Nguồn:
https://nhacxua.vn/nhan-vat-bi-an-tu-linh-trong-but-danh-doan-chuan-tu-linh-la-ai/
Trong hầu hết các sáng tác của mình, nhạc sĩ Đoàn Chuẩn
thường ký bút danh Đoàn Chuẩn – Từ Linh. Thậm chí là tờ nhạc của bài hát nổi tiếng
Tình Nghệ Sĩ, Thu Quyến Rũ chỉ để tên tác giả là Từ Linh mà không ghi tên Đoàn
Chuẩn. Tuy nhiên lúc sinh thời, nhạc sĩ Đoàn Chuẩn nói rằng tất cả các bài hát
đó là chỉ một mình ông sáng tác, và không nói rõ lý do vì sao lại có tên Từ
Linh trong đó. Vì vậy mà cho đến tận bây giờ, đã có nhiều sự đồn đoán xung
quanh cái tên bí ẩn này.
Một số thông tin cho rằng Từ Linh tên thật là Hà Đình
Thâu, sinh năm 1928 tại Hà Nội. Năm 1954, ông di cư vào Nam, không hoạt động gì
về âm nhạc và qua đời năm 1992 vì bệnh ung thư. Tuy nhiên gia đình của Từ Linh
lại phủ nhận thông tin này, và nói rằng Từ Linh không vào Nam mà sống ở Hà Nội
cho đến khi qua đời năm 1987.
Có nhiều thông tin khác nhau xung quanh nhân vật Từ
Linh này. Có người nói ông là em kết nghĩa của Đoàn Chuẩn, có người nói ông là
thợ nhiếp ảnh, lại có người khác nói ông là tài xế lái xe riêng của Đoàn Chuẩn.
Nhiều người khác thì cho rằng Đoàn Chuẩn – Từ Linh là một, Từ Linh là một người
không có thực, đó là cái tên mà Đoàn Chuẩn thích cho thêm vào mà thôi.
Lúc sinh thời, nhạc sĩ Trần Trịnh nói rằng Từ Linh là
người tài xế của nhạc sĩ Đoàn Chuẩn, thường đem những bản nhạc Đoàn Chuẩn sáng
tác để lại trong xe về đặt thành lời. Với cảm nhận về lời ca tuyệt vời, người
tài xế này không còn hành nghề nữa mà trở thành người bạn tri âm trong nghệ thuật
với nhạc sĩ Đoàn Chuẩn.
Thông tin này cũng được ca sĩ Trần Hiếu (ca sĩ – nghệ
sĩ nhân dân người Hà Nội, anh của nhạc sĩ Trần Tiến) xác nhận như sau: “Đoàn Chuẩn và Từ Linh là hai người bạn thân
và quá hiểu nhau. Từ Linh là người lái xe cho Đoàn Chuẩn và ông có khả năng làm
thơ, viết lời rất hợp ý Đoàn Chuẩn”.
Tuy nhiên thông tin này có lẽ không đáng tin cậy vì
chính nhạc sĩ Đoàn Chuẩn trước đây, và gia đình của ông sau này đều nói rằng
các bài hát đều cho Đoàn Chuẩn tự viết nhạc và lời. Con theo lời MC Minh Đức
thì câu chuyện về Từ Linh khá dài. Ông là người bạn rất thân của Đoàn Chuẩn và
có gia thế thuộc hạng “Không phải vừa”
khi gia đình có một công ty vận tải rất lớn và làm dịch vụ vận tải cho gia đình
Đoàn Chuẩn (vốn sở hữu thương hiệu nước mắm Vạn Vân lớn nhất miền Bắc). Có lẽ
vì vậy mà có nhiều người tưởng rằng Từ Linh là “tài xế” của Đoàn Chuẩn. Dù đã
có nhiều câu chuyện khác nhau được kể, nhưng gần như cái tên Từ Linh vẫn là một
ẩn số mà nhiều người vẫn đang tìm kiếm lời giải. Thậm chí, rất nhiều nhạc sĩ từng
chơi với Đoàn Chuẩn cũng không biết Từ Linh là ai, ông làm nghề gì, có quan hệ
thế nào với Đoàn Chuẩn. Điều này hoàn toàn dễ hiểu bởi sinh thời, Đoàn Chuẩn
không có nhiều bạn, bạn thân lại rất ít. Và trong số những bạn thân ít ỏi ấy,
chính là Từ Linh.
Từ
Linh là ai?
Sự thật dần được sáng tỏ hơn sau khi báo Người Đô Thị
đăng một bài báo chi tiết về thông tin của Từ Linh, khi đó nhà báo đã gặp được
gia đình của Từ Linh tại Hà Nội. Theo anh Hà Thạch An, con trai của Từ Linh cho
biết, Từ Linh tên thật là Hà Đình Thâu, sinh năm 1928 tại Hà Nội, quê gốc ở xã
Giai Phạm, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên. Ông là con thứ tư trong gia đình có 4
anh em trai, lại là người ít nói nên cả nhà gọi ông là Tư “lì”. Ông Tư ít nói
nhưng là người thích chữ nghĩa, hóm hỉnh, vậy là sau này, chính ông đã đặt lái
cái tên Tư “lì” thành ra Từ Linh, và cái tên đó đã gắn bó với ông trong hầu hết
các hoạt động. Thông tin trên báo Người Đô Thị cho biêt: Sinh thời, Từ Linh là
người có nhiều tài lẻ. Ông chơi guitar, thổi kèn, thường tỉ mẩn sửa cassette,
biết tiêm phòng, chụp và chơi ảnh. Nếu Đoàn Chuẩn là công tử mê xe hơi thì Từ
Linh cũng “chịu chơi” không kém. Thời ấy, những loại máy ảnh có tiếng trên thị
trường, Từ Linh cũng không tiếc công tìm về, mà cũng chỉ để chụp chơi thôi, chứ
không phải để kiếm sống. Vốn xuất thân là con nhà tiểu chủ, thời thanh niên, học
xong, ông cũng tự lập công ty riêng, làm về xuất nhập khẩu, làm ăn với các
thương gia Hong Kong, mà một trong những công ty làm ăn phát đạt nhất là công
ty Thạch An. Sau này lấy vợ sinh con, ông cũng dùng cái tên đó để đặt tên cho
con trai, để mong sau này con cũng được thành công như vậy. Ông và Đoàn Chuẩn
cũng chính là hai người đã hùn hạp vốn để gây dựng rạp chiếu bóng Đại Đồng. Sau
này, trong đợt cải tạo công thương nghiệp tư bản, cùng với việc hãng nước mắm Vạn
Vân của gia đình Đoàn Chuẩn bị tiếp quản thì rạp Đại Đồng cũng được chuyển giao
lại cho nhà nước. Sau đó Từ Linh đi bộ đội, Đoàn Chuẩn ở lại Hà Nội và hai người
vẫn giữ mối liên hệ thân thiết cho đến sau này gặp lại.
Từ Linh là người tài hoa nhưng rất kín đáo và kiệm lời.
Thậm chí có những người sống ở ngay gần nhà cũng không biết ông chính là Từ
Linh trong những sáng tác của Đoàn Chuẩn. Ông làm thơ, chơi nhạc chỉ là để cho
mình, thỏa mãn sở thích riêng mà thôi. Cả ông và Đoàn Chuẩn rất ít khi nói về
việc sáng tác, dường như đó là điều mà hai ông muốn giữ riêng và chỉ nghĩ đó là
những việc làm cho vui, chứ không nghĩ sẽ có ngày người ta lại muốn biết, muốn
tìm hiểu đến điều đó. Vì vậy, những câu chuyện xung quanh việc sáng tác chung của
Đoàn Chuẩn và Từ Linh cho đến nay, vẫn còn là bí mật.
