Nhà bình thơ Châu Thạch
HƠI
THỞ CỦA HUẾ TRONG “VỀ LẠI HUẾ” THƠ BÍCH LIÊN NGUYỄN
Châu Thạch
Bích Liên Nguyễn không làm thơ, đây có lẽ là một trong
vài bài thơ cảm tác bất ngờ trong đời chị. Chị là chị họ của vợ tôi và phu nhân
của người bạn cùng học với tôi tại trường Nguyễn Hoàng Quảng Trị. Anh Nguyễn Bá
Trình chồng chị, là một thầy giáo tài hoa, tài hoa vì ngoài nhà mô phạm ra, anh
còn là một văn sĩ, thi sĩ, họa sĩ đã xuất
bản nhiều sách, vẽ nhiều tranh được mến mộ. Cặp vợ chồng nầy thì đồng môn Nguyễn
Hoàng tại Sài Gòn không mấy ai không biết vì là họ sinh hoạt thường xuyên với hội,
phong cách hiền hòa, tao nhã, vui vẽ và hào hoa. Những bữa cơm của Liên Trình
chiêu đãi đồng môn chỉ đơn sơ ba hoặc bốn
mốn thôi, nhưng ăn vào thì nhớ, mà nhớ thì muốn quay lại thưởng thức tài nấu nướng
tinh hoa mang đậm “bản sắc quê nhà” của
chị. Bởi thế nhà Liên Trình luôn có khách. Học trò cũ, bạn đồng môn, văn thi hữu,
ai đến nhà Liên Trình, khi ra về cũng thấy lòng vui và tâm hồn thư thái.
Đọc “Về Lại Huế”,
tôi vui thấy bà chị mình cũng biết làm thơ, vì vậy ai có nói “mèo khen mèo dài đuôi” thì chắc chị ấy
và tôi cũng vui lòng mà công nhận. Thế nhưng thử để ý xem, cái đuôi nầy cũng
lung linh đẹp và dễ thương lắm chứ!
Khi viết bài thơ “Trên
Đường Về” một thị thành bị rời bỏ của giống dân Hời, nhà thơ chế lan Viên
đã viết: “Đây những tháp gầy mòn vì mong
đợi/ Những đền xưa đổ nát dưới thời gian”. Tiếng thơ nghe thật là bi thảm,
linh hồn thị thành vẫn còn sống nên mới phải “gầy mòn vì mong đợi”. Cũng thể ấy.
Bích Liên Nguyễn nói về một cố đô mà linh hồn năm xưa còn đó, cũng gầy mòn vì
mong đợi, khác chăng là tiếng thơ của chị không khóc than sầu muộn như nhà thơ
họ Chế mà thôi:
Qua
lăng miếu còn nghe hơi ai thở
Ngắm
Hương giang chợt nhớ tóc ai bồng
Trong
mỗi vườn chẳng còn lá mùa xưa
Trên
đường cũ vắng bóng người quen biết
Nhà thơ trở về Huế, không những chỉ đối mặt với “lối xưa xe ngựa/ nền cũ lâu đài” tịch liêu mà còn đối mặt với con
người xa lạ, chẳng khác chi ngày xưa Từ Thức từ non tiên quay về chốn cũ, thấy
cây đa mình trồng còn đó, nhưng người thân quen thì chẳng có một ai:
Đi
lang thang suốt trưa không biết mệt
Cầu
Trường Tiền dốc Bến Ngự chợ Đông Ba
Muốn
hỏi thăm từng vườn cũ căn nhà
Họ
bây giờ đang sống là ai đấy
Cô nữ sinh Đồng Khánh năm xưa đi giữa Huế ban ngày,
nhưng có lẽ tâm trạng cô lúc đó chẳng khác chi là “Đi lang thang khuya lắt khuya lơ/ Đèn nhà ai tắt sớm”. Mọi thứ đều
xa lạ với cô nên cô quay về nơi mà cô tưởng “còn
một chút gì để nhớ để thương”. Thế nhưng:
Mimosa
sân trường vàng tươi như trước
Lá
vẫn xanh trên hàng đoác hàng me
Đồng
Khánh trường xưa dù đã thay tên
Sao
quên được thầy cô bè bạn cũ
Thừa
Phủ bến đò những ngày đi học
Trôi
về dĩ vãng như cổ tích xưa
Nhớ
những ngày ai đón ai đưa
Tình
vẫn cứ trinh nguyên trang giấy trắng
Hoa mimosa là loài hoa đẹp, thân gỗ lớn, với những
chùm hoa vàng rực rỡ kiêu sa đầy quyến rũ, nổi bật trên nền lá xanh lấp lánh
ánh bạc. Hoa mimosa tượng trưng cho tình yêu thầm kín và sự cảm thông sâu sắc.
