Nhà thơ Phương Tấn
CHỜ
ĐẾN THIÊN THU
MỘT
BÓNG NGƯỜI
Chiều xuống sâu buông tiếng thở dài
Đêm Sài Gòn chạm bóng thu phai
Có cô gái nọ ngồi hong tóc
Ngỡ gió lùa mây xỏa xuống vai.
Sóng cuộn đời sông, sông bạc phếch
Giang hồ xếp vó tự bao năm
Nhớ em mình nhớ thời yêu mệt
Ngóng mãi bên đường bóng biệt tăm.
Ai lỡ đưa người qua bến sông
Hình như bến lạc sóng mênh mông
Sóng xô thuyền mắc bờ nước lạ
Mình, kẻ lạc loài giữa gió đông.
Và như pho tượng bên triền núi
Chờ đến thiên thu một bóng người
Chờ đến xuân già sông rã nhánh
Ô hay, mình cứ tuổi hai mươi.
(Sài Gòn 2017)
Phương Tấn
ĐỌC “CHỜ ĐẾN THIÊN THU MỘT BÓNG NGƯỜI”
THƠ PHƯƠNG TẤN - Châu Thạch
Nhà thơ Phương Tấn được GS Nguyễn Đại Hoàng gọi là
“Nhân vật văn chương” bởi những cống hiến của ông cho nền văn học nước nhà. Với
tôi nhà thơ Phương Tấn còn là một “Chàng trai trẻ mãi” bởi trong bài thơ “Chờ Đến Thiên Thu Một Bóng Người” tác
giả đã chờ em “chờ đến thiên thu”, đã
chờ em “chờ đến xuân già xuân rã nhánh”
mà vẫn thấy mình “Ô hay, mình cứ tuổi hai
mươi”.
Thật vậy, đọc “Chờ
Đến Thiên Thu Một Bóng Người” của Phương Tấn ta sẽ thấy tình yêu dầu có “Chạm bóng thu phai”, dầu có thành “Sông bạc phếch”, dầu có “Bóng biệt tăm”, dầu có “Xuân già rã nhánh”, dầu có “chờ đến thiên thu” thì nó vẫn tuổi hai
mươi. Tất nhiên đó là thứ tình yêu lớn của những con tim si tình mà đời ca tụng
như Kim Trọng, như Phạm Thái, như Hàn Mạc Tử và như Phương Tấn trong bài thơ nầy.
Đọc khổ thơ đầu của bài thơ ta thấy một Sài Gòn buồn,
một nỗi buồn êm ái bàng bạc trong không gian, xỏa xuông vai, hong lên tóc và thấm
thía vào tâm hồn:
Chiều
xuống sâu buông tiếng thở dài
Đêm
Sài Gòn chạm bóng thu phai
Có
cô gái nọ ngồi hong tóc
Ngỡ
gió lùa mây xỏa xuống vai.
“Chạm” là đụng nhẹ nhưng “Chạm” cũng là chạm trổ. “Thu phai” có thể hiểu là mùa thu phai
lá, có thể hiểu màu thu đã nhạt, hay hiểu là đã cuối mùa thu cũng đúng. Vậy câu
thơ “Đêm Sài Gòn chạm bóng thu phai”
là đêm Sài Gòn vào cuối mùa thu, hoặc có hình bóng mùa thu trong quá khứ chạm
khắc vào trong đêm Sài Gòn hiện tại. Nói rõ hơn, “Đêm Sài Gòn chạm bóng thu phai” có hai nghĩa. Một nghĩa là đêm Sài
Gòn hiện tại đã vào độ cuối thu. Một nghĩa khác là đêm Sài Gòn hiện tại khắc
ghi những kỷ niệm mùa thu Sài Gòn trong qúa khứ xa xưa.
Dầu hiểu như thế nào thì hình ảnh cô gái ngồi hong mái
tóc của mình trong đêm mùa thu Sài Gòn đẹp vô cùng. Hình ảnh đó nên thơ hơn cô
gái mặc áo lụa Hà Đông làm cho nắng Sài Gòn chợt mát. Nên thơ hơn bởi vì hình ảnh
đó cùng với “tiếng thở dài” của Sài
Gòn trong đêm len lỏi vào tâm hồn ta nỗi sầu nhè nhẹ vấn vương, vuốt ve nỗi nhớ
một Sài Gòn xa xưa ngày nay không còn nữa.
Khổ thơ thứ hai là sóng gió, là lênh đênh, là chia ly
với nỗi nhớ triền miên mà tác giả ôn lại đời mình trong đêm Sài Gòn:
Sóng
cuộn đời sông, sông bạc phếch
Giang
hồ xếp vó tự bao năm
Nhớ
em mình nhớ thời yêu mệt
Ngóng
mãi bên đường bóng biệt tăm.
Nhà thơ đã ví đời mình như con sông. Con sông có sóng
cuộn đến bạc phếch là con sông lớn. Đời người như con sông lớn thì thăng trầm
nhưng đầy ý nghĩa.
Câu thơ “Giang hồ
xếp vó tự bao năm” bày tỏ thêm tư cách người trong thơ. Đó không là Dũng
trong tiểu thuyết Đôi Bạn của Nhất Linh thì cũng là chàng trai được đưa qua
sông của Thâm Tâm trong “Tống Biệt Hành”,
hoặc là chàng tráng sĩ gọi đò trên Bến My Lăng của Yến Lan, hay có thể là một
Phạm Thái dừng chân xếp vó để mài gươm dưới nguyệt. Dầu chàng là ai thì hình ảnh
sóng trên sông lớn và xếp vó giang hồ cũng nói lên được tư cách anh hùng, hảo
hán của một con người.