Tình
thâm
Có người đã từng nhận xét rằng giữa Đoàn Chuẩn và Từ
Linh, đó là thứ tình bạn hơn cả tình bạn, tình cảm giữa hai con người tài hoa ấy
không chỉ dừng lại ở mức tri âm mà hơn thế, đó là tri kỷ. Cũng theo lời Hà Thạch
Anh, con trai nhạc sĩ Từ Linh thì cha của anh và Đoàn Chuẩn khăng khít đến mức
ngoài sức tưởng tượng của mọi người. “Còn
về tính cách thì hai ông lại trái ngược nhau, bác Chuẩn là người dễ xúc động
còn bố tôi sống hòa nhã, chơi kèn, ghi ta và nhiều thứ khá giỏi.” Cho đến tận
bây giờ, nhiều người vẫn không thể giải thích hay làm sáng tỏ được việc viết nhạc
và lời của hai ông trong các sáng tác, liệu rằng, có phải vì quá thấu hiểu gan
ruột của nhau, mà trong những tác phẩm âm nhạc của hai người, sự hòa quyện ấy gần
như không có ranh giới. Từ giai điệu cho đến lời ca, là cả một sự gắn bó khăng
khít không thể tách bạch được. Tuy nhiên, trong nhiều bản chép tay của Đoàn Chuẩn,
ông luôn ghi là “Nhạc: Đoàn Chuẩn – Lời:
Từ Linh”.
Từ Linh tuổi Mậu Thìn, ít hơn Đoàn Chuẩn 4 tuổi. Thuở
thanh niên, Đoàn Chuẩn chơi với anh trai của Từ Linh, nhưng dần dà lại hợp với
ông em là Từ Linh hơn, bởi ở hai người có sự đồng điệu về tâm hồn cũng như sở
thích âm nhạc. Đoàn Chuẩn và Từ Linh, ngoài sự đồng điệu ấy thì khác nhau hoàn
toàn. Trong khi Đoàn Chuẩn chỉ biết có một thứ là âm nhạc thì Từ Linh lại có rất
nhiều tài lẻ, thậm chí ông còn là đấu thủ tennis, hay hí hoáy với những việc sửa
chữa máy móc. Tuy nhiên, mức độ chịu chơi của hai ông cũng không kém nhau là mấy.
Nếu Đoàn Chuẩn là người si tình thì Từ Linh lại rất đào hoa. Chính Từ Linh cũng
có những người phụ nữ khác ngoài người vợ giỏi giang buôn bán của ông. Đặc biệt,
ông cũng có riêng mình một “người em gái
miền Nam” thực sự, và người phụ nữ ấy còn hạ sinh cho ông một người con gái
tên là Nga, hiện sống tại Sài Gòn, tuy nhiên, do hoàn cảnh không thuận nên đến
bây giờ, gia đình Từ Linh cũng chưa gặp lại được “người em gái” ấy. Cũng rất có thể, bài hát “Gửi Người Em Gái Miền Nam” của Đoàn Chuẩn – Từ Linh, chính là xuất
phát từ tình cảm đó của Từ Linh, dựa trên giai điệu và tình cảm thật của Đoàn
Chuẩn, cũng với người “em gái” của
ông nữa.
