NHỚ TRIÊNG BÚN GÁNH - Đinh Hoa Lư

Mấy cái đọi bún bình dân, đáy nhỏ miệng to như ngày xưa chúng ta thấy thời này không ai làm nữa. Triêng bún gánh ngày đó thường có loại đọi này.

Khách ăn hàng đủ hạng người. Kêu O bán bún gánh vô nhà, hay ngồi bên vĩa hè, góc đường cuối kiệt nào đó tùy lúc. Người có tiền thì ăn tô NĂM đồng, người bình dân thì ăn tô BA đồng, thậm chí với con nít o cũng bán cho 'chút chút' tô HAI đồng ! Gánh hay triêng bún xáo của o bán đủ loại giá; O không hề than vản, và khách ăn chẳng ai nề hà chi cả.

Những thứ thịt bò loại rẻ tiền, thịt bò bạng nhạng 'nhiều mỡ ít nạc'. O chỉ ưa mua về loại hai loại ba này thôi. Vừa có đồng lời, vừa hợp với một thứ ăn gọi là 'bún xáo'. O cho rằng: thịt bạng nhạng, có xen gân mới làm bún xáo ngon nhất. Quả đúng như O nói; thịt này nhai vào miệng sần sật, dòn dòn mới hợp gu. Còn thịt quá tốt ta gọi là thịt thượng hạng chỉ dành cho món bí tết, tiệc tùng loại sang, bữa ăn thịnh soạn không có 'chỗ đứng' trong nghề bún xáo của mấy o.

Đưa tô bún nho nhỏ, vừa tay, lên miệng; khách ăn sẽ ngữi ngay mùi thơm nước xáo đúng 'gu' của người trung nấu không lầm vào đâu. Thoang thoảng mùi rau răm, tiêu và miếng bún nức mùi xáo vào miệng. Rồi khách sẽ cảm nhận được lát thịt bò giòn giòn và bùi bùi, xen một lát huyết đậm đà, beo béo. Người thưởng thức, đọi bún xáo, vừa nhai vừa cắn miếng ớt chìa vôi cay thơm nồng xông lên tận hốc mũi.

Cảm giác đói, thèm, càng tăng khi gánh bún của o còn mãi đàng xa. Chiều chiều ai cũng chờ, cũng trông gánh bún o đi qua. Dọc phố, các chị, các mệ cũng đợi gánh bún các o đi ngang. Có mấy o là có bữa sáng tới rồi. Mùi bún xáo phố Huế hay phố Quảng nào cũng giống nhau. Khách ăn của mấy O không bao giờ chê, chẳng bao giờ ngán mới lạ làm sao?

Có phải hương vị cùng hình ảnh gánh bún xáo mấy O mấy chị ngày xưa đã đi vào lịch sử của ẩm thực người trung bao đời nay chăng? Người ta chẳng hề quan tâm, chỉ một tâm lý vắng gánh bún xáo ngày đó thì nhớ và thèm mà thôi.

Cái nồi tròn nhôm một đầu, đầu kia là đọi, đũa hay những thứ linh tinh, lỉnh kỉnh. Mọi thứ đều cũ kỹ trước mắt khách đợi. Khi nắp nồi xáo được O giở lên, cái vá nhẹ nhàng, chính xác chi ly O chan từng thứ lên tô bún; mùi thơm của nước xáo làm khách ăn không thể nào lầm lẫn vói bất cứ loại món ăn nào cả.

Một thời, khi chúng ta nói "ĐI KÉO GHẾ" chỉ dành riêng cho những buổi đi vào tiệm ăn. Đi ăn tiệm thật tình nó hiếm hoi hơn những gánh hàng rong thân quen cho những ai ăn hàng. Trong số những gánh hàng rong đó, chúng ta nhớ làm sao mấy triêng bún xáo. Có thể bạn đồng ý hình ảnh đó đã trở thành 'bất tử' trong lòng chúng ta phải thế không các bạn ?

                                                                      Đinh Hoa Lư

                                                      edition mùa Đại Dịch Mỹ 8/2020