từ cấp tiểu học cho đến
hết bậc đại học, rất yên chí mình là một người biết chữ. Nhưng sự tự tin này đã
bị thách đố, xói mòn khá nhiều trong những lần tôi đứng trước các bia văn, các
câu đối, các cổng tam quan, thậm chí cả bia mộ viết toàn bằng chữ Hán, những di
sản văn hóa vẫn tồn tại rất nhiều trong và chung quanh Cố đô Huế. Nhan nhản
trong hoàng thành và tại các thắng cảnh địa phương gần đó có nhiều tấm bia ghi
laị các bài thơ, nghe nói là của các vị vua triều Nguyễn — những di tích văn
hoá lẽ ra rất sống động và đáng tự hào của dân tộc nếu người dân bình thường có
thể đọc được.
Tôi dùng từ “nghe
nói” vì trước những văn bia vua chúa ấy tôi là thằng dân mù chữ một trăm phần
trăm. Sẽ lúng túng, sẽ “ốt dột” biết chừng
mô cho một cư dân địa phương bị người nước ngoài nhờ giải thích những câu chữ
hoặc những bài thơ trên các bia văn ấy. Nhất là trong bối cảnh cố đô Huế được
UNESCO bầu chọn là di sản văn hoá thế giới. Mặc dù “Huế của ta ơi, ta có Huế tự
hào”, nhưng tâm trạng của người mù chữ này biết đâu cũng là mặc cảm của rất nhiều
người Việt khác khi đứng trước một di tích lịch sử mà ý nghĩa của nó mình không
giải mã được.
.png)
