QUA HẦM RÙ RỲ - Đinh Hoa Lư

NHA TRANG NGÀY TÔI VỀ
 
Thế là tôi đã mất một ngày và một đêm trên chuyến tàu chợ vào Nha Trang.  Người soát vé báo trước con tàu chợ tôi đi chỉ ghé ga chót là Ga Nha Trang. Chỉ có Tàu Thống Nhất từ ngoài bắc mới đi thẳng vào Sài Gòn. Thời gian ở tù tại Trại 4 Ái Tử, Quảng Trị tôi từng nghe có tàu Thống Nhất. Những bài đăng trên tờ báo Nhân Dân trong cái "căn- tin" tôi có dịp đọc vào cuối tuần, ngày nghỉ lao động. Hai chữ "căn tin" người viết không đặt ra mà trại từng gọi cho cái phòng đọc báo. Những tờ báo Nhân Dân được đóng nẹp cẩn thận, móc trên vách đất của "thư viện tù" trong trại. Có cơ hội, chúng tôi hay đánh cắp vài tờ, giấu vào bụng, về lại lán xé nhỏ để vấn thuốc. Thèm đọc tin, chúng tôi chẳng có chọn lựa nào ngoài những tờ báo Nhân Dân hay Quân Đội Nhân Dân. Tôi nhớ có dịp đọc tập tự truyện nhỏ có cái tên "Cây Đa Bến Cũ" của hàng binh "Phạm văn Đính" hay trung tá Đính trong QLVNCH từng được cho tù đọc tại đây. Tôi nhớ mang máng ông này có thăm trại Một, Ái Tử sau tháng 5. 1975 lúc chúng tôi vừa từ Ba Lòng được chuyển về lập Trại Ái Tử.
 
Biết bao nhiêu là chuyện...
 
Gần hai ngày, chiếc tàu chở tôi không có 'dịp may' nào dừng lại chờ tàu Thống Nhất qua mặt nên tôi không hình dung tàu đó nó đẹp, sang, to lớn, màu mè ...ra sao? Khoảng sáu giờ sáng tàu sắp qua hầm đèo "Rù Rì'. Người ta cho biết, và tôi cũng biết khi tàu vừa qua Ninh Hoà, đi vào thêm vài chục cây số nữa thôi.
 
Tôi đã về lại Nha Trang!

Bãi Tiên Quân Trường Đống Đế

Bãi tập chiến thuật

   
Tính từ ngày tôi ra trường, cuối tháng 11 năm 1973 đến tháng Sáu 1980,  gần bảy năm giã từ Quân Trường Đống Đế, xa đèo Rù Rì cùng những bãi tập chiến thuật mệt nhoài trong mấy tháng huấn luyện. Mau quá, non bảy năm biết bao biến đổi cho miền nam và cuộc đời những người lính, những đứa tù binh?
 

Tôi (Đinh Hoa Lư) ra trường vừa đúng 20 tuổi đời (24/11/1973)

 
 Bao đồng đội nằm xuống thì an phận rồi. Họ đã đền xong nợ nước, nợ áo cơm, kể cả nợ đời.
 
Nhiều người còn lại, chật vật, khốn khổ với hai chữ "ĐỔI ĐỜI” như những mớ rác rưới hỗn độn, đủ màu sắc bị quăng vào và lắc đều trong cái thùng lớn, từng ngày từng giờ. Hình ảnh trước mắt tôi hai ngày nay, kể cả bản thân, bị lắc đều dồn nén trong những toa tàu chợ hôi hám, nóng nực, chật chội.

Trung doi 4 Dd 776 Td 15 Khoa 5 B-73 DD

 
Tàu đã vào khoảng tối cái hầm. Những ngày huấn luyện giai đoạn hai tại Quân trường Đống Đế, đại đội khóa sinh chúng tôi từng qua lại hầm tàu này. Lúc xuyên hầm, chúng tôi đi sát vào thành hầm để giữ an toàn. Chúng tôi qua hầm xong, chẳng có chiếc tàu nào tới nên chẳng hề có cảm giác ra sao nếu có tàu qua vào giờ đó.
 

