ĐỌC LẠI "Ý THỨC MỚI TRONG VĂN NGHỆ VÀ TRIẾT HỌC" CỦA PHẠM CÔNG THIỆN (2) - Nguyên Lạc

Phạm Công Thiện

 
VỀ PHẠM CÔNG THIỆN

1. Viết về Phạm Công Thiện
 
– Nguyễn Hưng Quốc
 
“… Mà cảm hứng của Phạm Công Thiện thì hình như bao giờ cũng dào dạt. Nó cuồn cuộn. Nó tràn bờ; nó vượt ra ngoài mọi khuôn khổ quen thuộc. Nó tạo nên đặc điểm đầu tiên và rất dễ nhận thấy trong văn phong Phạm Công Thiện: nồng nhiệt. Trong văn như có lửa. Lúc nào ông cũng ném hết tâm hồn và nhiệt huyết vào câu chữ. Không cần dè dặt. Đã tin, tin hết lòng. Đã thích, thích hết mực. Khen ai, ông khen không tiếc lời. Những từ ngữ như “đại thi hào”, “đại văn hào” “hay nhất”, “lớn nhất”… được dùng một cách thật hào sảng. Năm 1967, trong cuốn Im lặng hố thẳm, ông xem Nguyễn Du là một trong năm nhà thơ vĩ đại nhất của phương Đông; năm 1996, trong cuốn Nguyễn Du, đại thi hào dân tộc, ông đi xa hơn một chút nữa, cho Nguyễn Du là một trong ba nhà thơ vĩ đại nhất của nhân loại, bên cạnh Hoelderlin và Walt Whitman. Ngoài ba nhà thơ ấy, có còn ai đáng kể nữa không? Hình như là không. Đó là “ba thiên tài lớn nhất của nền thi ca nhân loại trong hai ngàn năm hoang vu trên mặt đất.” Với Nguyễn Du, viết thế, dù sao, cũng được: Ở Việt Nam, Nguyễn Du là một biểu tượng; mà đối với một biểu tượng, người ta không cần đặt ra những giới hạn. Nhưng với nhiều nhà thơ khác, Phạm Công Thiện cũng hào sảng như thế. Trong cuốn Hố thẳm của tư tưởng, xuất bản năm 1967, Phạm Công Thiện viết về Quách Tấn: “Quách Tấn là thi sĩ vĩ đại nhất của Việt Nam hiện giờ; Quách Tấn là người đã đánh dấu thi ca tiền chiến và thành tựu thi ca hậu chiến qua hai tập thơ

ĐỌC LẠI "Ý THỨC MỚI TRONG VĂN NGHỆ VÀ TRIẾT HỌC" CỦA PHẠM CÔNG THIỆN (1) - Nguyên Lạc

 Phạm Công Thiện

 
VỀ PHẠM CÔNG THIỆN

1. Tiểu sử Phạm Công Thiện:
Phạm Công Thiện ra đời (01/6/1941) bên dòng Cửu Long thơ mộng, khởi đi từ cao nguyên Tây Tạng ngút ngàn chảy xuống dọc ven bờ phố thị Mỹ Tho, một thị xã nhỏ nhắn, lặng lẽ hiền hòa ở miền Nam.
Ông xuất hiện trên văn đàn Việt Nam như một thần đồng, một thiên tài lỗi lạc biết nhiều thứ tiếng Anh, Pháp, Đức, Nhật, Hán, Phạn, Pali, Tây Tạng, Tây Ban Nha…
 

HAI TẬP THI ẢNH "DƯ ÂM NGHÌN TRÙNG", "GIẤC THỤY DU" CỦA NHÀ THƠ TRẦN MAI NGÂN

                        Video tập thi ảnh “Dư Âm Nghìn Trùng”

                  

                         Album tập thi ảnh “Giấc Thụy Du”

                  

                                              ẢNH BÌA

                 

                

                

                

                

                

                

                

                

                

                

                

                

                

                

                

                

                

                

                

                

                

                

                

                

                

                

               

                

               

               

                

THƯ GỬI NGƯỜI THI SĨ TRẺ TUỔI - Rainer Maria Rilke, Phạm Công Thiện dịch

Kim chỉ nam không những cho những thi sĩ, dù trẻ hay già. Mà là cho tất cả những ai suốt đời lầm lũi trên con đường tịch liêu: Con Đường Sáng Tạo.
 