Hoa nở liên tục kéo dài từ cuối tháng 10 tới hết mùa Xuân. Đúng như ý Bích Liên
Nguyễn, cảnh cũ vẫn còn, hoa vẫn đẹp nhưng trường đã thay tên. Niềm đau nầy có
lẽ ai là học sinh trường Nguyễn Hoàng Quảng Trị sẽ đồng cảm nhiều với thơ vì đã
mang nó trong tim mình suốt trên 40 năm nay.
Tác giả đã để tứ thơ hoa Mimosa vàng tươi và lá xanh
trên hàng đoác hàng me như tưởng niệm lại hình ảnh cúa những năm tháng học trò
tốt đẹp của đời mình năm xưa. Thế rồi “Đồng
Kánh trường xưa dầu đã thay tên” khiến cho sự hụt hẩng như rơi vào vực sâu
thẳm trong lòng người. Nhà thơ vớt vát bằng câu “Sao quên được thầy cô bè bạn cũ”, thế nhưng nó là một câu thơ thay
lời oán trách, như nhắn nhủ những ai đã thay tên đổi họ những mái trường, những
con đường, rằng họ có thể thay cả thế gian nhưng không thay được tấm lòng bao
giờ.
Tác giả nhắc lại bến đò Thừa Phủ, nơi các nữ sinh được
người yêu mình đón đưa mỗi ngày qua lại trên sông Hương. Thứ tình đó nên thơ đầu
đời và trong trắng nên sẽ tồn tại mãi
mãi như một trang giấy học trò chưa viết chữ lên. Toàn bộ hai khổ thơ êm ái như
cung đàn đang dạo trong lòng cô liêu của Huế bây giờ, trên từng bước chân đi của
người quay về, để tưởng nhớ một Huế xa xưa.
Suốt một ngày đi lang thang nhà thơ không khóc, chị
khóc khi chiều đến với những dằn vặt rong lòng về những lỗi lầm không phải của
mình. Đó cũng là ý thơ rất lạ và đẹp trong tâm hồn một cô nữ sinh Đồng Khánh đã
từng hưởng một nền giao dục rất nhân văn:
Nghĩ
ngày mai mình như chim sãi cánh
Góp
thêm tháng ngày xa xôi cách trở
Ngẫm
lại mình có điều chi lầm lỡ
Răng
bây chừ lạc lõng chốn thân thương?
Tác giả không trách đời, không trách người, ngẫm lại
mình, cho mình đã từng làm gì lẫm lỡ, để phải ngày nay lạc lõng giữa lòng Huế
thân thương. Tác giả mang hoàn toàn tấm lòng của người phụ nữ Huế, một tấm lòng
hy sinh, vị tha, yêu thương, nhận chịu hết cho mình, tha thứ và không oán trách
bao giờ. Tấm lòng đó thật đáng kính phục nhưng không khuyến khích ở thời đại nầy
vì nó đem hạnh phúc cho tha nhân nhưng nó nhận lảnh biết bao thiệt thòi về
mình.
Huế có hàng ngàn bài thơ về Huế. “Về Lại Huế” của Bích Liên Nguyễn cũng giống như hạt muối giữa lòng
biển khơi. Thế nhưng nếu ta vớt nó lên và ném thử nó, thì vị cúa biển cũng thấm
vào đầu lưỡi ta, và bằng trí tưởng tượng ta thấy được cả ngàn khơi với bao điều
thú vị trong thơ.
Châu Thạch
Nhà thơ Bích Liên Nguyễn
VỀ
LẠI HUẾ
Qua lăng miếu còn nghe
hơi ai thở
Ngắm Hương giang chợt nhớ
tóc ai bồng
Trong mỗi vườn chẳng còn
lá mùa xưa
Trên đường cũ vắng bóng
người quen biết
Đi lang thang suốt trưa
không biết mệt
Cầu Trường Tiền dốc Bến
Ngự chợ Đông Ba
Muốn hỏi thăm từng vườn
cũ căn nhà
Họ bây giờ đang sống là
ai đấy
Mimosa sân trường vàng
tươi như trước
Lá vẫn xanh trên hàng
đoác hàng me
Đồng Khánh trường xưa dù
đã thay tên
Sao quên được thầy cô bè
bạn cũ
Thừa Phủ bến đò những
ngày đi học
Trôi về dĩ vãng như cổ
tích xưa
Nhớ những ngày ai đón ai
đưa
Tình vẫn cứ trinh nguyên
trang giấy trắng
Nghĩ ngày mai mình như
chim sãi cánh
Góp thêm tháng ngày xa
xôi cách trở
Ngẫm lại mình có điều chi
lầm lỡ
Răng bây chừ lạc lõng chốn
thân thương?
Bích Liên Nguyễn
(Huế một lần về thăm)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét