BÙI GIÁNG VÀ NI CÔ TRÍ HẢI – Trích trong tác phẩm “Đi vào cõi thơ” của Bùi Giáng

Bùi Giáng qua nét vẽ Đinh Cường

 

Bùi Giáng tự viết về mình:
 
BÙI GIÁNG
 

Nguyễn Du

Phạm Thái

Nét vẽ bút bi của Bùi Giáng 1988

 
Những bài thơ “chuồn chuồn châu chấu” của ông quả thật là có ý nghĩa. Nó bay nhẹ vi vu quả có đúng như là phận mỏng cánh chuồn. Vào những buổi sáng mùa đông lạnh lạnh ở Trung Việt, vào những buổi chiều mùa thu ở Bắc Hà, hình bóng những con chuồn chuồn bay lượn cuối ngõ, đầu xuân, quả thật là tha thướt.
Đôi phen mất cái tiết điệu riêng biệt ấy cũng còn tái hiện trong đôi vần phồn hoa, mặc dù ở chồn phồn hoa không bao giờ có chuồn chuồn bay vòng múa lượn.

Bài thơ “Giữa phố” sau đây là một thí dụ:

Thiên tiên đẹp cũng như người

Ngẫu nhiên kỳ ngộ miệng cười nửa môi

Miền xanh đứng bóng mặt trời

Cõi xanh cung nguyệt cạn lời cảo thơm

Đi qua làn gió xanh rờn

Đi về ở lại còn hơn xanh rì

Phút giây đè nặng như chì

Thoảng qua như mộng không kỳ hạn qua

Chiêm bao nàng ghé lại nhà

Môi cười nửa miệng như là ngẫu nhiên

Nửa môi còn ngậm phi tuyền

Tuyết pha in mặt thần tiên như người.

Tuy nhiên vì Bùi Giáng là chỗ quen biết với tôi nên không tiện bàn luận chi nhiều. Chê thì mất lòng nhau. Mà khen thì mang tiếng “mẹ hát, con vỗ tay”.

Dù sao, bài sau đây cũng nên trích thêm vào tập:

Bóng dương buồn ngủ qua chiều

Qua sông tại hạ toan liều dấn thân

Đường sông bóng đổ cơ trần

Gẫm chông gai ấy ai từng đạp qua

Ghì môi cơn mộng la đà

Tiêu dao suốt cõi mù sa bên rừng

Nửa vời trăng rộng mông lung

Đường hoa nghi hoặc tháp tùng ni cô

 
*

TRÍ HẢI

 

Chân dung Ni Trưởng Thích Nữ Trí Hải

Bùi Giáng viết về ni cô Trí Hải:
 
Trí Hải Ni Cô làm thơ cho trẻ con tập đọc. Đọc mấy bài của Ni Cô, chúng ta có cảm tưởng mình biến thành trẻ bé bỏng, được phép gọi Ni Cô là Mẫu Thân bát ngát.
 

dê mẹ ở hè

nó kêu be he

bé cho nó cỏ

và ba lá tre

*

se sẻ qua đò

cú xo té ngã

quạ ta kẻ cả

chê cú hồ đồ

*

chú quạ bị què

lê ra bờ đê

mổ mè no nê

trở vô ngủ lẹ

*

cú ho sù sụ

quạ qua vỗ về

ru cú ngủ mê

ở kề cổ thụ

*

mơ mơ hồ thu

gió khẽ vi vu

tứ bề ngủ cả

như là mẹ ru

*

gió đi lơ ngơ

gò đá bơ vơ

chả có lá gì

cho gió ru mơ

*

khe ca tỉ tê

mà ru đã ngủ

lá kè ủ rũ

mơ xa gió về

*

gió thở vi vu

nghe xa lá đổ

bò dê đi ở

cỏ mơ sa mù

 

AC

thu về man mác

xơ xác chim vạc

ngơ ngác nai tơ

bơ vơ chú hạc

 

AP

mưa sa gió táp

tiêu điều bò cạp

chó Pháp ngáp dài

nhớ nai Hy-lạp

 