************

 LỜI MỞ ĐẦU CỦA DỊCH GIẢ

Mười bức thư sau đây của thi sĩ Rainer Maria Rilke là một kiệt tác trong văn nghệ hiện đại Đức quốc. Không ai còn lạ với thiên tài và tên tuổi của Rainer Maria Rilke, ông là thi sĩ nổi tiếng nhất và cô đơn nhất trong văn nghệ Đức ở thế kỷ XX. Những người quen thuộc với tư tưởng của Heidegger đều biết rằng Heidegger đã dành cho Rilke một vị thế trang trọng ưu liệt trong cuộc song thoại giữa tư tưởng (Denken) và thi tưởng (Dichten). Trong sự suy tưởng về Rilke, Heidegger đã viết những câu quyết định như vầy:
“Trong thời đại đêm tối của thế giới, hố thẳm của thế giới phải được học và học cho cạn. Mà muốn thế thì phải có người với tới hổ thẳm”.
Heidegger đã nói như trên trong buổi kỷ niệm ngày giỗ R.M. Rilke. (Rilke chết ngày 29, tháng chạp, năm 1926).
Cuộc đời của Rilke, nỗi cô đơn của ông những bước chân lang thang cô tịch của ông, đôi mắt diệu vợi sâu thẳm hừng lửa của ông, tất cả những cử chỉ ấy nói lên những gì cho con người trẻ tuổi Việt Nam hiện nay?
Mỗi một người trẻ tuổi của Việt Nam đều là một thi sĩ; mười bức thư sau đây của Rilke là mười tiếng nói được gửi về bất cứ người thi sĩ trẻ tuổi nào đang sống trên mặt đất trần trụi này. Sống và sống một cách thơ mộng trên thế giới sâu kín này, phải chăng đó là tiếng ca của con chim không tên, đồng vọng lên một sớm mai hồng đang nằm phong kín trong đêm tối sinh ly?

CẢM XÚC, LỜI NGƯỜI ĐI XA – Thơ Phan Quỳ

  

                            Nhà thơ Phan Quỳ

CẢM XÚC

 

Mưa về trên lá, mưa reo hát.

Nắng toả quanh đồi, nắng xuống chơi.

Mây nước trong veo cùng tiếng nhạc.

Mấy note trầm, cao thánh thót rơi.

 

Một cánh chim ngang liệng giữa trời

Bay về đâu đó, biển xa khơi?

Bóng núi chiều hôm sương lam phủ,

Có nghe trời lộng tiếng đàn lơi?

 

Thuyền ai đứng lặng, mái chèo vơi.

Xiêm áo bâng khuâng chợt nhớ người.

Đàn ơi khúc vắng, dòng sông vắng,

Bóng ngả bên trời, chiếc bóng tôi.

 

Phan Quỳ

CẠN LÒNG – Thơ Đặng Xuân Xuyến

   

CẠN LÒNG

(Viết tặng 1 người)

 

Ta trở về làng buổi chớm Đông

Đường xưa nhạt nắng vẹt gió đồng

Gió chiều xưa đấy sao mà lộng

Mướt cả triền đê, mướt cả sông.

 

Ta ngẩn ngơ lòng đến bến đông

Hỏi dò từ đấy có về không?

Chín năm, ờ nhỉ, bao biến động

Người ấy giờ sao chửa lấy chồng?!

 

Ta lặng lẽ tìm giữa thinh không

Ngược nắng mưa xưa ngược gió đồng

Chợt hiểu lòng người sâu hơn rộng

Nửa đời ngờ nghệch sắc sắc không.

 

Ta đành tạ lỗi với hư không

Tạo hóa trớ trêu nợ vợ chồng

Người ấy vì yêu mà sầu mộng

Vét cạn tơ lòng đốt cháy sông.

 

Hà Nội, 08:08 ngày 23/07/2023

Đặng Xuân Xuyến

 

TÌM LẠI MỘT DÒNG SÔNG – Thơ Nguyên Lạc

   

                            Nhà thơ Nguyên Lạc

TÌM LẠI MỘT DÒNG SÔNG

 

Tôi về tìm lại một dòng sông

Chảy suốt tâm tư tuổi xuân hồng

Chỉ thấy đục ngầu bờ bồi lở

Lạnh lùng hoa tím biếc mênh mông

 

Tôi về tìm lại một dòng sông

Chảy suốt trong tôi ký ức hồng

Lau lách hắt hiu chiều nắng quái

Thiết thê điệp khúc vọng muôn trùng!