Con người hảo hán đó còn mang nặng một mối tình theo
suốt cuộc giang hồ, với những thăng trầm của cuộc sống. Tình yêu đó có từ thời “Yêu mệt” có nghĩa là yêu nhiều, yêu say
đắm. Tình yêu đó chia ly vì sao ta không biết nhưng để chàng trai giang hồ mang
nặng trong tim và ngóng chờ mãi trên mọi nẽo đường phiêu linh của chàng.
Hai khổ thơ một và hai đưa ta vào một khung trời trầm
lắng. Trong khung trời trầm lắng đó có tiếng thở dài của vạn vật hòa với tiếng
sóng dậy lên trong lòng. Hình ảnh cô gái ngồi hong tóc xỏa xuống vai như gió
lùa mây, hình ảnh sóng cuộn trên dòng sông lớn, rồi bước chân giang hồ, rồi xếp
vó ngồi nhìn con đường xa xăm biệt bóng người, tất cả sự xao động như khắc vào
hình bóng thu phai của một bức tranh tỉnh lặng. Điều đó khiến khi đọc thơ, ta
nghe tiếng thở dài của buổi chiều xuống sâu lắng, tràn ngập trong lòng ta một
thứ hương tình yêu thắm thiết trong trầm tư, tịch mịch, cô liêu. Thơ như thế là
thứ thơ đem cho ta nỗi buồn diệu vợi, nỗi sầu quyện vào hồn ta thứ tình say đắm.
Rồi thì khổ thơ thứ ba là sự ân hận của một lần “Ai đã đưa người qua bến sông”. “Ai” chính là người ấy. Người ấy đưa ta
qua sông để người ấy và cả ta “Như có tiếng
sóng ở trong lòng”. “Người đi? Ừ nhỉ người đi thật”. Tâm trạng người đi và
người đưa tiễn lúc ấy chẳng khác chi tâm trạng trong bài thơ Tống Biệt Hành của
Thâm Tâm. Để rồi khi qua sông rồi thì “Hình
như bến lạc sóng mênh mông”, người đi không quay về được nữa:
Ai
lỡ đưa người qua bến sông
Hình
như bến lạc sóng mênh mông
Sóng
xô thuyền mắc bờ nước lạ
Mình,
kẻ lạc loài giữa gió đông.
Bài thơ “Tống Biệt
Hành” của Thâm Tâm thì không đưa người qua sông, còn khổ thơ nầy của Phương
Tấn thì đưa người qua sông, nhưng chắc chắn tâm sự hai người đưa li khách đi đều
giống nhau, đều phải nhận chịu nỗi đau và thổn thức như Thâm Tâm đã thổn thức: “Mây thu đầu núi, giá lên trăng/Cơn lạnh chiều
nào đổ bóng thầm/Ngừng ở bên trời nghe tiếng khóc/Tiếng đời xô động tiếng lòng
câm”. Thế nhưng khác với “Tống Biệt
Hành” người đi thề không quay lại nếu chưa tròn chí lớn, còn đối với Phương
Tấn thì người đi đã bị “Sóng xô thuyền mắc
bờ nước lạ”, dầu muốn quay lại cũng chẳng thế nào quay lại!
Qua khổ thơ chót Phương Tấn biến thành hòn đá như hòn
đá vọng phu, đứng chờ thiên thu bên triền núi, đợi người yêu của mình quay lại:
Và
như pho tượng bên triền núi
Chờ
đến thiên thu một bóng người
Chờ
đến xuân già sông rã nhánh
Ô
hay, mình cứ tuổi hai mươi.
Đây là một khổ thơ như sông núi hùng vĩ, như vách đá
trường tồn, như tùng bách đứng sừng sững giữa phong ba, như mùa xuân chín, như
dòng sông chảy mãi vô biên, như đất trời tán dương tôn vinh một mối tình tươi
trẻ hoài qua năm tháng. Khổ thơ có 4 câu thơ kết, tuyệt vời cho một bài thơ
hay, nó như lời thề non nước, nó như tiếng vọng ngàn thu, nó như một phán quyết
cuối cùng mà thiên thu không làm lay chuyển được.
Bài thơ “Chờ Đến
Thiên Thu Một Bóng Người” mở đầu bằng một tiếng thở dài của không gian chiều,
đóng lại bằng một pho tượng đứng thiên thu bên triền núi, để nói về một khối
tình thủy chung mãi mãi, một tình yêu sống mãi, trẻ mãi không già. Thứ tình đó
nếu là tình yêu trai gái, thì sẽ là tầm thường với người có chí lớn. Đối với
người từng giang hồ qua sóng nước mênh mông, bất đắc chí vì bị “Sóng xô thuyền mắc bờ nước lạ” thì tình
yêu thiên thu đó để dành cho chí tang bồng của mình, vì sông vì núi, vì hạnh
phúc con người, vì lý tưởng cao xa. Từ đó ta sẽ hiểu nối lòng của tác giả chờ đợi
một người hay chờ đợi một Sài Gòn đẹp lại như xưa tùy theo ý của ta. Dầu ý ta
hiểu thế nào thì bài thơ vẫn lung linh một khối ngọc tình làm ngây ngất mắt ta
nhìn, tai ta nghe và tâm hồn ta đồng cảm.
Châu Thạch
.png)
.png)
