CỤ TRƯƠNG VĨNH KÝ, MỘT HỌC GIẢ KIỆT XUẤT CÓ CÔNG VỚI VĂN HÓA VIỆT NAM NHƯNG BỊ GÁN TỘI PHẢN QUỐC - Trương Ngọc Hải

Nhà Bác học Trương Vĩnh Ký

(06/12/1837 - 01/09/1898)

Năm 2015, cụ Trương Vĩnh Ký được Quỹ Văn Hoá Phan Châu Trinh tôn vinh "nhân vật kiệt xuất có công đối với văn hoá Việt Nam", ngay sau đó sau đó thì bị nhiều báo chỉ trích quý vị có thể tìm với từ khoá "Trương Vĩnh Ký phản quốc" thì nhiều lắm với lời lẽ giọng điệu không hay gì nên tui không trích dẫn làm chi cho khổ thân.
 
Nhưng thầm nghĩ kẻ phản quốc thì làm sao mà dân Miền Nam để yên cho đặt tên đường, tên trường được còn được tạc tượng nữa mà, kẻ sĩ Miền Nam xưa là những người chống Pháp quyết liệt, đâu có chuyện tạc tượng một ông phản quốc được.
 
Nên tui cũng ráng tìm hiểu cách nhìn của người xưa đối với cụ ra sao, may thay tìm được một đoạn của Sơn Nam nói về cụ Trương Vĩnh Ký như sau:
 
"Ông Trương Vĩnh Ký từ khi đỗ đạt cho đến khi mất vẫn tỏ ra thân Pháp. Tuy nhiên, người ở miền Nam không bao giờ khinh rẻ ông. Ông không gia nhập Pháp tịch; trước khi mất, ông biết thân phận của người học giả sống trong thời kỳ khó khăn.
 

Quanh quanh quẩn quẩn lối đường quai,

Xô đẩy người vô giữa cuộc đời.

Học thức gửi tên con sách nát

Công danh rốt cuộc cái quan tài.

Dạo hòn, lũ kiến mau chân bước.

Bò xối, con sừng chắc lưỡi hoài.

Cuốn sổ bình sanh công với tội.

Tìm nơi thẩm phán để thừa khai.

 

Khi phong trào Duy Tân hoạt động công khai rầm rộ, ông Trần Chánh Chiếu cổ động lạc quyên đức tượng kỷ niệm ông Trương Vĩnh Ký với bài trong báo Lục Tỉnh Tân Văn nhan đề “ông Đốc Ký”.
- “Ông này khi sanh tiền tuy là nhà nứơc tin cậy mặc dầu chớ chẳng hề ỷ thế mà hại quê hương, chỉ vẻ cho các quan Lang sa biết phong tục lễ nghĩa của con nhà An Nam, cho khỏi chỗ mích lòng nhau, làm cho mẹ gà phải thương con vịt. Đêm ngày lo đặt sách này dịch sách kia cho kẻ hậu sinh dễ học. Thiệt là quan thầy của cả và Nam Kỳ . . !
- Ngoài những tác phẩm biên khảo mang tính cách bác học, ông Trương vĩnh Ký còn chú ý đến độc giả bình dân, lời văn theo lời ăn tiếng nói thông dụng lúc bây giờ. ‘Chuyện đời xưa’ của ông cũng là ‘Chuyện giải buồn’ của Huỳnh Tịnh Của hãy còn được nhắc nhở."

Trích trong chương Những Kẻ Sĩ, sách Nói Về Miền Nam của nhà văn Sơn Nam, một ông già Miền Nam chính hiệu.
 
                                                                               Trương Ngọc Hải 

THƠ, EM VÀ QUÊ HƯƠNG TRONG “THƠ TRẦN VẤN LỆ” – Đặng Xuân Xuyến

Nhận được tập thơ THƠ TRẦN VẤN LỆ từ nhà thơ Nguyễn Thiên Nga (nhà thơ Trần Vấn Lệ ủy thác) từ Đà Lạt gửi tặng, tôi rất vui vì có được tập thơ của nhà thơ tôi yêu quý nhưng có chút tiêng tiếc là không được chính nhà thơ Trần Vấn Lệ đề tặng vì cách trở địa lý.
 

NỤ TỪ BI, THỦY SƠN – Thơ Nguyên Lạc

   

NỤ TỪ BI

 

Bao năm đời đã truy tìm

Ngộ ra ý nghĩa nhân sinh những gì?

