BAO LA, MÊNH MÔNG, BÁT NGÁT GIỐNG VÀ KHÁC NHAU NHƯ THẾ NÀO? La Thụy sưu tầm và biên tập

BAO LA
 
Chúng ta thường dùng “bao la” để chỉ thứ gì đó “rộng lớn đến mức vô cùng tận” (Từ điển Tiếng Việt, Hoàng Phê chủ biên), chẳng hạn như “vũ trụ bao la”, “biển rộng bao la”… Tuy nhiên, nghĩa đen của từ này không hẳn ai cũng rõ.
 
Thực tế, “bao la” là một từ gốc Hán, vốn có Hán tự là 包羅. Trong đó:
“Bao” (包) là “bọc, gói”, cũng là “bao" trong “bao quát”, “bao hàm”
“La” (羅) nghĩa là “cái lưới”, cũng là “la" trong “thiên la địa võng”, “la liệt".
Như vậy, “bao la” có thể được hiểu một cách đơn giản là “cái lưới dùng để bao bọc tất cả”.
 
Nói đến không gian rộng lớn, ta còn có từ “bát ngát". Thực tế, từ này vốn có nghĩa gốc là “thương nhớ, lo buồn" (xem Tiếng Việt ân tình, tập 1)
Tóm lại, “bao la” là một từ gốc Hán, có nghĩa đen là “cái lưới bao trùm tất cả”.
                                                                                Lê Trọng Nghĩa
 
“Bao la” là một từ gốc Hán, vốn có Hán tự là 包羅. Trong đó:
“Bao” (包) là “bọc, gói”, cũng là “bao" trong “bao quát”, “bao hàm”
“La” (羅) nghĩa là “cái lưới”, cũng là “la" trong “thiên la địa võng”, “la liệt".
Như vậy, “bao la” có thể được hiểu một cách đơn giản là “cái lưới dùng để bao bọc tất cả”.

*
Phiếm luận của La Thụy:
 
Từ định nghĩa trên, tôi liên tưởng đến Thánh kinh: “Ta là Alpha (A) và là Ômêga(Ω), là Khởi nguyên và là Cùng tận!”
Điều này nói lên rằng Vua Giêsu Kitô là căn nguyên và cùng đích của mọi loài. Trước khi tạo dựng vũ trụ này, Người đã hiện hữu; và khi vũ trụ này qua đi, người vẫn hiện hữu.
Chúa là Vua Vũ Trụ, Chúa là Alpha và Ômêga, là Đấng Toàn Năng.

NHỚ VÀ THƯƠNG TẤT CẢ ĐỌNG THÀNH SƯƠNG – Thơ Trần Vấn Lệ

 

Mở cửa ngó ra đường:  không thấy

cái-gì-hơn ngoài cái trắng-sương-mù!

Trời sang Đông, đâu còn nữa mùa Thu

sao sương đọng... như nỗi-buồn-thế-kỷ?

 

Sáu giờ sáng, trời mit mù như thế

mặt trời sao, có thức dậy được không?

Nam - Bắc - Tây - Đông!  Một vòng hư ảo

cái áo này ai mặc dạo Noel?

 

Thế Chiến. Thứ Nhất, năm năm không thêm!

Thế Chiến Thứ Hai, sáu năm vừa đủ

Hai cái chấm mờ trong Thế Kỷ Hai Mươi!

Chiến Tranh Mình thì Trời Ơi Trời Qươi...

 

Nó bắt đầu từ khi Lập Quốc

Nó kéo dài, nối tiếp bốn ngàn năm!

Nó là cái mặt đăm đăm,

nó là hai bàn tay đầy máu!

 

... Giống như hôm nay:  Sương Mù Đi Dạo

Ướt sũng cờ bay không thây lối Tương Lai!

 

*

Nếu còn Ba tôi - tôi chắc Ba tôi thở dài!

Nếu Còn Má tôi - tôi chắc Má tôi ngồi hoài trong bếp..

Chúng ta đuổi nhau, đuổi hoài không kịp

xếp mù sương để đút túi quần!

 

Tôi ngó ra sân

ngó ra đường - thăm thẳm!

Sáng nay sương như nặng lắm nỗi niềm?

Không một tiếng chim...

 

Chiếc xe bus tới trạm, đứng im

một phút thôi rồi chạy...

Em à em, sáng nay anh thấy:

Nhớ và Thương tất cả đọng thành Sương!

 

                                             Trần Vấn Lệ

VÌ SAO NHÀ NGUYỄN ĐẶT TÊN CHO MIỀN NAM LÀ NAM KỲ LỤC TỈNH? – Hùng Ca Sử Việt giới thiệu

Miền Nam ngày xưa được gọi là Nam kỳ lục tỉnh, vậy Nam kỳ lục tỉnh là những tỉnh nào?

Sau khi cụ Lê Văn Duyệt mất, Gia Định Trấn (Gia Định Thành) mới bị bãi bỏ, miền Nam lúc đó được chia thành 6 tỉnh, theo thứ tự từ Bắc chí Nam là: Biên Hòa, Gia Định, Định Tường, Vĩnh Long, An Giang và Hà Tiên.
Địa danh Nam Kỳ Lục Tỉnh có từ đó.
Theo Nguyễn Q. Thắng, nhà Nguyễn đặt tên lục tỉnh dựa theo 6 từ cuối của một câu thơ cổ:
 

Khoái mã gia biên vĩnh định an hà

(Phóng ngựa ra roi giữ yên non nước).

 
Theo đó, nhà Nguyễn đã lấy 6 chữ cuối của câu thơ trên để đặt tên cho 6 tỉnh Gia Định, Biên hoà, Vĩnh Long, Định Tường, An Giang và Hà Tiên.
(Trịnh Hoài Đức, một trong Gia Định tam gia, Nam Bộ xưa và nay, NXB TP. HCM, 2005, tr. 147).

                                                        HÙNG CA SỬ VIỆT giới thiệu

*
Nguồn:
https://www.topdulichtrainghiem.com/2019/01/tim-hieu-oi-net-ve-nam-ky-luc-tinh.html?

Gia-Định cư đầu mở cõi Nam,

Biên-Hòa tiếp địa khoát giang lưu.

Vĩnh-Long túc mạch nghìn năm vượng,

Định-Tường an cơ túc thánh hầu.

An-Giang địa linh sinh nghĩa sĩ,

Hà-Tiên sơn tú xuất anh phàm.

Nam Kỳ tự cổ sinh linh khí,

Lục tỉnh thiên cảm tụ anh châu.

                                     Hai Do

 

Nam tuần khoái mã gia biên,

Chinh yên vĩnh định thiên niên an hà…

“NỖI BUỒN CHIẾN TRANH”, KHI VĂN CHƯƠNG VƯỢT KHỎI CHÍNH NGƯỜI VIẾT – Phạm Ba

“Bảo Ninh trong Nỗi buồn chiến tranh và Bảo Ninh ngoài đời không giống nhau.”
Nhận xét ấy tưởng bâng quơ, nhưng thực ra đã chạm đúng vào mạch sâu nhất của tác phẩm và thậm chí vào bi kịch tinh thần của chính tác giả.

KÍNH GỞI T.T.KH. (1) – Thơ Phan Quỳ

 

Một mùa đông nữa lại qua đây

Tôi đếm ngày đi đếm dấu hài

Phương trời huyễn mộng mình tôi ngóng

Một cánh thiên di nhớ lối nầy.

 

Trời ơi buốt lạnh đôi bờ vai

Hoa ơi rã cánh giữa đêm dài

Tôi đem hoa vỡ vào tim vỡ

Xa xót làm sao màu máu phai.

 

Tôi thấy tôi trôi giữa tháng ngày

Hoang vu vây phủ tận trời mây

Làm sao níu được người xa khuất.

Mà tôi cứ ngỡ về sáng nay.

 

Tôi nghe vó ngựa từ xa lại

Vẳng trong mờ mịt tiếng năm xưa

Người đi đi mãi không về nữa

Vẽ mảnh hồn đau tôi vẽ thơ.

 

                             Phan Quỳ

CUỘC ĐỜI TRUÂN CHUYÊN CỦA CA SĨ NHƯ QUỲNH – Đàng Sa Long

Đằng sau ánh hào quang của một ca sĩ lừng danh là những góc khuất về cuộc đời đầy truân chuyên mà Như Quỳnh đã trải qua.
Như Quỳnh sinh năm 1970, từng được xem là “mỹ nhân làng nhạc” khi sở hữu nhan sắc xinh đẹp cùng giọng ca ngọt hiếm có. Nhắc đến Như Quỳnh, khán giả mến mộ luôn nhớ đến loạt ca khúc trữ tình khiến bao người mê mệt như: Người tình mùa đông, Duyên phận, Hai mùa Noel, Vùng lá me bay, Chuyện hoa sim, Chuyện tình người trinh nữ tên Thi, Tiếng hát chim đa đa...