AT

mưa sa hạt mát

giải khát lạc đà

cát vàng bát ngát

bãi xa mờ nhạt

 

ANG

gió đi lang thang

lá vàng mang mang

mình nghe lành lạnh

mùa thu đã sang

 

AY

gió nhẹ nhàng lay

lảo đảo vàng bay

ngày thu biền biệt

đất trời như say

 

ĂNG

băng ngàn tìm trăng

mây mù bủa giăng

như màn the rũ

che mặt ả Hằng

 

ĂM

gió rét căm căm

người đi xa xăm

tháng năm biền biệt

quê nhà đăm đăm

 

ĂP

trắng mây về khắp

núi đồi tăm tắp

gió xa sắp về

mây làm cánh chắp

 

        (Thơ Trí Hải)

                                                                          Bùi Giáng
* 
Nguồn:
http://www.vancong.com/_doku/PDF/BuiGiang_DiVaoCoiTho.pdf

GIAI THOẠI VĂN CHƯƠNG: BA BÀI THƠ “MẪN NÔNG” CỦA LÝ THÂN – Đỗ Chiêu Đức

Theo “Vân Khê Hữu Nghị 云溪友議 và Cựu Đường Thư 舊唐書 ghi chép lại: Khoảng năm Trinh Nguyên đời vua Đường Đức Tông (799), chàng thư sinh LÝ THÂN 李紳 lai kinh ứng thí đã làm hai bài thơ MẪN NÔNG 憫農 (Thương xót cho nhà nông) dâng lên cho Tập Hiền Điện Hiệu Thư Lang LỮ ÔN 呂温 để cầu tiến thân, rất được Lữ xem trọng. Hai bài thơ đó như sau: 
               

其一                    Kỳ Nhất           

春種一粒粟，     Xuân chủng nhất lạp túc,          

秋收萬顆子。     Thu thâu vạn khỏa tử.           

四海無閒田，     Tứ hải vô nhàn điền,           

農夫猶餓死。     Nông phu do ngạ tử!

  
Có nghĩa:
                 

Mùa xuân một hạt gieo trồng,                 

Đến thu thu hoạch muôn lần nhiều hơn.                 

Khắp nơi chẳng có ruộng hoang,                 

Nông dân đói chết vẫn còn khắp nơi!

Bài thơ Mẫn Nông (kỳ nhất)

               

其二                    Kỳ Nhị           

鋤禾日當午，     Sừ hòa nhật đang ngọ,           

汗滴禾下土。     Hạn trích hòa hạ thổ.            

誰知盤中餐，     Thùy tri bàn trung xan,            

粒粒皆辛苦。     Lạp lạp giai tân khổ!

   
Có nghĩa:
                 

Cuốc cày giữa ngọ ban trưa,                 

Mồ hôi đổ xuống như mưa lúa trồng.                 

Ai người biết cơm trong mâm,                 

Từng hạt từng hạt muôn phần đắng cay!

     
Có học giả cho rằng bài ca dao sau đây của ta là bản phỏng dịch tuyệt vời của bài thơ MẪN NÔNG Kỳ Nhị nêu trên:
                

Cày đồng đang buổi ban trưa,            

Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.                   

Ai ơi, bưng bát cơm đầy,            

Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần!

Lý Thân và bài thơ Mẫn Nông (kỳ nhị)

     
Qua hai bài thơ MẪN NÔNG nêu trên, ta thấy LÝ THÂN quả là một chàng trai có bầu nhiệt huyết, có hoài bão lo cho dân cho nước. Thấy được sự bất công của xã hội và cảm thông với đời sống khốn khó của nông dân, những người làm ra hạt lúa để nuôi sống nhân dân lại là những người bị chết đói nhiều nhất; Cho nên, phải biết trân trọng từng hạt thóc hạt gạo do nông dân cực khổ lắm, phải đổ mồ hôi sôi nước mắt mới làm ra được, như hai câu ca dao đã nhắn nhủ:
                     

Ai ơi, bưng bát cơm đầy,            

Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần!!!

 

Ý NGHĨA CHỮ TỬ (死) TRONG HÁN TỰ

Chữ TỬ 死 (sǐ) là một chữ Hội Ý. Trong các dạng cổ văn, chữ 死 mô tả hình ảnh một người quỳ gối khóc thương trước di cốt của người đã chết, theo quá trình diến tiến biến đổi dần thành hình thể như ngày nay. Chữ 死 ở khải thư là hội hợp của hai bộ 歹 và 匕. NGẠT 歹 là hình ảnh của hộp sọ có vết nứt, tượng trưng cho bộ xương người chết, trong khi 匕 biểu thị cho người quỳ gối khóc thương, nên 死 có nghĩa là chết hay sự chết.
 
TỬ là CHẾT, là trái với SINH, là Không còn sinh khí nữa, kể cả Sinh Thực Vật cũng thế!
Ngoài nghĩa TỬ VONG 死亡 là Chết Chóc ra, ta còn có ...
TỬ CẢNH 死景 : là Cảnh chết, cảnh giả không sinh động.
TỬ GIÁC 死角 : là Góc chết, là Cái thế không có lối ra.
TỬ LỘ 死路 : là Con đường chết, con đường không có lối thoát.
TỬ còn có nghĩa là Cố Chấp, Kiên Trì, như ...
TỬ THỦ 死守, TỬ CHIẾN 死戰, TỬ TÂM 死心 : Cố chấp giữ vững lòng mình, quyết không thay đổi!
 
⭐⭐⭐
 
Nội dung bài viết được trích xuất từ BỘ TÀI LIỆU HỌC CHỮ HÁN, tài liệu do nhóm quản trị fanpage biên soạn theo nguồn gốc và lục thư.

*
Nguồn:
https://www.facebook.com/365156676938517/posts/2920826984704794/?locale=hi_IN

Phụ lục:

Chữ Tử trong Hán tự thông dụng nhất là 子, có nghĩa là con cái, con trai. Ngoài ra, chữ Tử còn có nhiều cách viết khác nhau trong Hán tự và có những ý nghĩa khác nhau:
 

TỬ 子: chỉ một cách viết thông dụng này, nhưng có nhiều nghĩa khác nhau:
① Con. Bất luận trai gái đều gọi là tử.
② Thầy, đàn ông nào có học vấn, đức hạnh đều gọi là tử cả:
Khổng-tử 孔子, Mạnh-tử 孟子, Tuân tử 荀子, Hàn Phi tử 韓非子
- Con cháu gọi người trước cũng gọi là tiên tử 先子, vợ gọi chồng là ngoại tử 外子, chồng gọi vợ là nội tử 內子 đều là tiếng xưng hô tôn quý cả.
③ Gã, dùng để gọi các kẻ tầm thường, như chu tử 舟子 chú lái đò, sĩ tử 士子 chú học trò, v.v.
④ Tước tử, tử tước 子爵 tước thứ tư trong năm tước (công, hầu, bá, tử, nam)
⑤ Mầm giống các loài động vật thực vật cũng gọi là tử, như ngư tử 魚子 giống cá, tàm tử 蠶子 giống tằm, đào tử 桃子 giống đào, lí tử 李子 giống mận, v.v.
⑥ Số lẻ, đối với số nguyên mà nói, như phần mẫu 分母, phần tử 分子. Phần vốn là mẫu tài 母財, tiền lãi là tử kim 子金, v.v.
⑦ Tiếng giúp lời, như tập tử 摺子 cái cặp, cháp tử 劄子 cái thẻ, v.v.
⑧ Có nghĩa như chữ từ 慈.
⑨ Một âm là tí, chi đầu trong mười hai chi. Từ mười một giờ đêm đến một giờ đêm là giờ tí.

