HUY HOÀNG (輝煌)- Bài viết của Khánh Ly

Hình ảnh: Huy hoàng (輝煌) -  thủ bút của Thanh Đài nữ sĩ.

"Thà một phút huy hoàng rồi chợt tối,

Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm."

                      (Giục giã, Xuân Diệu)

 
Huy hoàng, chữ Hán viết 輝煌 - một từ gợi lên nét nghĩa rực rỡ, lộng lẫy trong tiếng Việt. Huy hoàng thường được dùng trong đời sống và văn chương, ngoài nét nghĩa rực rỡ thì còn miêu tả thành tựu xuất sắc, thời kỳ vẻ vang hoặc những khoảnh khắc tỏa sáng của con người.
 
Trong đó, Huy 輝 có nghĩa là ánh sáng rực rỡ, giống như sách Thuyết Văn Giải Tự chú rằng “Huy, quang dã”, tạm dịch là: Huy, nghĩa là ánh sáng vậy. Chữ này thuộc loại hình thanh, gồm bộ quang 光 biểu ý, gợi đến sự sáng sủa, bao quát mọi nguồn sáng nói chung và chữ quân 軍 cho âm. Ngoài huy hoàng, từ quang huy mà ta hay gặp dùng nghĩa của chữ Huy này.
Hoàng 煌 cũng có nghĩa là ánh sáng rực rỡ. Đây là chữ hình thanh kiêm hội ý, gồm bộ hỏa 火 biểu ý ánh lửa cháy rực. Chữ hoàng 皇 vừa là phần cho âm, vừa tượng trưng cho sự cao quý và rực rỡ của bậc vương giả. Chữ này bổ sung cho chữ Huy 輝 sắc thái lộng lẫy, như ánh lửa bùng cháy kiêu sa. 

Khi kết hợp, huy hoàng 輝煌 tạo thành một tính từ tượng trưng cho sự rực rỡ, lộng lẫy của ánh sáng, thường được dùng để mô tả những thành tựu xuất sắc, cũng như thời kỳ vẻ vang của một con người, một sự kiện hay một thời đại. Từ này từ lâu đã đi vào văn chương với ý nghĩa tôn vinh vẻ đẹp rạng ngời, ví như:
 

"Sợ chết, giết nhau giành lấy sống;

Giành nhau cho được sống huy hoàng.

Yêu sống giết nhau không sợ chết,

Giành nhau cho được chết vinh quang."

                      (Chinh chiến, Đông Hồ)

 

"Gió sáng bay về, thi sĩ nhớ;

Thương ai không biết, đứng buồn trăng.

Huy hoàng trăng rộng, nguy nga gió,

Xanh biếc trời cao, bạc đất bằng."

             (Buồn trăng, Xuân Diệu)

 

"Sông quen nhớ cả chuyến đò,

Nhớ khi bến đá xe bò kêu vang.

Quê hương hoa gạo huy hoàng,

Buổi đầu kháng chiến xuân sang bến này."

      (Ai về Mai Lĩnh Chúc Sơn, Huy Cận)

 

"Oanh liệt thay cho những người chiến sĩ

Của triều Trần, dũng cảm lại kiên gan,

Đã ba lần lấy máu giữ giang san,

Đem chiến thắng huy hoàng về đất Việt!"

       (Chiến sĩ triều Trần, Đằng Phương)

 

"Dưới vầng nguyệt lạnh lùng quan ải

Dưới vầng dương thiêu đốt quan san

Lớp hưng phế xô nghiêng từng triều đại

Mà chí lớn dọc ngang

Mà nghiệp lớn huy hoàng

Vẫn ngàn thu còn mãi."

(Bài ca Bình Bắc, Vũ Hoàng Chương)

 
Trong tâm thức người Việt, huy hoàng là biểu tượng của ước vọng về một cuộc đời rực rỡ, thành công, đầy vinh quang. Ai cũng mong mình và những người thân yêu sẽ được sống một đời huy hoàng, được người đời ngưỡng mộ. Nhưng chúng ta sẽ ra sao nếu đời này không thể huy hoàng? Đôi khi, sống một đời bình dị với tâm hồn thanh thản, không vướng bận, ràng buộc cũng chính là một dạng rực rỡ. Hãy xem “một đời huy hoàng” như một lời chúc phúc hoặc khát vọng vươn lên không ngừng, chứ không phải là gông xiềng hay áp lực đè nặng.
 
Chúc cho tất cả chúng ta nếu không thể huy hoàng theo cách người đời thường hiểu, thì chí ít mỗi người đều có thể tìm thấy những khoảnh khắc tỏa sáng, những giá trị rực rỡ theo cách riêng của chính mình, như nhà thơ Nguyên Phương từng viết:
 

"Chớ xô mình vào những con đường hẹp

Cười với đời trong những bước chân hoang

Chẳng mơ chi những cuộc sống huy hoàng

Không trói mình vào tham lam, sân hận."

 
                                                                                       Khánh Ly