Tuy nhiên, để có được thành công như hiện tại, cô phải trải qua tuổi thơ nhiều vất vả, từng bị bạn bè kỳ thị, xa lánh bởi nhà nghèo. Trong một chương trình, nhạc sĩ Phương Uyên từng kể về gia cảnh của Như Quỳnh thuở hàn vi: "Tôi không bao giờ quên ngôi nhà của Như. Nhà gần kho đạn. Nhà nền đất, có đúng một cây đu đủ, tài sản duy nhất trong nhà. Tội nghiệp Như lắm vì cô ấy chỉ có mỗi một cái áo trắng và váy màu xanh. Như đi chơi, đi học, đi học hát cũng mặc cái đó”. Chính Như Quỳnh cũng thừa nhận vì hoàn cảnh khó khăn nên đôi khi phải mặc một bộ đồ nhiều ngày liền

“THANH” TRONG TIẾNG VIỆT - Bài viết: Khánh Ly, trích Tri thư đạt lễ - 知書達禮

Tiếng Việt có Thanh, một chữ thường gặp trong tên người Việt mà ta nghe qua liền nghĩ đến sắc xanh của tự nhiên, sự trong trẻo của dòng suối hay tiếng tiếng gió ngân khẽ khàng. Ấy vậy nhưng trong kho tàng chữ Hán, Thanh lại mang nhiều dáng vẻ, với mỗi nét nghĩa thi vị đều ứng với một tự hình riêng biệt.
 

HỒNG NHAN TRI KỶ - Kiều Thị An Giang

Có lần, một người bạn cũ - đã ly hôn - kể với tôi rằng: “Cô ấy ghen với bạn thân của tôi. Mà cô bạn là người tôi không thể mất. Vì cô ấy là hồng nhan tri kỷ.”
 
Tôi uống nốt cặn cà phê trong đáy cốc, để vị đắng của nó loăng quăng nơi cuống lưỡi, hỏi: “Vậy vợ anh là gì?”
 
Anh ta nhìn tôi một lúc lâu. Không trả lời.
 

ĐỌC "THEO MỘNG TA VỀ” THƠ VŨ ĐỨC TÔ CHÂU - Châu Thạch

    

            Châu Thạch và Vũ Đức Tô Châu

THEO MỘNG TA VỀ

 

Ta thấy ta từ Sông Núi cũ

Trôi như con suối biệt xa nguồn

Rơi như chiếc lá không về cội

Chạm tới vô biên những nỗi buồn!

 

Trôi đ! Như thể chim lìa tổ

Bỏ lại máu, xương bọc giống nòi

Bỏ cả tình quê yêu dấu mãi

Búc ruột mà đi… hỡi Đất Trời!

 

Ta đi như trốn ta vào núi

Thắp lửa rừng xanh tóc bạc rồi

Đốt than nửa gánh ta vào chợ

Nửa gánh “Hoàng hoa” sưởi mộng đời

 

Ta đi! như bóng ma lìa xứ

Lẫn khuất mười năm bóng dại khờ

“Dâu biển” tang thương sông núi hởi!

Khúc tàn chinh lệ hóa thành thơ

 

Rồi mai! Gửi xác bên trời vắng

Đất lạ hồn linh cũng dật dờ

“Theo mộng ta về” Sông Núi cũ

Quê mẹ xanh rờn những giấc mơ.

  

                        Long Khánh 1994

                         Vũ Đức Tô châu

  

NOEL ĐẠI LỘ TÌNH YÊU – Trần Vấn Lệ

Sắp tới Noel, lòng rạo rực:  Mình không có Đạo, mình làm sao?  Chắc chờ chim hót ngày Đông rét... nói với bình minh một tiếng Chào?
 
Ờ nhỉ!  Tại sao mình chẳng nói... khi trên Thế Giới một Ông Trời!  Xưa, nay... ai cũng đều như thế!  Cha mẹ mình đâu có Đạo đâu?
 
"Tất cả chúng ta Đầu Đội Trời!".  Câu này nghe nói thật là vui..."Vì Ta Nhất Trí Qua Lằn Đỏ", nhất trí mà đi suốt cuộc đời...
 
Sắp tới Noel, tôi đọc báo, nhiều bài giụi mắt... bỏ qua đi.  Có bài, tư lự, và đau đớn... Cũng có bài xem chẳng có chi!
 
Chúa nói Chúa Nghe và Chúa thấu... Chúa đưa vai gánh tội Con Người!  Hai ngàn năm lẻ tam thập niên kỷ... con suối đìu hiu nước cứ xuôi!
 