*

Ngoài ra TỬ còn có những cách viết khác nhau và có những ý nghĩa khác nhau

 
Tử 紫 : Màu đỏ tím, dây thao, họ “Tử”
Tử 仔: Gánh vác, đảm nhận, cẩn thận, tỉ mỉ,…
Tử 梓 : Cây Tử (dùng để đóng đàn), vật làm bằng gỗ, quê cha đất tổ, cố hương, họ Tử,…
Tử 籽 : Hạt giống (cây trồng).
Tử 醑 : Rượu ngon.
Tử 秄 : Lấy đất đắp vào gốc lúa cho chắc.
Tử 呰 : Chê bai, phỉ báng, bệnh hoạn, uể oải, biếng nhác,…
Tử 啙 : Kém, yếu, cẩu thả, lười nhác, bại hoại,…
Tử 釨 : Cứng.
Tử 鋅 : Cứng, kẽm, (Zn).

KHÓC MINH PHƯƠNG - Thơ Khê Kinh Kha

 

 

KHÓC MINH PHƯƠNG

 

Võ Thị Minh Phương em là ai

Mà phải tự hủy diệt đời mình khi tuồi mới 27

Khi mà đường đời em vẫn còn đầy tương lai

Khi mà 2 đứa con của em còn nhỏ dại

 

Vì sao hỡi em Minh Phương

người con gái ViệtNam da vàng yêu mến

mang trong tim giòng máu Lạc Hồng

và hơn 4000 năm văn hiến

 

tôi chưa bao giờ gặp em

mà cũng chưa bao giờ nghe tên em

chưa bao giơ biết đến

ấp Hòa Quới, xã Hòa An, huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang

nhưng lệ tôi rơi khi tôi đọc tin em ôm con nhảy lầu tự tử

vì không kham nỗi làm tơ mọi cho người chồng Hàn quốc

 

tôi chưa bao giờ biết em

chưa bao giờ thở chung một bầu không khí

chưa bao giơ ngồi chung một lớp

chưa bao giơ dạo chung một con phố

hay trên cánh đồng lúa quê hương

chưa bao giờ chèo thuyền chung một giòng sông

chưa bao giờ ăn chung một bàn

chưa bao giờ nghe chung một ca khúc quê hương Việt Nam

chưa bao giở đi chung một đoạn đường

chưa bao giờ ngắm chung một vầng trăng

chưa bao giờ tất cả

nhưng em và tôi cùng một màu da vàng lúa chín

cùng một mầu tóc

cùng giòng máu tổ tiên

ra đi tư Động Đình Hồ

hơn 4000 năm trước

đem máu xương xây thảnh non nước

đem trái tim xây nền hòa bình

qua tháng năm xây thành dựng nước

một non sông gấm vóc

chạy dài từ ải Nam Quan cho đến Cà Mau

mà giờ đây sao nhiều rách nát

sao nhiều tan thương

sao nhiều nghèo đói

 

giờ em đã về đến cội nguồn

về bên tổ tiên, bên Mẹ Âu Cơ

chỉ còn hơn 80 triệu con tim dân mình

đang âm thầm sống trong gông xiềng

trong tả tơi

trong mục nát

như vì sao băng trong đêm tối

không một ngày mai, không một tương lai

mơ ước tự do hơn mơ cơm gạo

mơ ước nhân quyên hơn mơ lẽ sống

mà tự do và nhân quyền ở nơi đâu

sao tìm hoài không ra

làm sao lòng tôi không lắm lệ rơi

làm sao tim tôi không se thắt ngậm ngùi

làm sao hồn tôi không rách tả tơi

 

xin cho tôi gánh bớt những nỗi niềm dân tôi đang cưu mang

xin cho tôi gánh bớt những gian nan và tủi nhục mà em cũng như bao người con gái

Viêt Nam da vàng đang gánh chịu

xin cho tôi sẻ chia bớt những cơn mơ hải hùng

trong đêm vắng

trong tim óc

trên thịt da

trong đáy hồn mong manh cỏ xót

 

ôi ở nơi đó, ở cuối con đường

con đường hiu quạnh

con đường lưu vong

con đường non sông

tôi mãi là người cô đơn

vạn ngàn giọt lệ cho quê hương, cho dân tộc

vạn ngàn ngậm ngùi cho em,

 

em Minh Phương ơi,

từ nay trong gió thu bay

có người dân Việt ngậm ngùi khóc ai

 