Nghệ sĩ Hà Đình Cường, cây trumpet nổi tiếng của Việt
Nam là cháu gọi Từ Linh là chú ruột cũng cho biết, giữa Đoàn Chuẩn và Từ Linh,
đó là một tình bạn sâu sắc không thể phủ nhận. Có những điều của hai người chỉ
có hai ông biết với nhau. Họ gắn bó với nhau và cả cuộc đời giữ gìn sự gắn bó ấy,
khiến nhiều người tò mò cũng không thể biết hay hiểu thêm được. Chỉ biết rằng,
tình cảm mà Đoàn Chuẩn và Từ Linh dành cho nhau là một tình bạn quý giá, sâu sắc
chả kém gì câu chuyện về Bá Nha với Tử Kỳ. Anh Thạch An còn nhớ có thời gian
sau 1975, hai ông hay chụm đầu vào chiếc máy đĩa cối cùng nhau nghe nhạc, thầm
thầm thì thì, rồi thỉnh thoảng lại phá lên cười với nhau. Có những lúc ngồi
nghe nhạc Trịnh, ông Đoàn Chuẩn quay sang nói với Từ Linh rằng, “nhạc của ông Trịnh Công Sơn này quái thật,
nhưng nhiều khi những ý tưởng của chú cũng ghê gớm không kém đâu”. Họ thường
hay động viên nhau như thế.
Sau 1975, kinh tế hai gia đình đều sa sút, Đoàn Chuẩn
rắc rối với lý lịch gia đình tư sản, Từ Linh giải ngũ trở về làm nhân viên sửa
máy tính ở Công ty Bách hóa tổng hợp, cuộc sống khó khăn nhưng tình bạn giữa họ
vẫn vẹn nguyên. Hà Thạch Anh kể lại: “Trong
suốt 6 tháng trời Từ Linh bị liệt nằm viện cho đến lúc ông qua đời (1987), ngày
nào Đoàn Chuẩn cũng sang thăm Từ Linh 2 giờ. Đoàn Chuẩn ngồi xoa bóp cho Từ
Linh, hai người thầm thì kể chuyện, ngày nào cũng vậy mà họ vẫn không hề có biểu
hiện nhàm chán”. Sau khi Từ Linh mất, nhạc sĩ Đoàn Chuẩn có sáng tác được
thêm một số bài và ông vẫn ghi chung tên hai người, như một sự trân trọng đặc
biệt tình bạn với người bạn, người em tri âm tri kỷ của mình. (Theo báo Người
Đô Thị)
Như vậy dựa theo thông tin bên trên thì việc nhạc sĩ
Trần Trịnh hay ca sĩ Trần Hiếu nói rằng Từ Linh là tài xế của Đoàn Chuẩn là
không chính xác. Tuy nhiên việc Từ Linh có tham gia như thế nào vào quá trình
sáng tác những ca khúc thu bất tử vì đến nay vẫn là một ẩn số vì những người
trong cuộc đều đã không còn.
Trong một băng ghi hình nhạc sĩ Đoàn Chuẩn vào năm
1997, đến nay còn lưu lại, người ta đã đặt ra nhiều câu hỏi về việc này. Tiếc rằng
lúc đó ông đã già yếu, không thể trả lời được. Giọng nói của ông khi ấy chỉ còn
là những lời thều thào một cách khó khăn, và chân trái ông bị liệt vì chứng áp
huyết cao. Người trả lời thay cho ông là người vợ có khuôn mặt và dáng vẻ phúc
hậu. Bà cho biết là: “Tất cả những bài nhạc
ông Chuẩn làm, thường là ông và chú Từ Linh vẫn có trao đổi với nhau”. Bà
chỉ nói vậy và không giải thích rõ “trao đổi” nghĩa là như thế nào (bàn soạn, đặt
lời, góp ý, nhận xét phê bình, khen chê hay dở, đề nghị thêm bớt, sửa đổi…?).
Chữ nghĩa của người miền Bắc đôi lúc không dễ hiểu. Về “nhân vật” Từ Linh, bà Đoàn Chuẩn cũng không cung cấp thêm được tin
tức mới mẻ nào, ngoài việc cho biết hai chàng nghệ sĩ này là đôi bạn tri kỷ, vẫn
thường hàn huyên tâm sự rất là tương đắc, có khi hàng giờ không biết mệt, và “Ngày chú Từ Linh mất, ông Chuẩn có ở cạnh
giường cho đến lúc chú ấy đi…”.
Đông Kha
(nhacxua.vn)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét