BA TÔI VÀ NỖI NIỀM NHUNG NHỚ QUÊ TRUỒI – Đinh Hoa Lư

             

                      Một sớm mưa chiều tôi rời thành xưa
                      Sông nước tiêu diều nhỏ lệ buồn đưa...
                                               (Phạm Mạnh Cương)

Tưởng nhớ hương linh Thân Phụ
 
Cơn mưa giông vùa dứt để lại một lớp không khí trong lành, mát rượi lan tỏa khắp xóm. Ba tôi ngồi yên lặng trên cái giường ọp ẹp dưới mái tranh của căn phòng lồi đằng trước nhà. Hôm nay Người cứ mãi nhìn qua khung cửa sổ khoét vội qua lớp lá buông vàng úa, cũ nát. Trong không khí ẩm thấp sau cơn mưa dưới mái nhà tranh nhỏ bé, căn nhà tranh thấp lè-tè như rên rỉ, kẻo-kẹt, lắc mình theo từng cơn gió giật. Cứ mỗi trận giông trời lại kèm theo loại gió mạnh ở vùng biển Hàm Tân.
- Hết rồi
Ba tôi nhẹ nhỏm người. Cứ mỗi lần mưa to gió lớn là ngưởi phập phồng lo sợ cho số phận mái tranh, nơi trú ngụ duy nhất cho cả gia đình.
 

Hình 1984: Tết 1984 vợ chồng tác giả ĐHL lúc mới có con trai đầu lòng, đang đứng trước căn nhà lá và phòng lồi của thân sinh (bức hình được một Việt kiều từ Tây Đức về thăm chụp tặng cho)

 
 Cuối cùng mọi chuyện cũng yên.
. Xuyên qua khung cửa sổ khoét vội ba tôi lặng yên ngắm cây phượng con, Người kiếm đâu dưới La Gi nhân đi có công chuyện. Cây phượng con coi bộ cũng hạp thứ đất ở cái xóm cát Động Đền này một thứ đất đen pha cát nên cây phượng lớn thật nhanh. Mới năm ngoái giờ thế mà nó đã vươn lên ngót nghét gần hai mét rồi.

Còn một thứ ba hay để tâm tới là “chú gà gô” nữa. Chiều chiều ông hay giấu mẹ tôi, lén lấy vài nắm bắp khô một loại lương thực thuộc loại ‘cao cấp’ vào thời buổi đó. Nắm bắp ba ‘ưu tiên’ cho chú gà gô. Chú gà được cho ăn nên hay lẩn quẩn dưới gốc phượng chờ ba, không chịu đi xa.
 
 Con gà sau cơn mưa mới chịu bận bịu kiếm mồi. Cứ dứt một trận mưa giông, cũng là lúc bầy mối từ trong bộng đất hay hốc cây bay ra tứ tung. Những con mối, cánh thấm nước mưa, rệu rã biến thành thứ mồi ngon cho chú gà gô. Những lúc thiếu mồi, gà ta cứ đeo theo chân ba chẳng rời. Hơi tức cười tôi nhớ cảnh ba che nắm bắp sau lưng đi vội sau vườn.
  -Bập! bập!
Kêu chú gà thân yêu về rồi, ba thường cho mấy hạt bắp ngon lành.
 
Dứt cơn mưa giông, ngoài vườn còn rơi rớt lại vài vạt nắng như vương vấn một buổi chiều tàn. Ánh nắng chiều sau mưa như rạng rỡ hơn, làm lộ rõ màu xanh lục nõn nà của mấy nhánh phượng non mới đâm chồi, nảy lá. Ba vẫn ngồi yên đó, bất động trong vùng sáng lờ mờ của cái “chái” nhà chật hẹp kia.
 

 Ba và ngày xưa Truồi thập niên 1940s

SÔNG TRUỒI VÀ BẾN ĐÒ XUÂN LAI QUÊ NỘI

 
Thân phụ tôi cứ ngắm mãi cây phượng. Hình như người đang nhớ về Truồi, quê nội. Truồi có thôn Xuân Lai nơi của những chùm dâu ngọt lịm và đọi nước chè tươi mát lòng. Ba nhớ về một bến sông, ngó qua bên tê là chợ Lộc Điền.
 

Bến nước lên chợ Lộc Điền, ngó qua bên kia sông là bến đò Xuân Lai lên nhà nội tôi

 
Ngày xưa, cái chợ đó Mệ tôi ngày ngày hai bận qua lạị tần tảo nuôi con và chồng. Che phủ cái miếu trong thôn là những tàn cây rộng bế thế từ cây phượng vĩ mà ông tôi đã trồng xưa kia. Ông tôi trồng hai cây phượng vĩ trong thôn để ghi nhớ 2 đưá con trai tức là ba và chú tôi. (Giờ chú tôi đang ở ngoài quê lo hương khói cho ngôi nhà Từ Đường dòng họ Đinh mới xây lên ngoài đó 2008.)
 