                                  Khê Kinh Kha

                                        (2013)

TẢN MẠN THÁNG 12 – Thơ Tịnh Bình

  

          Nhà thơ Tịnh Bình
 

TẢN MẠN THÁNG 12

 

Đìu hiu lịch mỏng bàn tay gió

Cạn ngày tàn bỏ ngỏ niềm chi

Miền thương phai bước chân đi

Hoa vàng trước ngõ sầu gì rưng rưng

 

Ngược năm tháng lưng chừng tưởng tiếc

Mùa thiên di mải miết bên trời

Đông hờn xác lá khô rơi

Khói sương buốt nẻo đầy vơi lệ lòng

 

Nhặt câu chữ đôi dòng tản mạn

Khúc biệt hành bình thản sớm mai

Trăng khuya đối mộng canh dài

Người bên song vắng u hoài tịch liêu

 

Người thôi nhớ quên yêu mấy bận

Gợi chút gì sâu lắng hồn ta

Gió đông se sắt thịt da

Mịt mờ tâm tưởng nhạt nhòa bóng ai...

 

                                         Tịnh Bình

                                         (Tây Ninh)

CHÙM THƠ VỊNH VỀ SƯ TUỆ SỸ - Châu Thạch

   

               

 

VỊNH ẢNH

ĐỨC ĐẠT LAI LẠT MA GẶP ĐỨC TUỆ SỸ

 

Giờ thần hai vị gặp nhau

Núi cao hai ngọn sáng màu từ bi

Một còn sừng sững uy nghi

Một tan vào cõi vinh quy vĩnh hằng

Đường xưa mây trắng vầng trăng

Dáng ai làm ngọn hải đăng biển đời!

Còn lưu thơm sử, bia lời

Nhân gian truyền tụng ý Trời vạn sao

Người xa cố quốc lao đao

Người sa tù ngục biết bao khổ nàn

Vẫn làm ngôi vị cao sang

Vẫn là đỉnh đạo vầng quang chói ngời

Sáng choang hai Đức hai nơi

Giờ thiên đoàn tụ trao lời bằng linh!

 

VỀ THĂM CỐ XỨ - Thơ Nguyên Lạc

    

                   Nhà thơ Nguyên Lạc

 

VỀ THĂM CỐ XỨ

 

Không biết mai này thăm cố xứ

Có còn gặp lại chốn ta xưa?

Quê hương ngày ấy cơn dâu bể

Vĩnh biệt lệ ngân rặng cây mờ!

 

Không biết mai này thăm cố xứ

Có còn gặp lại dấu yêu xưa?

Phố thân quán cũ tình ta đó

Âu yếm môi ngoan những hẹn hò

 

Không biết mai này thăm cố xứ

Có còn gặp lại những quen xưa?

Ta hết ta xưa người chắc thế

Phôi pha năm tháng tóc sương mù!

 

Thống hận nghìn năm chương bại sử

Thất chí còn gì ước với mơ!

Quê hương xua đuổi ta lữ thứ

Đất khách tìm đâu bóng nguyệt xưa?

 

Ta biết mai này về chốn cũ

Mình ta hiu quạnh khóc hoang vu

Không lẽ không về thăm cố xứ

Một lần... rồi miên viễn thiên thu!

 

                                Nguyên Lạc

MỘT THỜI MÙ CHỮ TRƯỚC CỔ NGỮ - Trần Ngọc Cư

Tôi cắp sách đến trường ở Huế từ cấp tiểu học cho đến hết bậc đại học, rất yên chí mình là một người biết chữ. Nhưng sự tự tin này đã bị thách đố, xói mòn khá nhiều trong những lần tôi đứng trước các bia văn, các câu đối, các cổng tam quan, thậm chí cả bia mộ viết toàn bằng chữ Hán, những di sản văn hóa vẫn tồn tại rất nhiều trong và chung quanh Cố đô Huế. Nhan nhản trong hoàng thành và tại các thắng cảnh địa phương gần đó có nhiều tấm bia ghi laị các bài thơ, nghe nói là của các vị vua triều Nguyễn — những di tích văn hoá lẽ ra rất sống động và đáng tự hào của dân tộc nếu người dân bình thường có thể đọc được.
 

