BÂNG KHUÂNG

CÁM ƠN CÁC BẠN ĐÃ GHÉ THĂM, ĐỌC VÀ GHI CẢM NHẬN. CHÚC CÁC BẠN NĂM MỚI GIÁP THÌN 2024 THÂN TÂM LUÔN AN LẠC

Thứ Tư, 28 tháng 8, 2024

LÊ MẠC TƯƠNG TRANH DƯỚI THỜI MẠC MẬU HỢP (P3) – Tác giả: Hồ Bạch Thảo

Tiết chế Trịnh Tùng hai lần mang quân tiến chiếm thành Đông Đô, cuối cùng Mạc Mậu Hợp bị giết, triều đình nhà Lê chuẩn bị trở về thành Đông Đô.
 

Tháng 2 năm Hưng Trị thứ 1 [26/2-25/3/1588], tức Lê Thế Tông năm Quang Hưng thứ 11, Minh Vạn Lịch năm thứ 16, nhà Mạc thấy quân nhà Lê mỗi ngày một mạnh, bèn định kế phòng thủ. Hạ lệnh cho quân dân các huyện trong bốn trấn đắp thêm ba lớp lũy ngoài thành Đông Đô, bắt đầu từ phường Nhật Chiều [Nhật Tân, Hà Nội] vượt qua Hồ Tây, qua cầu Dừa [phường Thịnh Quang, Hà Nội] đến cầu Dền [ô Cầu Dền, Hà Nội] suốt đến Thanh Trì, giáp phía tây bắc sông Nhị Hà, cao hơn thành Thăng Long cũ đến vài trượng, rộng 25 trượng, đào 3 lớp hào, đều trồng tre, dài tới mấy mươi dặm để bọc lấy phía ngoài thành.
 

LÀM LẠI THƠ SAU MỘT TUẦN RŨ RIỆT – Trần Vấn Lệ



Mười năm, ngó lại không nhiều lắm sao những tang thương cứ chất chồng?  Sao những yêu thương đều mất mát?  Người còn, con mắt thấy không trong...
 
Mười năm, đâu cũng như Đà Lạt...Núi lở, rừng loang như máu me.  Những đứa bé thơ đi đến lớp bây giờ vác cuốc đi làm thuê!
 
Mười năm, tôi tưởng trong tù khổ, đời ở ngoài rào cuộc sống vui... Tôi thấy con trâu còn được nghỉ, con người thư thả lắm trò chơi?
 
Mười năm...tìm mộ thăm Cha Mẹ. thấy nước mắt mình đẫm nén nhang.  Thấy cả đất vàng như... nước mắt, cầm lên hít hít cái khô ran!
 
Mười năm... hai chữ, bài thơ mới, lòng cũ tôi nghe vỡ vụn nhiều - miếng nát, này tim, kia, khúc ruột, tôi cầm ghép chữ được bao nhiêu...
 
Mạ ơi, con vẫn còn thơ ấu mà ở đâu còn con lộ xưa có bóng dừa nghiêng trưa nắng rực, có cây so đũa... bữa cơm chờ!
 
Mười năm nghe những lời ca tụng cũng có yên lòng:  kệ nó đi!  Đời lính, sống thêm ngàn Thế Kỷ còn trăng soi sáng cánh rừng khuya...
 
Có thể bài thơ không có nghĩa, vài câu bằng trắc đọc êm tai...Một tuần tôi bệnh, thơ không có, làm lại cho mình thấy nhạt phai...
 
                                                                                      Trần Vấn Lệ

NHẠC SĨ PHẠM DUY NÓI VỀ VIỆC PHỔ THƠ NGUYỄN TÂT NHIÊN – Theo Việt Luận Viet's Herald



Saigon 1972. Ðây là lúc những khổ đau của Tết Mậu Thân chưa kịp phai mờ trong đời sống của mọi người thì xẩy ra những nhức nhối của mùa hè đỏ lửa… Tôi hết chạy trốn vào đạo ca thì lại nhào ra với chiến ca, hết hạ mình xuống với vỉa hè ca, tục ca thì lại vươn lên với nữ ca, bé ca, bình ca… Tôi thèm thuồng được soạn tình ca, nhưng phải là tình ca không rầu rĩ cơ…