Tuổi già xế bóng nhớ nhung vế quá khứ thân yêu xa thẳm, ba nảy sinh ý nghĩ rằng bắt chước Nội trồng cây phượng vĩ sau vườn. Ba muốn lưu dấu cho con cháu sau này, một kỷ niệm tuy đơn sơ nhưng nhiều ý nghĩa vì có lần người tâm sự:
   - Phượng vĩ là giông cây lưu niên dạng cổ thụ có sức sống dẻo dai cùng thế kỷ, ngày xưa nội con cũng trồng hai cây bên bến đò Xuân Lai cho ba và chú đó...
 

Hình lấy từ báo LIFE của Mỹ: bến nước quê Truồi 1959 - gánh nước lên chợ Lộc Điền, xa là Cầu Truồi màu đen

 

BẾN NƯỚC LÊN CHỢ LỘC ĐIỀN QUÊ NỘI TRÊN BÁO LIFE CỦA MỸ THẬP NIÊN 1960s

 
Trồng cây phượng vĩ, tôi biết ba đang nhớ về quê hương, một nỗi nhớ thương da diết sâu thẳm trong hồn. Với linh cảm nào đó của một người tuổi già xế bóng, qua cây phượng vĩ sau vườn, đó là một khoảnh trời quê hương thu nhỏ cho ba trong những phút chạnh lòng lưu xứ. Xuyên qua khung cửa, ngoài vườn là cây phượng đang lên và sẽ là Truồi, là Xuân Lai hay Huế; là cả một khung trời kỷ niệm của ba thời trẻ dại. Trong sâu thẳm của linh tính như báo cho ba biết rằng người sẽ không còn cơ hội trở về quê hương được nữa!
 

Chiều chiều ba tôi hay ra ngồi hướng về cố hương xa vời

 

XUÂN GIÁP TUẤT 1994 , XUÂN CUỐI CÙNG BA TÔI GẦN BÊN CON CHÁU 

[ngày giỗ Nội tôi , mồng 4 Tết]

 
Có con chim sâu nào đó ngoài kia nghiêng đầu chăm chỉ săm soi cố tìm vài con sâu trên là phượng. Con chim kia thỉnh thoảng kêu vài tiếng chiêm chiếp rời rạc. những giọt mưa còn sót lại ở phấn chót của nhánh là lấp lành trong những tia nắng cuối cùng của một ngày dài buồn tẻ nơi vùng kinh tế mới Động Đền.
 
Ba chợt hung hắng ho. Chứng đàm kinh niên trong người thỉnh thoảng làm giọng ba khao khao như khan cổ... Sau những cơn mưa, độ ẩm không khí tăng cao làm ba lên đàm nhiều hơn.
 
Ba ước sao cho cây phượng này lớn mau hơn nữa. Mà cây phượng đó lớn mau thật; theo đà này chỉ một hay quá lắm là hai năm nữa thôi ba sẽ có dịp chiêm ngường mấy cành bông phượng đỏ thắm vào dịp hè về cho thỏa lòng mong đợi. Máu ‘máu con tim’ như trong bản nhạc nào đó ngày xưa không lạ gì cho người dân xứ Huế. Nhưng sắc đỏ hoa phượng xem chừng hiếm hoi ở xứ Động Đền. Đó cũng là niềm hi vọng, ước ao, cùng trí tưởng tượng hòa cùng niềm nhung nhớ quê hương chất ngất. Tất cả sẽ kết tinh lại thành niềm vui sướng và hãnh diện vô biên cho ba, chỉ một ngày ba đón nhìn sắc thắm phượng hồng.
 
Mạ giờ đang bận bịu với gánh hàng chạy hai buổi chợ. Ngày hai buổi, mạ gánh hàng ra chợ sáng và chợ chiều. Mạ là “trụ cột “ kiếm ‘mắm muối’ cho gia đình”. Một làt nữa thôi, ba sẽ rời khỏi cái giường, rời cái giang sơn nhỏ bé kia. Rồi ba sẽ bào mỏng mớ khoai tươi cùng với mớ cá mạ tôi ‘um’ sẵn. Bữa cháo khoai này chính là bữa ăn tối của cả gia đình tôi nơi vùng đất rẫy, cận sơn cận hải.
 
Thật tội cho ba, người chưa được dịp ngắm nhìn sắc thắm phượng hồng nở rộ lần đầu thì đã xuôi tay về miền thiên cổ. Ba đã ra đi với tuổi già xế bóng bên cái nghèo lận đận cháo sáng khoai chiều cùng cây phượng sắp sửa ra hoa.
 

Gia đình tôi đi Mỹ rồi, năm 2000 mới xây thêm căn nhà mới bên cạnh cây phượng ba tôi trồng đã lên cao. Tôi ước ao huơng hồn ba tôi về ngắm cây phượng vĩ lúc đó đang rộ lên những lùm hoa hồng thắm lúc hè về. Đó là những mùa hè khi ba tôi đã khuất bóng hơn sáu năm qua.
  
Mười mấy năm qua mỗi dịp hè về, cây phượng vĩ của ba  trong xóm càng lúc càng sum xuê sắc thắm. Xóm làng đi qua nhà tôi ai cũng đều trầm trồ khen cây phượng vĩ. Tôi mường tượng trong cõi hư vô nào đó, ba cũng đang ngắm nhìn sắc thắm phượng hồng và Người cũng mãn nguyện khi cảm nhận được bà con lối xóm ngợi khen.
  
Thời gian sẽ trôi về miền quá khứ, lặng lẽ êm đềm như dòng sông Truồi năm tháng lững lờ xuyên qua cái thôn nhỏ bé có tên Xuân Lai, quê nội tôi - nơi có bánh bột lọc gói ngon nhớ mãi. Nơi đây, quê người - Động Đền có cây phượng nhà tôi đang ra hoa kết trái. Hạt khô từ cây phuợng rơi rụng làm phượng con mọc rai dưới gốc thật nhiều.
 
Nhạc phụ tôi ở cùng xóm, cũng đem mấy cây phượng con về trồng. Giờ những cây phượng bên nhà ba vợ tôi, cũng lớn nhanh do cây cũng trồng chung một thứ đất pha cát .
 
Tôi chợt tưởng tượng, khi nhạc phụ tôi ngồi một mình lặng ngắm những nhành phượng đỏ thắm mới lên trước sân nhà, Người sẽ nhờ đến hình ảnh ba, một người bạn và cũng là tình thông nghị đã kết nên duyên hai vợ chồng chúng tôi. Rồi ông ngoại của mấy con tôi sẽ nhớ về kỷ niệm xưa từng chén nước ‘hạt chè’ (một thứ tạm thế cho trà vì không đủ tiền mua nỗi vào thời đó). Ông chợt buồn khi ba ra đi sớm quá, mười mấy năm rồi mà!
 
TÔI MƠ ƯỚC HÌNH ẢNH MỘT XÓM PHƯỢNG ĐỘNG ĐỀN
 

ƯỚC MONG XÓM THÔN SẼ CÓ NHIỀU CON ĐƯỜNG SẮC HỒNG PHƯỢNG VĨ, ĐỂ DỊP HÈ TÔI NGỒI TƯỞNG NIỆM NGƯỜI XƯA

 
Tôi lại nảy sinh ra một niềm ao ước: tôi ước gì xóm tôi ai cũng lấy giống phượng con từ cây nhà tôi đem về trồng lên khắp nơi. Như thế cứ độ hè về Động Đền sẽ rực rở hẳn lên một màu hoa phượng. Biết đâu nay mai xóm tôi lại được thiên hạ thương yêu mà đặt cho cái tên là XÓM PHƯỢNG không chừng.
 

TÀNG PHƯỢNG VĨ BẾN ĐÒ XUÂN LAI SÔNG TRUỒI NAY CŨNG KHÔNG CÒN HAI CÂY PHƯỢNG CHẾT THEO TRẬN LỤT THẾ KỶ CUỐI THẾ KỶ 20

Giờ khi người viết edit lại những dòng này thì hình ảnh cây phượng thôn Động Đền Hàm Tân nay cũng chẳng còn trên "trần thế" do sâu bệnh rồi tàn lụi dần hồi... Cây phượng sống trong hồi ức từng sống được thêm 20 năm kể từ năm ba tôi mất 1994-2014 ...Phượng cũng theo bóng người xưa để lại cho cháu con những khoảng nhung nhớ khôn nguôi ...
 
Xưa ai đi qua cầu Truồi ngó về phía hữu ngạn mùa hè sẽ thấy tàng phượng vĩ đỏ ối ngang bến đò Xuân Lai, sau ngày ba tôi mất 1994- giờ 2 cây chỉ còn 1
Những tàng cây phượng vĩ đỏ ối năm xưa Nội tôi trồng che bóng cái miếu thâm nghiêm nay đã không còn theo những cơn lụt lịch sử cuối thế kỷ 20. Hai cây phượng vĩ đã ra đi cũng như  Nội, như ba và chú tôi nay đã trở về với tiền nhân. Tất cả hình bóng thân yêu lân lượt rũ áo ra đi về miền quá khứ để lại đời bao vấn vương thương nhớ !
Sau những trận lụt đầu thế kỷ 21, cây phượng còn lại bên sông Truồi cũng chết theo. Một thời gian sau chú tôi cũng qua đời đó là năm 2008.
                                                                 Đinh Hoa Lư edit 3/4/2016
 
EDITION  30/12/ 2020 NGÀY CUỐI NĂM 2020 MÙA COVID  HOA KỲ
LAST EDIT 1/9/2025