Tôi muốn cúi đầu bên gối Chúa, muốn nghe róc rách tiếng bờ tre... Ai lên Bắc Cực, vào Nam Cực... chắc cũng như tôi:  Rất Muốn Về!
 
Người có Đạo thì theo bước Chúa!
Người không Đạo thì theo bước người!
Chúng ta: Tất Cả Anh Em Cả!
Máu của đứa nào. cũng đỏ tươi!
 
                                                                                    Trần Vấn Lệ

NHÀ VIẾT TRUYỆN KIẾM HIỆP KIM DUNG PHẢN BIỆN NHÀ PHÊ BÌNH DIỆP HỒNG SINH – Nguyễn Long

Đôi lời mở đầu :

Hầu hết độc giả Việt Nam ta đều biết đến Kim Dung qua các tác phẩm võ hiệp, cùng vài đầu báo về sự nghiệp và đời sống của cụ. Nhưng ít ai biết được rằng cụ Kim tuy là nhà văn trông có vẻ điềm đạm, nhưng thự sự là một người có phong cách và rất chiến, có vô số chiến tích khóa mồm nhiều lão văn sĩ từ mõm đến pro... Những điều này bên Trung Quốc thì nhiều người biết, nhưng ở Việt Nam thì khá hiếm người rõ chuyện, nên mình có dự định chia sẽ nhiều hơn về vị tác giả đại tìa này, một phần vì thông tin của cụ tại Việt Nam rất ít, một phần vị cụ thực sự là một người có phong cách thú vị không khác gì Nguyễn Tuân của Việt Nam ta, ai có hứng thú thì đọc cho biết, không thì đừng nói lời cay đắng nhá...
---

VẪN CÒN – Thơ Lê Kim Thượng

  
   

Vẫn Còn

 

1.

Em qua, một sớm bình minh

Áo tà tha thướt, tươi xinh phiêu bồng

Nắng tô thêm chút má hồng

Có con chim hót chờ mong bên thềm

Nắng nghiêng soi gót chân mềm

Bước chân lối cỏ, hương đêm nồng nàn

Nón em nghiêng đổ nắng vàng

Lời em tha thiết, nhẹ nhàng, si mê

Tôi em nặng một lời thề

Xanh tươi lời hẹn, tình quê ngập tràn

Tình yêu như ánh trăng vàng

Sáng soi muôn lối, dịu dàng chênh chao

Vườn yêu đỏ sắc hoa đào

Hương bay ngan ngát, dạt dào ngất ngây

Bàn tay ve vuốt tóc mây

Bướm ong, ong bướm tràn đầy, chứa chan…

 

TÌNH TANGO – Bob Par & Suno sáng tác, Hồng Thúy viết lời Việt, nhạc do AI hòa âm

   

              

BẢO NINH, NGƯỜI LÀM LỄ BỎ MẢ CHO GIAI ĐOẠN THƠ VĂN MINH HỌA - Đỗ Trường

Cuộc sống này, quả thật còn có nhiều điều không thể hiểu. Tôi chỉ là người viết văn tép riu, vui là chính, như lời nhà thơ Trần Nhương. Ấy thế mà, tôi cảm giác, văn thơ như có một sợi dây vô hình nào đó gắn bết lại lại với nhau. Khi viết Nguyễn Trọng Tạo, tôi lại nghĩ đến nhà thơ Hoàng Cát, Lưu Quang Vũ. Lúc viết về Trần Mạnh Hảo, cái hào sảng, khí phách con người cũng như thơ ca Bùi Minh Quốc lại hiện về. Viết xong Đỗ Hoàng, thế quái nào tâm trí còn đọng lại bác Bảo Ninh. Giờ này đang viết về Bảo Ninh, người lính chiến miền Bắc, lại thấy ông em họ, lính thám kích miền Nam, chết sau mấy năm trở về, từ nhà tù Thanh Hóa, ngồi lù lù bên cạnh…
 

HỒN NHIÊN KIỂU PAUL NGUYỄN HOÀNG ĐỨC – Đặng Xuân Xuyến

Trong một thế giới mà ai cũng cố gắng xây dựng hình ảnh của mình đẹp đẽ trên mạng xã hội thì Paul Nguyễn Hoàng Đức lại chọn cách phơi bày mọi góc cạnh của bản thân, từ sự khao khát được tung hô đến những ấm ức vụn vặt nhất trong các mối quan hệ xã hội với vẻ bộc trực chân chất.
 