LÊ UYÊN PHƯƠNG, ÂM NHẠC TỪ THIÊN ĐƯỜNG - Nguyễn Xuân Hoàng



… Lần sau cùng tôi gặp Phương hình như vào tháng Chín (hay tháng Mười?) 1998 tại một quán cà phê trên đường Bolsa, góc đường Magnolia. Bởi vì tôi nhớ tháng Mười Một tôi chia tay Bolsa. Hôm đó anh đi với Phạm Công Thiện vừa từ Úc qua. Phương hơi nhỏ con, tóc dài, đôi mắt như cười, chiếc áo mặc ngoài màu sẫm và rộng so với khổ người anh (có vẻ như màu nâu là màu Phương thích nhất, tôi nghĩ vậy vì lần nào gặp anh tôi cũng tưởng chừng như mới ngày hôm qua, vì chiếc áo ấy không thay đổi.) Và lần này gặp lại anh tôi vẫn nhìn thấy một khuôn mặt rạng rỡ yêu đời. Anh có một nụ cười rất tươi và giọng nói ấm. Anh là người chỉ gặp một lần thôi cũng sẽ giữ mãi một kỷ niệm đầm ấm tin cậy. Tôi quen anh thời còn là sinh viên ở Đại học Dalat, đâu khoảng năm 1960. Đó là thời gian Lê Văn Lộc – với tên Phương sau này – đang viết những tình khúc đầu tay của anh. Tôi chưa kịp thân anh thì ra trường. Trở về Sài Gòn, tôi bị cuốn hút vào thế giới chữ nghĩa hơn là thế giới âm thanh. Có vẻ như âm nhạc không tác động nhiều đến đời sống tình cảm tôi, nếu có, phải nói chính những lời từ trong các ca khúc mới thực sự chinh phục tôi. Khi nhạc sĩ Cung Tiến giới thiệu những tình khúc đầu tiên của Lê Uyên & Phương tôi chợt nhận ra người bạn của những ngày ở Dalat lớn hơn những gì tôi nghĩ và biết về anh trước đó rất nhiều.

VÌ TÔI LÀ NGƯỜI VIỆT NAM – Thơ Khê Kinh Kha


 


VÌ TÔI LÀ NGƯỜI VIỆT NAM
 
em tự ngàn xưa
từ muôn thuở
em là ánh sáng
là sông sâu, là núi cao
là rừng rậm
em là thác nguồn là ruộng lúa
là ao cá, là vườn rau
là bờ đê, là hàng dậu
là mặt trời
là ánh trăng, là sao sáng
là ánh sáng là gió cao là mây thấp
là mưa sa, là đường vắng
em là ngọc quí là quế thơm
 
em là nỗi sống là niềm tin
là hạnh phúc
là niềm vui là nỗi nhớ
là sầu đau, là ước vọng
em là trái tim là tình yêu
là quá khứ, là tương lai
là hy vọng là ước mơ
là sự thật là đau thương
em là tất cả
hỡi em ơi
 
xin cám ơn em
người tình muôn thuở
em đã cho tôi màu da vàng lúa chín
một dòng máu Rồng Tiên
một Trưng Vương một Triệu Ẩu
một Quang Trung Nguyễn Huệ
một Đinh Bộ Lĩnh
một Trần Hưng Đạo
một Lý Thường Kiệt
và em đã gieo vào hồn tôi
một Hồ Xuân Hương
một Nguyễn Du
một Huyện Thanh Quan
 
em tự ngàn xưa em đến đây
một dãy giang sơn, một giống nòi
em đã ra đi từ thành Văn Lang
hơn bốn ngàn năm trước
đem máu xương xây thành non nước
đem trái tim xây dựng tình người
từ ải Nam Quan đến mũi Cà Mâu
uốn mình theo hình chữ S
có Thái Bình Dương sóng vỗ
ngàn đời như tiếng sáo lững lơ
đã nuôi sống dân tôi bao đời trên bãi cát trắng
có dãy Trường Sơn sừng sững đứng
can trường như chí khí ông, cha
tôi lớn lên
trong khí sắc của cha
với hoài bão của anh em tôi
bao phù sa ước vọng
bao ruộng lúa mơ mộng
và bao suối ngàn chảy cuồn cuộn trong tôi
tôi lớn lên
trong lời ru của mẹ
dịu dàng như tiếng ca dao
mẹ ru con vào đời
ru gío qua sông
ru mưa về nguồn
ru lòng can trường
ru niềm hy vọng
à ơi, à ơi
 
xin cám ơn em
hỡi em Việt Nam ơi
em đã cho tôi làm người Việt nam
cho tôi nỗi sống can trường
tôi lớn lên vội vã như cỏ cây
như trăng soi như gío thoảng
trên quê hương tan nát
trên quê hương nghèo rách
trên quê hương lệ nhiều hơn cơm gạo
nhiều hơn mộng mị
nhiều hơn ước ao
trái tim chúng tôi đầy thương tích
tuổi trẻ chúng tôi như lá đổ
chúng tôi thèm hoà bình hơn thèm hơi thở
thèm tự do hơn thèm sự sống
em Việt Nam ơi
 
xin cám ơn em
hỡi em Việt Nam ơi
hôm nay đây
tôi làm thân phận mây trôi
với mộng ước quê hương thanh bình
và trong hồn tôi đầy ắp những ruộng vườn
những bờ ao, những lũy tre gìa
cùng bao kỷ niệm lớn lên
đầy ắp những giọt lệ tha hương
em ơi !
là nhờ…
tôi là người Việt Nam
 
xin cám ơn em
hỡi em Việt Nam ơi
cho tôi được làm người Việt Nam
tên tôi là tên Việt Nam
máu tôi là máu Việt Nam
tiếng tôi nói là tiếng Việt Nam
đôi mắt xếch của tôi là mắt Việt Nam
sóng mũi thấp của tôi là sóng mũi Việt Nam
nụ cười của tôi là nụ cười Việt Nam
nước mắt của tôi là nước mắt Việt Nam
trái tim tôi là trái tim Việt Nam
tình tôi là tình Việt Nam
 
Việt Nam ! Việt Nam !
 
con tôi cũng là Việt Nam
nói tiếng Việt Nam
làm thơ Việt Nam
soạn nhạc Việt Nam
làm tình Việt Nam
 
hôm nay tôi sống đây
tôi biết yêu
biết thương mến mọi người
biết di tích ông bà
biết ngâm câu Kiều
biết hát ca dao
biết ăn nước mắm
biết húp bát phở
biết giỗ cúng ông bà cha mẹ
biết đi tìm tự do, dân chủ cho quê hương tôi
cho đồng bào tôi
cho những linh hồn chết vì chiến tranh
những linh hồn trên biển cả
những linh hồn trong trại tù
 
là vì cũng nhờ
tôi là người Việt Nam
 
vì tôi là người Việt Nam
có da vàng mầu lúa chin
có trong mình giòng máu Rồng Tiên
làm sao tôi sống nổi khi không còn tình em
hỡi em Việt Nam
hỡi em Việt Nam
 
                             Khê Kinh Kha
                              (1967-2006)
            (Michigan-Massachusetts-Virginia)

BÀI THƠ MƯA NẮNG – Thơ Trần Vấn Lệ


   

 
BÀI THƠ MƯA NẮNG
 
Bên nớ nắng
Bên ni mưa…
Đất trời lạ quá… như vừa chia tay!
 
Nghĩa là buồn
Chẳng riêng ai
Nắng mưa kia, chỉ… bề ngoài xót xa?
 
Giống như…
Hồi ở sân ga
Nắng mưa là đám khói phà phà tan…
 
Khói theo
Đường sắt hai hàng
Mưa trong con mắt, ai chàng? Ai em?
 
Chiến tranh
Rồi cũng mờ lem
Gặp nhau mưa nắng buồn tênh, lạ lùng!
 
Em vừa hứng nắng
Hay đong?
Anh đưa tay bỗng mấy dòng mưa thơ!
 
Ờ thì em
Chỉ là mưa…
Ờ anh là nắng… mình vừa thấy nhau!
 
*
Trong mưa
Trong nắng nghẹn ngào
Bài thơ ngó lại câu nào không thơ?
 
                                  Trần Vấn Lệ

TUỔI TÔI – Thơ Trần Mai Ngân


 


TUỔI TÔI
 
Tôi đứng giữa tháng Tám gọi tôi ơi
Tôi đứng giữa cuộc đời - Thuỵ Du ơi!
Mùa Thu về đây chưa hay Thu trôi
 
Ảo vọng nơi xa xôi vàng nến thổi
Xoè tay đếm một, hai… mấy mươi rồi
Quanh tôi, quanh ai… ai… còn chi nữa
Ngửa mặt nhìn trời xa, mặt đất nhoà
Trái tim mù loà lối quơ tìm tay
Bóng tối có ai không
Chỉ mênh mông...
 