Cho đến năm 2020, mấy chục năm sau hầm đèo Rù Rỳ lại còn rệu rã không được tu bổ gì (hình báo Khánh Hòa)

   
Hầm Rù Rì không dài hơn hầm tàu Hải Vân. Tàu qua hầm, đó là lúc tôi tưởng tượng trên đầu tôi, sườn núi Rù Rì- Đống Đế những buổi tập ‘Trung Đội Phòng Thủ’ hay “Trung Đội Di Tản Chiến Thuật”... đó là những buồi huấn luyện trên núi Rù Rì. Có những buổi huấn luyện khác, tập sát Bãi Tiên có sóng biển bạc đầu, rì rào gió mát. Nào là Đỉnh "Thằng Cù Lần" tức là cái tượng lính sơn trắng trong tư thế “cầm súng thao diễn nghỉ". Nào đỉnh Hòn Khô phải chinh phục nó trước đêm gắn alpha cũng vào tháng Tám năm 1973.
 

Đêm gắn Alpha

 
Giờ tôi về đây, cũng vào tháng Sáu trong thân thể gầy còm, áo quần tả tơi bạc phếch'? "chiến bại binh' trở về làm sao mà 'oanh liệt, oai hùng' cho được?

Tôi nhớ hai câu truyền miệng trong Quân Trường Đống Đế:

"Anh đứng ngàn năm thao diễn nghỉ

Em nằm xoả tóc đợi chờ ai?"

 

Viền núi Hòn Khô đêm về giống người con gái nằm xỏa tóc...

 
Tôi chẳng biết tác giả là ai? khóa đàn anh nào trong quân trường? Nhưng chúng tôi cứ truyền miệng cho nhau, dễ quá sao mà không thuộc.
Đêm về, từ "chambre" đại đội 771 ngó lên Hòn Khô, viền núi đen sẫm in hình lên nền trời sáng mờ.  Tôi gật gù tán thưởng, “công nhận trông giống hình 'người con gái nằm xỏa tóc' hết sức!”

"Anh đứng ngàn năm thao diễn nghỉ”, “thằng Cù Lần” trên đỉnh 100 m, trước Hòn Khô, ngay sau lưng tiểu đoàn SVSQ 13

 
Những cuối tuần đi phép, chỉ 12 tiếng đồng hồ trong ngày. Chúng tôi từ Đống Đế có thể về 'bát' phố Nha Trang. Nhưng Nha Trang, một thành phố dành cho "người yêu Hải Quân, Không Quân" thôi. Đây là tôi viết thật cho cái tâm lý "tự ti mặc cảm" ngày đó, bởi thế tôi chẳng về Nha Trang. Riêng tôi chỉ du ngoạn ngang Cầu Xóm Bống hay Tháp Bà rồi trở lui. Uổng công đánh giày xi- ra láng bóng, ủi áo quần phép phẳng phiu...
Buồn làm sao cho những kỷ niệm lính qua nhanh với nhiều cảm xúc cùng bao nỗi nhớ nhung mang máng cũng lắm, sâu đậm cũng nhiều. Nhưng kết cục, tất cả đều buồn, đều tủi, cho bao nghiệp lính 'đứt gánh giữa đàng'.
 
Con tàu chui ra hầm một đoạn, tôi thấy Hòn Dung còn đó. Những ngày lính quân trường di hành qua đây, mấy xóm phong cùi, giờ còn tại đó không? tội nghiệp cho “làng cùi”. Chúng tôi lúc đó vẫn mua thức ăn tại bãi tập gần núi Dung, gần họ chẳng e ngại hay lo sợ gì.
 