ĐỌC “THÁNG MƯỜI MỘT” THƠ HÙNG BÀNG LONG - Châu Thạch

Hôm nay là là 9/10 năm Ất Tỵ (2025), như vậy có thể xem như thời khắc chuyển mùa thu sang mùa đông đối với âm lịch
Đọc bài thơ “Tháng Mười Một” của Hùng Bàng Long ta thấy có một cảm xúc giao mùa thú vị. những hình ảnh trong thơ không có lá vàng rơi hay con nai vàng ngơ ngác. Nhưng cũng không quá băng giá của mùa đông, mà hiển hiện một thời khắc giao thoa se sắt cả không gian thời gian và lòng người. Bài thơ khiến lòng tôi cảm động và khiến tôi phải viết để thổ lộ những rung cảm cúả tâm hồn tôi.

ALBUM NHỮNG BÀI THƠ CHỦ ĐỀ "MẸ" CỦA NHÃ MY, HUỲNH TÂM HOÀI - Tố Mai trình bày ...

 

                

SÁCH QUÝ NHẬN ĐƯỢC TRONG THÁNG 11.2025 – Ngô Hương Thủy

Nhà văn Ngô Hương Thủy viết về tập sách CHỮ NGHĨA VĂN CHƯƠNG của La Thụy.
 

* Đất khổ thường nẩy sinh người tài. Tiếp nối những Nguyễn Hữu Liêm, Lê Trạch Cam, Nguyễn Đức Tùng… Hôm nay chúng ta có thêm La Thụy, bút danh của Đoàn Minh Phú.
 
Từ quê nghèo Quảng Trị, sau Mùa hè đỏ lửa, cậu bé đi theo đoàn lưu dân vào Nam tìm đất sống. Ở vùng kinh tế mới La gi - Bình Thuận, vượt qua bao gian khổ, La Thụy đã vươn lên, trưởng thành với nghiệp nhà giáo - nhà văn - nhà nghiên cứu.
 

MAGGI, XÌ DẦU HAY TÀU VỊ YỂU; BỘT NGỌT, VỊ TINH HAY MÌ CHÍNH... – Ung Chu, Hán-Việt Thông Dụng

MAGGI, XÌ DẦU HAY TÀU VỊ YỂU !

“Xì dầu” theo tiếng Quảng Đông "si6 jau4" 豉油 (Jyutping) và "xì íu / xì yếu" theo tiếng Triều Châu "si7 iu5" 豉油 với âm Hán-Việt là "thị du" 豉油 nghĩa là dầu đậu lên men.
“Xì dầu” còn được gọi là "tàu vị yểu" theo cách đọc từ "đậu vị du" 豆味油 ("dầu" gia vị làm từ đậu tương) bằng tiếng Triều Châu..
Thương hiệu nước chấm Maggi của Thuỵ Sĩ cũng được người Việt tại một số địa phương chung hoá thành "ma-ghi", "ma-gi", "ma-di", được đưa vào "Từ điển tiếng Việt" ở dạng "magi" và "ma gi".
--
BỘT NGỌT, VỊ TINH HAY MÌ CHÍNH !

Sau khi người Nhật Bản phát triển chất monosodium glutamate (MSG) tạo vị umami để làm bột ngọt, người Trung Hoa đã vay mượn cách gọi "mi-sei" 味精 (みせい) của tiếng Nhật nghĩa là tinh chất của hương vị, đọc chữ Hán theo bản ngữ để gọi bột ngọt.
Các hãng bột ngọt của người Hoa khắp Đông Nam Á thời bấy giờ cũng dùng từ này, âm Hán-Việt là "vị tinh" 味精 và phát âm theo tiếng Quảng Đông "mei6 zing1" (Jyutping) nghe như "mì chính".
Huế là một trong những địa phương gọi mì chính / bột ngọt là "vị tinh".

KÝ ỨC CHIỀU - Chùm thơ Đặng Xuân Xuyến

   

 NGẨN NGƠ TIẾNG CHIỀU

 

Ờ kìa... chênh chếch mái đình

Hoa xoan rụng tím tiếng Kinh giữa chiều

Nắng dồn về bóng đổ xiêu

Lẩn trong gió lạ tiếng chiều ngẩn ngơ.

 

Hà Nội, chiều 15 tháng 4-2025

 

CHIỀU CUỐI NĂM

 

Cờ đỏ sải mình chào năm mới

Phấp phới sao vàng nhíu mắt chơi

Người cùng xe cộ chen như hội

Lớ ngớ nhìn nhau nhếch mép cười!

 

Hà Nội, tối 21 tháng 01-2025