Tôi dùng từ “nghe nói” vì trước những văn bia vua chúa ấy tôi là thằng dân mù chữ một trăm phần trăm. Sẽ lúng túng, sẽ “ốt dột” biết chừng mô cho một cư dân địa phương bị người nước ngoài nhờ giải thích những câu chữ hoặc những bài thơ trên các bia văn ấy. Nhất là trong bối cảnh cố đô Huế được UNESCO bầu chọn là di sản văn hoá thế giới. Mặc dù “Huế của ta ơi, ta có Huế tự hào”, nhưng tâm trạng của người mù chữ này biết đâu cũng là mặc cảm của rất nhiều người Việt khác khi đứng trước một di tích lịch sử mà ý nghĩa của nó mình không giải mã được.
 

"CHƯỞNG MÔN" HAY "TRƯỞNG MÔN" ?

  
Trong các tiểu thuyết về kiếm hiệp, khái niệm Chưởng Môn thường dùng để nói về người đứng đầu một môn phái, vậy còn Trưởng Môn thì sao?
    
Về mặt ngôn ngữ học, MÔN 門 ở đây nghĩa là Môn phái, cái đó không cần bàn cãi, hãy cùng so sánh xem Trưởng và Chưởng có gì khác biệt theo văn hóa “võ lâm”.
    
Từ TRƯỞNG (長) được đông đảo tầng lớp biết đến hơn, với ý nghĩa là lớn, đứng đầu, như Trưởng phòng, Trưởng ban… nên suy luận ra, Trưởng môn có nghĩa là người đứng đầu môn phái, hoặc dân dã hơn thì là người “lớn” nhất môn phái.
    
Còn từ CHƯỞNG 掌 có trong các từ “Chấp chưởng, chưởng quản, chủ quản..”, có nghĩa là nắm giữ, cầm; chức vụ nắm giữ, chức vụ phụ trách.
Ta có những từ ngữ sau:
Chấp chưởng 執掌: nắm (quyền lực)
Chưởng quản 掌管: quản lý, cai quản, nắm giữ
Chủ quản 主管: Người đứng đầu coi sóc công việc.
Chưởng lí 掌理: Quản lí, coi sóc, trông nom.
Chưởng ác binh quyền 掌握兵權 : nắm giữ binh quyền
Chưởng bạ 掌簿: Viên chức trông coi sổ sách.
Chưởng quỹ 掌匮 (掌櫃):  chủ hiệu, chủ quán, chủ hàng
Chưởng khế  掌契: Viên chức coi về việc giấy tờ mua bán, giao kèo….
Chưởng đà 掌舵: cầm lái (thuyền)

Cho nên:
CHƯỞNG MÔN  掌 門 là người nắm giữ môn phái.
 
So về nghĩa, có thể thấy Trưởng Môn và Chưởng Môn không khác nhau quá nhiều. Song, nhiều người vẫn còn nhầm lẫn giữa Trưởng Môn và Chưởng Môn, từ đó tam sao thất bản, dần dà người ta thậm chí còn nghĩ Trưởng Môn và Chưởng Môn là một, hay nói cách khác là dùng từ nào cũng được.
    
Tuy vậy, trong những bộ tiểu thuyết võ học nổi tiếng, không chỉ của Kim Dung, có thể thấy danh từ “Chưởng Môn” là định nghĩa duy nhất dùng để chỉ những người đứng đầu một môn phái, ví dụ như Chưởng Môn Nga My – Quách Tương, hay Chưởng Môn Côn Lôn Hà Túc Đạo…
    
Có thể thấy, theo như nền văn hóa “võ lâm”, thì Chưởng Môn mới là danh từ chính xác nhất được dùng, chứ không phải là Trưởng Môn như người ta vẫn lầm tưởng.
 
Theo:
https://www.facebook.com/vuihocchuhan/posts/3512772112176942/