Một ngày Thu
Tình yêu quay vội lại
Tôi ngất ngây
Chìm hoài trong men say
Tôi loay hoay...
Xoè tay đếm bốn... năm... những trăng rằm
Mộng dưới hoa tròn đầy người có hay
Tuổi tôi vừa qua đây vẫn mê say
Yêu người đến hôm nay - lá Thu bay!
                       
                                  Trần Mai Ngân

ANH CÓ TÌNH YÊU MỚI - Thơ Quách Như Nguyệt, nhạc Nguyễn Tuấn, ca sĩ Nhật Anh trình bày

     
       


ANH CÓ TÌNH YÊU MỚI
 
Anh có tình yêu mới
Em biết nói gì đây?
Chúc mừng hay đau khổ?
Chỉ biết sầu lất lây
 
Nếu biết yêu là khổ
Bị phản bội khổ hơn
Đành làm quen với khổ
Từ nay yêu chập chờn
 
Tưởng tình ta ngàn đời
Dè đâu có hôm nay
Tưởng tình ta tuyệt vời
Đâu ngờ tình không may
 
Anh có tình yêu mới
Em mong anh hạnh phúc
Biết giữ gìn tình mới
Vui nhé người xưa ơi!

Quách Như Nguyệt

VỚI ĐÓA SEN KHÔ, PHÍA NÚI, NGÀY LÊN, PHỐ NHƯ HÒ HẸN THU VỀ, ĐÓA HOA HIẾU HẠNH – Thơ Tịnh Bình


   


VỚI ĐÓA SEN KHÔ
 
Phác họa buổi sớm bằng vài giọng chim
Chút nắng đậu về bên hiên
Chỏng chơ hồ nước cạn
Dưới lớp bùn đen kia
Cuộc oằn mình trở dạ của hạt sen khô
 
Những bước đi
Những chặng đường không dừng lại
Ta cố buộc mình đứng ngoài cuộc buồn thương giận ghét
Ai cùng ai đang diễn một vở tuồng?
 
Trên mái thời gian tiếng chim vừa đập cánh
Gió rụng trên cành trơ trọi lá
Những sao mai đánh thức hồi chuông
Người kịp quay về từng nhịp hơi chánh niệm
 
Trôi tuột tiếng gà khuya
Trăng hóa thạch trên nền trời đen câm lặng
Đóa sen già trút tàn y cánh mỏng
Ban mai diệp lục trên tầng lá non...

Thứ Sáu, 16 tháng 8, 2024

CHÚA LÀ HƠI THỞ ĐỜI CON - Nhạc Khê Kinh Kha, ca sĩ Tâm Thư trình bày

   

            


CHÚA LÀ HƠI THỞ ĐỜI CON
 
Lạy Chúa,
đời là biển rộng mênh mông
trăm nghìn con sóng
và con như con thuyền nhỏ bé
lênh đênh trong bão bùng
nhưng con yêu Chúa
con yêu Chúa với cả tim mình
tình con dâng Chúa
bao la như vũ trụ
và ngàn đời
như sóng vỗ
trên đại dương
con yêu Chúa
trong từng lời nói
con yêu Chúa
trong từng bước chân
con yêu Chúa
trong từng ước mơ
trong từng hơi thở
con yêu Chúa
như đêm tối yêu trăng vàng
con yêu Chúa
như cỏ cây yêu giọt mưa nồng
như ong bướm yêu ngàn hoa thơm
như trời xanh yêu mây lang thang
Lạy Chúa Gêsu
con yêu Chúa với cả linh hồn con
con yêu Chúa
vì Chúa là tất cả đời con
là giòng máu trong tim con
là hơi thở của đời con
làm sao con sống được khi con không có Chúa
Chúa ơi!

