THÁNG TƯ, LÊ ĐẠT - Nguyễn Đức Tùng thực hiện

Để nhớ tháng tư, mười lăm năm trước, ở Hà Nội.

                                                Nguyễn Đức Tùng

                                                (4. 2007- 4. 2022)

 

Từ trái sang phải: Du Tử Lê, Lê Đạt, Nguyễn Đức Tùng

(Ảnh: Nguyễn Trọng Tạo)

 
Người đầu tiên mà chúng tôi đến thăm trong dịp ghé Hà Nội tháng 4. 2007, là nhà thơ Lê Đạt. Chúng tôi gồm có Nguyễn Trọng Tạo, Du Tử Lê, Nguyễn Đức Tùng và một số bạn bè văn nghệ, đến nhà riêng của ông. Lê Đạt vừa dọn đến ở chung với người con trai được một năm, trong một khu phố yên tĩnh, hơi khó tìm đường. Trời Hà Nội sáng sớm mây mù, gió lao xao, mát mẻ dễ chịu. Đường nào cũng có nhiều cây xanh, nhưng không nghe tiếng chim hót. Trước ngõ nhà ông có vài gánh hàng rong, làm tôi nhớ đến Hà Nội ba mươi sáu phố phường của Thạch Lam. Lê Đạt tiếp chúng tôi trên căn gác nhỏ, nụ cười vui, dáng điệu nhanh, hỏi và trả lời dứt khoát. Trong câu chuyện, thỉnh thoảng ông phá lên cười. Trên vách tường sau lưng chỗ ông ngồi, có treo hai tấm hình. Một là tấm poster lớn đem về từ Ngày hội Thơ Việt Nam 15 tháng Giêng âm lịch, tổ chức ở Văn Miếu Hà Nội, chụp chân dung của ông, phía sau là nền hoa mimosa vàng. Poster được chuẩn bị bởi nhà thơ trẻ Hữu Việt. Bên cạnh là giấy chứng nhận Giải thưởng Nhà nước 2007.
 
                                                               Nguyễn Đức Tùng (4. 2007)
 

“HÈN ĐẠI NHÂN” – Truyện ngắn của Lê Đạt

Lê Đạt là một trong những nhân vật trụ cột của Phong trào Nhân văn  - Giai phẩm. Về thơ, Lê Đạt tự nhận mình là phu chữ, vì thơ ông viết rất kỹ tính, cẩn thận từng câu chữ, chọn lọc, suy nghĩ và dằn vặt rất nhiều. Lê Đạt còn là một cây bút truyện ngắn “thứ dữ”. Cả đời ông, dường như chỉ in hai tập truyện ngắn là “Hèn đại nhân” và “Mi là người bình thường”.

Trong lời mở đầu của tập truyện “Hèn đại nhân”, Lê Đạt dí dõm giới thiệu:

“Hầu hết nhà văn Việt Nam đều biết Lê Đạt là một ‘người làm thơ già’. Hiếm hoi biết Lê Đạt là một ‘người viết văn trẻ’. Truyện ngắn đầu tay của tôi ‘Bài haiku’ in cùng một lúc trên tuần báo Tuổi trẻ Chủ nhật và Văn nghệ, được viết sau những truyện của Hồ Anh Thái, nhà văn trẻ tuổi nhất được kết nạp hội viên vào dịp Trần Dần và tôi tái hồi văn tịch. Vậy thì khi đề nghị độc giả đọc với thái độ chiếu cố già và nâng đỡ cây bút trẻ liệu có thể xem là quá đáng hay dính chút ‘tham ô’ không”.
Mời quý bác đọc truyện ngắn “Hèn đại nhân”, truyện mở đầu và được mang tên chung cho cả tập truyện.

                 
                      Nhà văn Lê Đạt (1929 – 2008)


                   “HÈN ĐẠI NHÂN” 

                                                              Truyện ngắn của Lê Đạt

Trình làng người dăm chữ ngụ cư

Chưa bao giờ Jăng thấy những biểu thức toán học thanh nhã và đẹp đến thế. Anh bóp mười đầu ngón tay tê cứng rồi lại mải miết viết. Những suy nghĩ như con nước đe dọa trào ra khỏi bình óc, nếu Jăng không giải phóng chúng trên giấy. Anh chợt nhìn đồng hồ. Kim chỉ hai mươi giờ mười lăm. Jăng giật mình. Anh đã quá hẹn với Mari mười lăm phút. Ôi, Mari em xinh đẹp thế… duyên dáng thế… Mà sao khó hiểu… sao rắc rối hơn những phương trình toán phức rất nhiều. Đang vui vẻ đang dịu dàng… bỗng em cau mặt… thế là dông tố nổi lên ầm ầm, có khi đến cấp mười hai, mười ba. Và rồi giữa cơn cuồng nộ em bỗng ôm hôn anh… mắt thăm thẳm… bình yên tuyệt vời. Có phải đó là điểm mà các nhà khí tượng gọi là mắt bão? Đang hát, đang nhí nhảnh như một con chim ức đỏ, mặt em bỗng lạnh tanh dưới không độ… và anh buồn như con hải mã mồ côi.