 

Ngậm ngùi sông nước nỗi mông lung

Đỏ mắt tà dương rụng muộn phiền

Cổ độ nhấp nhô mờ khói sóng

Tìm đâu nhân ảnh thuở hồn nhiên?

 

Tôi về tìm lại một dòng sông

Tìm lại ngây thơ tuổi mơ mòng

Buốt lạnh gió luồn lau lách nhớ

Dòng đời sao níu được mà mong?

 

Tôi về tìm lại một dòng sông

Tìm lại tôi xưa thuở mộng cuồng

Cổ độ chiều nay hồn mơ thấy

Bóng người trầm mặc sóng mờ sương

 

Siddhartha - "Câu chuyện dòng sông" [*]

Thanh xuân cùng ý nghĩ lên đường

Thênh thang rộn bước trời muôn hướng

Luân lạc điêu tàn quy cố hương!

 

Tìm lại làm chi dòng sông cũ?

Để khóc tàn phai cổ độ chiều

Để thấy điêu linh đời dâu bể

Tà huy nghiêng bóng nỗi cô liêu!

 

Nguyên Lạc

.................

[*] Siddhartha: tiểu thuyết của Hermann Hesse (Nobel Prize 1946)

CÓ “SÓNG CUỒNG” TRONG THƠ TRẦN MẠNH HẢO? – Phạm Đức Nhì

Nhà bình thơ Phạm Đức Nhì

 
Lời Nói Đầu:
 
Bạn bè chuyển cho bài viết của nhà thơ Chu Mộng Long nói về thơ Trần Mạnh Hảo. Chỉ riêng cái tựa của bài viết cũng dễ làm những người yêu thơ giật mình: Trần Mạnh Hảo: Sóng Cuồng Xô Dạt Đền Thơ. Ghê gớm quá! “Ấn Tượng” quá!
 
Muốn viết mấy dòng bình luận nhưng gặp lúc “vợ đẻ con đau nhà nước ngập” nên cứ nấn ná hoài. Mấy bữa nay con cái lấy “vacation” (phép) đưa các cháu đi chơi xa nên được ở nhà thảnh thơi, chợt nổi hứng, lấy máy ra gõ lóc cóc mấy đoạn góp vui với bạn bè yêu thơ.
Phải công nhận bài viết của nhà thơ Chu Mộng Long vóc dáng bề thế (2552 chữ), được viết trong lúc hứng khởi nên tuy là văn, mà lại khá nhiều cảm xúc, đọc cũng đỡ ngán. Đáng tiếc, có một chút hiểu lầm “nho nhỏ”.
 

NGỠ NGÀNG – Thơ Lê Phước Sinh

   

            Nhà thơ Lê Phước Sinh

NGỠ NGÀNG

 

Mùa Thu đến rồi nhỉ,

Nai vàng chạy trốn tận rừng sâu

Tiếng Mang tác vọng, đó đâu, khắc khoải

Giọt lá Mưa sầu, điệu ngắn ngân nhịp dài

 

Lê Phước Sinh

“HOÀI THU”, BẢN NHẠC ĐƯỢC CẢM TÁC TỪ TÙY BÚT “CẢM THU” – La Thụy

Có một bài hát được những người yêu Đà Lạt thường hát với cảm xúc dạt dào nhưng lại thấm đẫm vào sâu tâm hồn. Không ít người cho rằng bài hát này do chính tác giả sáng tác. Tuy nhiên, một số người khác cho rằng bài hát này phổ nhạc từ thơ. Đó là bản nhạc “Hoài thu” được cho là của nhạc sĩ Văn Trí. Thậm chí có người cho rằng tác giả chính thức của bản nhạc “Hoài thu” không phải là Văn Trí mà là một người khác. Theo tôi, bản nhạc “Hoài thu” được nhạc sĩ cảm tác từ bài tùy bút “Cảm thu” của thi sĩ Đinh Hùng

Bài tùy bút của thi sĩ Đinh Hùng (lúc đó có bút danh là Hoài Điệp Thứ Lang) mang tên là CẢM THU, được đăng trong giai phẩm “Mùa Gặt Mới” xuất bản tại Hà Nội năm 1940. Đây cũng là sáng tác đầu tiên của Đinh Hùng được đăng trên báo. Lời bài “Cảm thu” êm mượt như thơ nên nhiều người gọi là “thơ văn xuôi”
 
CẢM THU
                         Tùy bút Đinh Hùng
 
Thu năm nay, tôi lại đi trên con đường vắng này nghe từng chiếc lá rơi trên bờ cỏ… Nước trong như một cặp mắt tuyệt vời. Những cây liễu xanh đứng buồn như những nàng Cung nữ thời xưa, và trong vườn nhà ai thấp thoáng, hoa phù dung nở trắng như một linh hồn còn trẻ?
Nắng ở đây vẫn là nắng vàng ngày xưa và linh hồn tôi vẫn là linh hồn tôi năm trước. Tôi vẫn ngờ như không sự thay đổi, vì lại thấy mình đi trên con đường này, thu năm nay, giữa lúc cây vàng rơi lá. Đường này hiu hắt, tôi đem lòng về để gặp mùa thu thương nhớ cũ, và nay cũng thấy thu về để nước hồ xanh. Chân ai đi xa vắng đằng kia, hay đó chỉ là gió thoảng mong manh? Và gió nào vương vấn hồn tôi, hay cũng chỉ là Chân ai đi xa vắng? Chao ôi! Buồn lại nhiều rồi, nhưng chỉ buồn như năm trước. Lòng tôi chẳng biết tìm ai mà nhớ, hôm nay nhớ lại buồn qua mới thấy nắng kia nhiều dĩ vãng.
Tôi nhớ một người lữ khách nào xưa, ra đi từ một mùa thu… Thế rồi cũng một mùa thu trở lại những bước đầu tiên trên con đường bạn, mắt buồn như nước, mảng tìm hồn mình hiu hắt trong hồn thu mới… Thu đã về đây, tôi làm lữ khách đi hết sông này, sông khác, cả núi, cả đèo và lại cả rừng cả suối, bây giờ tôi cũng về đây để buồn thêm một ít, nhớ thêm một ít, và yêu thêm rất nhiều.
…Từ hôm rời chân ở bến sông vàng.
Từ biệt con thuyền phiêu bạt, tôi đã hết nhớ dãy núi xanh phơn phớt đằng xa và bâng khuâng trở lại con đường quê thân mật.
Đi trên đất đó, giữa hai ruộng ngô thơm nghe ngào ngạt… Hương này có phải hương xưa? Ôi! Những dây đậu vẫn còn non mà luống khoai lang đã xanh tươi rồi nhỉ? Đi trên đất đỏ, bên những luống rau cải cúc và dẫm lên cỏ may vàng. Đây là những con bướm cũ, những cánh hoa xưa. Và này đây tất cả Ngày xưa: từng cơn gió nhỏ, từng sợi dây buồn…
 
Thôi! Thôi! Tôi không còn trẻ thơ nữa để say sưa đuổi bắt bướm đồng, và chẳng ngắm gió sầu mây, chỉ hoa lòng nở cũng nhiều bông trắng!
Thương nhớ vì sao! Tôi sớm giã từ hồn niên thiếu, hôm nay đi giữa cánh đồng lại thấy tuổi nhỏ của mình tản mạn trên từng cánh bướm, sắc hoa, và chân bước đi những bước ngậm ngùi, bởi chưng lòng tưởng con đường tan tác cánh hương của đóa xuân hồng thuở cũ.

                                                                                      Đinh Hùng
 

TRỐN THOÁT – Truyện ngắn của Dũng Nguyên

Tác giả Dũng Nguyên

                  

Có phải Tân xóm Ghẹ không? Tân giựt nẩy người khi nghe có người gọi đúng tên mình. Cái tên mà anh xem như đã chết từ lâu, cách 18 năm trước khi anh bỏ quê hương miền Trung trốn thoát đến Vùng Sông Dốc, nơi tận cùng đất nước để ẩn thân! Tân giả vờ không nghe. Nhưng không giữ được bình tĩnh, anh lạng quạng làm giỏ cá trên vai anh đang đưa từ dưới ghe lên bến cảng rơi xuống đất. Tân hơi lúng túng cúi xuống kéo vội giỏ cá sang một bên để tránh lối đi cho mấy người bạn bốc xếp đang đi bên sau, lòng anh vô cùng lo sợ!

LIÊN KHÚC NỤ TÌNH - Nhạc Khê Kinh Kha, Ý Lan, Ánh Tuyết, Thanh Thúy trình bày

 

                 

       

MÈO LẠI HOÀN MÈO - Phụ lục “Đồ Long nữ tử” của Chu Vương Miện

Chu Nguyên Chương xưng Đế, đặt quốc hiệu là Minh, 

trở thành Minh Thái Tổ

 
Chu Nguyên Chương đăng cơ lên ngôi, đặt quốc hiệu nước là Đại Minh có nguồn gốc xuất xứ từ Minh Giáo] niên hiệu là Hồng Vũ, đóng đô ở Kim Lăng [Nam Kinh Chiết Giang] ngày nay gọi là Ứng Thiên Phủ. Trong buổỉ chiêu đãi dạ yến trong hoàng cung, rất giới hạn chỉ một số người đặc biệt ngoại lệ mới dự tiệc mà thôi. Bàn rất rộng hình vuông, trải khăn lụa vàng, có tất cả các vị sau đây: Chu Nguyên Chương, bên cạnh là Mã Hoàng Hậu, kế đó là Hồng Nhân Lưu Cơ, Giáo chủ Trương Vô Kỵ, quận chúa Triệu Mẫn, Định Quốc Công Từ Đạt, Thượng Tướng Quân Thường Ngộ Xuân, Đại tướng Thang Hoà, Đại Tướng Mộc Anh, Tể tướng Thiết Mê Khuê  có nghiã là ngồi bên trái cuả Chu nguyên Chương]. Để mở đầu khai mạc buổi dạ yến, Đại Minh Hồng Võ cùng Mã Hoàng Hậu trân trọng đứng lên, mọi người trong bàn tiệc đứng lên theo cả. Chu Trọng Bát hồi hộp nói:
- Kính xin gửi đến Quận chúa Triệu Mẫn bốn lậy [chỉ nói thôi] vì nhờ có quận chúa buông cung tên xuống mà dân tộc đại Hán được độc lập, và cũng xin gửi đến giáo chủ Minh giáo Trương Vô Kỵ bốn lậy [chỉ nói thôi] vì đã không có ý muốn làm vua mà nhường cho Chu Trọng Bát làm vua giùm, xin dùng chén rượu này kết nghĩa anh em huynh đệ với Quận chúa và giáo chủ, không cần chết cùng ngày cùng giờ, ai già chết trước ai trẻ chết sau, ngoài ra ai đã là huynh đệ uống máu ăn thề rồi thì cũng vẫn như cũ. 

PHẠM XUÂN SƠN – Bài viết của Đặng Xuân Xuyến

Nó kém mình 6 tuổi, vào nghề Kinh doanh Xuất bản phẩm trước mình khá lâu, từ khi nó còn là cậu học sinh cấp 3. Bố nó là Biên tập viên cứng cựa của Nhà xuất bản Văn Hóa Thông Tin, cũng là đầu nậu có tiếng trong làng sách Việt Nam nhưng không may mất sớm, nó là con trưởng nên phải gồng lên phụ mẹ kiếm tiền nuôi các em, rồi trở thành trụ cột chính của gia đình khi bước chân vào Đại học. Nó ít nói nhưng sống thật và tử tế lắm!
 