                                                    Khê Kinh Kha

MẶN MÀ – Thơ Lê Kim Thượng


  


Mặn Mà 1 -  2  
     
1.
Tình ta say đắm mặn mà
Yêu nhau trắc trở, phong ba cũng nhiều
Người về tìm lại Vườn Yêu
Mờ mờ nhân ảnh, dáng Kiều xinh tươi…
Dấu sau vành nón nụ cười
Duyên duyên áo tím, thắm tươi trang đài
Tóc dài buông xõa ngang vai
Nắng mai soi chiếu, bóng dài thơ ngây
Mắt huyền in bóng trời mây
Môi anh khẽ chạm, lòng đầy xốn xang
Hồn thơ mãi mãi dâng tràn
Tình thơ hạnh phúc ngập tràn hân hoan
Lời yêu thủ thỉ, khẽ khàng
Lời tình thỏ thẻ, dịu dàng đinh ninh
Dặn lòng hai chữ trung trinh
Thề non hẹn biển chúng mình với nhau
Thời gian dù có đổi màu
Anh – Em vẫn mãi nguyện cầu thủy chung
Chuyển mùa Xuân - Hạ - Thu - Đông
Hoa tình vân giữ trong lòng tươi xinh…
 
2.
Một duyên, hai nợ, ba tình
Buồn lên đôi mắt chúng mình rưng rưng
Bây giờ… Em với người dưng
Có còn câu hát “Muối… gừng…bỏ nhau…”
Em ơi... tình đã phai màu
Xa nhau mà vẫn lòng đau đáu chờ
Đêm dài lắm mộng nhiều mơ
Một người, một bóng. bây giờ cô đơn
Thà đừng gặp gỡ thì hơn
Yêu nhau chi để giận hờn Cao Xanh
Sóng tình theo gió chòng chành
Lời yêu còn đó… cũng đành sang ngang
Xuân về mà ngỡ Đông sang
Mưa hoài, mưa mãi, miên man nặng lòng
Giờ Em vui sống bên chồng
Mùa mưa bên ấy buồn không hởi người…
Kiếp sau xin được thành đôi
Vòng tay xiết chặt, làn môi ngọt đường
Nắm tay đi hết dặm trường
Quên đi một cõi Vô Thường… chia xa…
       
                    Nha Trang, tháng 8. 2024
                            Lê Kim Thượng

RỪNG XANH CHUYỂN LÁ – Thơ Lê Phước Sinh


  

 
RỪNG XANH CHUYỂN LÁ
 
Trời lành lạnh làm tơ Thu tạo kén
sợi óng vàng ánh rải khắp không gian,
đã qua chăng mùa Hạ khô khốn khổ
để Ve sầu chết điếng chẳng kêu than.
 
Con Nai trốn trong cánh rừng kiệt quệ
thiếu lá non để nhấm nháp qua ngày,
gốc củi cháy lem nhem như vàng mã
để Thổ thần, lơ láo ngược xuôi
Hắc xì hơi, mơ tưởng hương Cốm mới
chuyện ngày xưa, nuốt nước bọt, bây giờ.
 
Thu đạp lá
vàng,
rụng,
ngơ ngẩn,
chơ vơ.
 
                                         Lê Phước Sinh

Thứ Ba, 13 tháng 8, 2024

CHIỀU ÚA - Thơ Hồng Thúy, nhạc Nguyễn Thanh Cảnh, ca sĩ Anh Bằng trình bày




          


CHIỀU ÚA
 
Trả lại em ngày tháng
Thời hoa bướm thanh xuân
Có nắng hồng đưa lối
Tà áo xanh ngát hương
 
Trả lại em hẹn ước
Ngọt ngào thắm môi hương
Và những lời gian dối
Ngỡ tình mãi trăm năm
 
Mùa mây biếc qua rồi
Sợi nắng vàng lưa thưa
Đâu còn bình yên nữa
Mộng tròn ấm vai xưa
 
Chiều đưa úa sương tàn
Khói buồn đắp cô đơn
Bơ vơ mầu phố cũ
Nhạt nhòa bước chân vương
 
Lòng nghe cơn sóng vỗ
Hàng cây lá cô liêu
Mặc cho ngàn tiếc nhớ
Hồn giăng trắng đắng cay
 
Lặng thầm gió xa đến
Hỏi từng ánh sao bay
Đời trôi tựa dòng nước
Qua cầu tình bỗng phai
                     
                   Hồng Thúy

ĐÊM THẤT TỊCH NĂM NAY KHÔNG CÓ MƯA – Trần Vấn Lệ



Đêm Thất Tịch năm nay không có mưa rấm rứt.  Ngưu Lang và ả Chức không khóc nên không mưa? 
 