BẾN XE NGUYỄN HOÀNG
 

Một quán nước TP Nha Trang 1988 (ảnh khách ngoại quốc)

 
Anh xe ôm rồ xe chở tôi tới bến xe Nguyễn Hoàng lúc giờ bán vé gần hết. Hình ảnh những chiếc xe dài liên tỉnh thời trước vẫn còn đó, cũ hơn. Những chữ Hợp Tác Xã Xe Đò ...giờ được thế vào những cái tên tư nhân ngày trước. Nha Trang ồn ào, náo nhiệt hơn Huế. Vẫn có những đứa trẻ bán mỳ và hàng rong đeo theo nài nỉ với chiếc xe sắp chạy.
 
Tôi chạy nhanh vào phòng vé... người ta lắc đầu làm gì có vé giờ này ?
Một anh nói lớn với cụ già:      
 - Ra đầu đường đón mới có về Sài Gòn mau lên!
Tôi nghe vậy liền chạy theo họ.
Quả đúng! người ta rành chuyện này. Phải “linh động” tránh bến xe một quảng xa, mấy chiếc rời bến sẽ tấp vào đón khách thêm, ngoài số khách tiêu chuẩn mà vé đã bán. Hợp tác xã xe khách là vậy. Sau này tôi mới hiểu có vậy mới sống còn, nghĩa là biết “linh động” với nhau. Người ta bán vé tiêu chuẩn chỉ ít thôi, theo giá "nhà nước' thì làm sao sống được?

Chiếc xe dài vàng nhạt sà vào.       
- Sài gòn, Sài Gòn phải không?
'Lơ' xe một tay bám vào thành cửa, đầu nghiêng ra ngoài, hỏi lớn.
Tôi bám theo ba người đi Sài Gòn, khỏi cần hỏi khi nghe họ đi Sài Gòn. Xe đón 'gió' kiểu này không có thì giờ cho hai bên 'kỳ kèo' giá cả. Lơ xe vừa nói vừa kéo, vừa đẩy mấy người khách như 'tống' mạnh vào trong cho người tài xế rồ ga chạy mất như bị 'ma đuổi"?

  
 - Anh kia dzô đâu?
Thấy bộ dạng tôi, anh chàng 'lơ xe' có thể đoán là người 'ngoài kia' vào. Tôi quên mất là cái mũ cối bằng rơm ép, màu vàng của tôi đang dội trên đầu nên làm họ lầm là người "ngoài bắc" vào? (sau này tôi tiếc hùi hụi sao không đưa giấy 'ra trại' cho lơ xe? người trong này biết 'tù về' thì không ai ép giá cao bao giờ)   
- 100 đồng ‘dzô’ Bình Tuy!

Tôi không nhớ có kỳ kèo với người lơ xe đó không? Tôi chỉ nhớ là đưa ngay 100 đồng cho anh ta; lại còn 'mừng' vì anh ta lôi ra cái ghế phụ bằng gỗ nhỏ, bảo tôi ra lui ngồi tít đằng sau.
Có được chuyến xe vô nam, có được cái ghế nhỏ khỏi phải đứng thế là tôi mừng rồi. Tuy biết rằng 100 đồng lớn lắm, nhưng tôi còn đủ tiền. Cám ơn tình cảm từ mẹ đích tôi, từ bạn bè, bà con  ngoài Huế, Quảng Trị, Đông Hà, giờ tôi mới ngồi trên chuyến xe khởi hành từ Nha Trang này.
Tuy ngồi sau đuôi xe, lắc và nhồi nhiều nhất, nhưng tôi lúc đó thật thích thú khác xa với hai ngày trên chuyến tàu chợ vừa qua.
Chiếc xe qua ngã ba Diên Khánh bắt đầu quẹo trái vào hướng nam.

"Ba Mạ ơi! cả nhà ơi! con gần đến nhà rồi!"
Lòng tôi lâng lâng, sung sướng; ước gì cả nhà tôi biết được giờ này tôi đang có mặt trong chuyến xe về nhà...
 
                                                                        Đinh Hoa Lư edition