ĐÁM GIỖ CHA VÀ “CHỊ TÔI CHƯA LẤY CHỒNG” - Huỳnh Văn Diệp

Hôm nay đám giỗ Cha. Chị Hai lọ mọ từ dưới quê lên thật sớm, tay xách nách mang nào là chuối nào là rau và con gà, vừa bước tới cổng thì thấy vợ thằng Út đi ra. Chị Hai cất tiếng:
- Tui mới lên. . .Mợ út khỏe không?
Không trả lời trả vốn, vợ thằng Út đi thẳng ra cổng, chị Hai tiu nghỉu đi thằng vào trong nhà, thấy Mẹ đang ngồi xếp giấy tiền vàng mã, chị Hai sa vào lòng:
- Thưa Mẹ, con mới lên
Mẹ xoa đầu chị Hai:
- Uhm. . .Hai mới lên đó hả con? Mùa màng lúc này sao rồi, cả tháng nay không thấy bay lên chơi, ta nhớ quá chừng chừng. Thôi con Hai đi rửa mặt rồi xuống phụ mọi người tay chân.
Thằng Út nảy giờ đứng đó, không thèm nhìn lấy chị hai một cái, liền lên tiếng:
-  Không còn bộ đồ nào tươm tất nữa hay sao mà ăn mặc lôi thôi lết thết thế! Cứ ở yên dưới đó, rảnh tui chở Mẹ xuống thăm, chứ lên đây chi.

TIẾNG VỌNG KINH CHIỀU, MƯA THÁNG BẢY, CHĂN TRÂU, KIẾP BỤI – Thơ Tịnh Bình

     

                Nhà thơ Tịnh Bình

 

TIẾNG VỌNG KINH CHIỀU

 

Chiều ơi cá nhỏ lội đâu?

Sông quê nước ròng nước lớn

Thương nhánh lục bình mắc cạn

Hoàng hôn tím cả dỗi hờn

 

Phác họa cánh diều thơ ấu

Ngỡ như ngày cũ vọng về

Gió chiều phất phơ áo lá

Đâu rồi đám trẻ triền đê

 

Thèm nghe câu chuyện mùa màng

Quê mình hai mùa mưa nắng

Tảo tần nương khoai rẫy sắn

Nhọc nhằn lúa trải đầy sân

 

Cánh cò bay vào ráng đỏ

Nao nao tiếng vọng kinh chiều

Lòng ơi nỗi niềm quê xứ

Thuyền trăng gối bãi cô liêu...

 

TRÒN TRĂNG – Thơ Lê Kim Thượng

    

         Nhà thơ Lê Kim Thượng

 

TRÒN TRĂNG

 

Em mười sáu tuổi tròn trăng

Vầng trăng huyền thoại... vui giăng đêm rằm

Tình ngây thơ... đến âm thầm

Mắt nhìn trong mắt... tay cầm trong tay

Nhẹ nhàng chút gió thoảng bay

Lá vàng chao rụng... rụng đầy hoa đăng

Tay thon thon, ngón búp măng

Vuốt ve mái tóc... giăng giăng tơ tình

Chiều rơi nắng... nắng thủy tinh

Muôn ngàn hoa nắng lung linh dập dìu

Gió lùa hương tóc hiu hiu

Hương trầm ấp ủ, nâng niu một thời

Chìm trong đáy mắt mây trôi

Má nghiêng chạm má, bồi hồi tình thơ

Nụ hôn ngày ấy dại khờ

Hương trinh đọng mãi đến giờ chưa rơi

Bên nhau tình cũng lả lơi

Bờ sông cát trắng... trắng phơi da màu

Gió bay mất áo qua cầu

Cho trăng với gió... với nhau cận kề

Mưa khuya giăng lối em về

Đường tình trơn trợt... bốn bề mưa sa...

*                      

Em về bên ấy... không qua

Một ngày không gặp... như ba, bốn ngày

Làm sao quên được vòng tay

Nhớ đêm lạnh giá đong đầy nụ hôn

Giờ như núi Mẹ - Bồng - Con

Mờ xa ánh mắt héo hon ngậm ngùi

Em đi mang hết ngọt bùi

Em đi khép lại ngày vui xuân thì

Em đi ngày ấy phân ly

Lặng im... dù có nói gì... cũng xa...

Em đi về với người ta

Có người ngậm đắng, xót xa nỗi niềm

“Tìm em như thể tìm chim...”

Bóng em sóng nước lạc chìm sầu miên

Em đi xa xứ, xa miền

Ai đem nhung nhớ vá liền... cách chia...

Nếu tình không cách, không chia

Thì đâu có cảnh xa lìa... sang sông

Đưa tay nâng chén rượu nồng

Mừng em áo cưới, pháo hồng vu quy

Em về xứ lạ biệt ly

Tôi ngồi dưới gốc cây si... tọa Thiền...

       

               Nha Trang, tháng 07. 2023

                        Lê Kim Thượng