Hay câu chuyện ngày xưa thời này hết tái diễn?  Uổng công lao cầu nguyện Mỗi-Năm-Gặp-Một-Lần.
 
Mỗi người nửa con trăng... anh chị ngồi cầm cắn.  Sông Ngân Hà bạc trắng giữa hai bờ nước trôi!
 
Vầng trăng để trên môi.  Nước mắt để trong mắt.  Bếp khuya trần gian tắt.  Cờ lấp ló ngôi sao...
 
Bầy quạ trốn ở đâu?  Chúng đã lao xuống nước?  Sập chăng cầu Ô Thước?  Gãy chăng khúc Đoạn Trường?
 
Uổng chín nhớ mười thương!
Uổng Đông Đoài mong ngóng!
Hỡi sông Ngân gợn sóng, hát đi bản Tình Ca!
 
*
Xưa sau vẫn Sơn Hà mà bậu ta cát bụi! Đừng hỏi sao nông nỗi bởi đó là câu thơ...
 
Mà Thơ là giấc mơ như cơn mưa-không-nước chúng ta không nghe được tiếng buồn đang đi qua...
 
                                                                                         Trần Vấn Lệ

Chủ Nhật, 11 tháng 8, 2024

VÌ SAO GỌI LÀ “MƯA NGÂU, ÔNG NGÂU BÀ NGÂU... ? – La Thụy


6 cách viết NGÂU theo tự dạng chữ Nôm trong quyển “Tự Điển Tiếng Nôm” của Lê Văn Kính

Hôm nọ, anh em khi trà dư tửu hậu có người thắc mắc vì sao gọi là “mưa ngâu”, vì sao gọi là “ông ngâu bà ngâu”. Tất nhiên, truyền thuyết Ngưu Lang Chức Nữ được đưa ra để giải thích. Người thắc mắc lại hỏi vậy sao không gọi là “mưa ngưu”, “ông ngưu bà ngưu”. Một ông bạn cho rằng “ngâu” là cách đọc chệch chữ Ngưu. Thế là một ông bạn khác cười chế nhạo: “mưa ngưu”“mưa trâu” “ông ngưu bà ngưu”“ông trâu bà trâu” à !?!  Vì sao có sự đọc chệch như thế ? Mà vì sao không đọc chệch theo cách khác đi?
 
Ông bạn khác lại cho rằng:
Gọi là “mưa ngâu”, “ông Ngâu bà Ngâu” vì loài hoa ngâu gắn liền với câu chuyện tình Ngưu Lang – Chức Nữ từ xa xưa. Hoa ngâu mang ý nghĩa về một tình yêu thủy chung, với khát vọng tự do trong tình yêu.  Nhưng ông bạn lại không nêu được sự liên quan giữa Ngưu Lang Chức Nữ và hoa ngâu như thế nào trong truyền thuyết.
 
Tôi nghĩ ông bà của ta xưa gọi là “mưa ngâu”, “ông ngâu bà ngâu” chắc có lý do, mình thử tra tìm tiếng “NGÂU” trong chữ Nôm (chữ viết của ông bà ta hồi xưa) xem sao! Chữ Nôm vốn mượn âm và chữ của Hán Tự mà, nên chắc chắn có liên quan về cách viết, cách đọc thôi.
 
Hỏi thăm những bậc tiền bối về Hán Nôm, họ cho biết có tới 6 cách viết NGÂU theo chữ Nôm. Đó là âm đọc chữ Hán “ngưu” (trâu); kế tiếp là: chữ “ngưu” bộ mộc, chữ “ngưu” bộ thảo; chữ “ngô” bộ mộc; chữ “ngô” bộ thảo; chữ “ngao” bộ mộc.
 
Tra từ điển Hán Nôm trên mạng, tôi tìm ra chỉ có 4 cách viết. 



Vẫn còn thiếu 2 cách viết sau :
 - NGÂU là âm Nôm đọc chữ đọc chữ Hán “ngưu” có bộ mộc: Hoa ngâu.
- NGÂU là âm Nôm đọc chữ đọc chữ Hán “ngao” có bộ mộc: Hoa ngâu.