An lành môi mỉm từ bi

Thế gian có hiểu huyền vi nụ cười?

 

 

THỦY SƠN

 

Sơn chẳng có, thủy cũng không

Chân tâm soi rạng núi sông đó mà

Thủy sơn trong cõi ta bà

Hữu sinh hữu diệt lời ta nằm lòng

Có không, không có núi sông

Bao năm tu học thủy sơn vẫn là [*]

 

Sớm mai gầy lại giấc trà

Ấm reo tâm mở hương hoa lời người

 

                                      Nguyên Lạc

...............

 

[*] Thiền sư Duy Tín tóm tắt những giai đoạn trong đời tu của mình như sau:

“Trước khi gặp thiện tri thức, tôi thấy núi sông là núi sông.

Sau khi gặp thiện tri thức chỉ dạy, tôi thấy núi sông không phải là núi sông.

Sau ba mươi năm tu học, tôi lại thấy núi sông là núi sông”

 

TRƯA HÈ, CÚI CHÀO MÂY TRẮNG – Thơ Tịnh Bình

  

             

TRƯA HÈ

 

Vút ngang cánh bướm bên thềm mộng

Nắng ngả vào trưa bặt tiếng ve

Lác đác vài chòm mây mải miết

Gió đi đâu vội vấp trưa hè

 

Quạt nan phe phẩy chừng say giấc

Lời ru con trẻ cứ mênh mang

Sông quê ai dỗ mà thiêm thiếp

Nước xanh soi bóng giấc mơ màng

 

Tan loãng vào trưa gà eo óc

Nhà xưa quê cũ cảnh như xưa

Dáng mẹ dáng bà hai như một

Thao thiết lòng con mấy cho vừa

 

Mân mê vạt gió hương đồng nội

Thương sao đến lạ tiếng người quê

Chân bùn tay lấm tình chơn chất

Ấm áp lòng ai phút trở về...

 

LÊ ANH HOÀI, BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU LÀM CHIM NHỎ ĐI - Nguyễn Đức Tùng

Nhà thơ Lê Anh Hoài

Nhà thơ Lê Anh Hoài gởi cho chúng tôi các bài thơ sau đây. Thơ anh đi giữa thế giới hiện thực và thế giới suy tưởng. Nhiều bài thơ có yếu tố xúc cảm, nhưng bao giờ anh cũng vượt qua giai đoạn ấy, làm chủ ngôn ngữ, đi xa hơn trong việc diễn dịch về thế giới mà anh nhìn thấy. Từ những nhận xét ban đầu, các quan sát đơn giản, anh nâng chúng lên, mang lại cho chúng hơi thở thực sự của văn chương, đó là sự nhìn nhận thế giới từ góc nhìn riêng biệt. Bài thơ của anh là công việc đi vào một thế giới ngầm, là con đường thăm dò cái bên trong của sự vật.
 

trong ngày hạnh phúc thế giới

ta nói về những bất hạnh như lang ben tâm hồn và trĩ tư tưởng

 

hạnh phúc thật giản dị

như giữa thế giới ôn dịch

đất nước bạn không mắc trong khi nhiều bệnh nền hơn thằng hàng xóm lắm tiền

thế là thăng hạng liên miên

 

khi bạn bị cuốn đến chân một vị thánh

bạn chỉ làm vị thánh dài thêm kiếp thánh và bạn thì hèn thêm kiếp người

những vị thánh vừa vặn với khoảng trời

gắng gượng bay chỉ vì bạn vỗ tay

 

NHỮNG CÂU ĐỐI THÚ VỊ TRƯỚC MIẾU THỜ ÔNG QUAN VŨ – Đỗ Chiêu Đức

Quan Thánh Đế Quân miếu vũ

          
QUAN THÁNH ĐẾ QUÂN MIẾU VŨ 關聖帝君廟宇 là nhóm từ chỉ chung các đền miếu thờ ông Quan Vũ 關羽 thời Tam Quốc. MIẾU VŨ 廟宇 là từ chỉ chung cho các "đình chùa miếu mạo"; nơi thờ cúng thần linh tiên phật. Nghĩa xưa MIẾU VŨ là nơi vua quan triều kiến hội họp; còn được gọi là LANG MIẾU 廊廟 hay TRIỀU ĐÌNH 朝廷, như trong bài hát nói Kẻ Sĩ của cụ Nguyễn Công Trứ có câu:
               

Trong LANG MIẾU ra tài lương đống.                 

Ngoài biên thuỳ rạch mũi can tương

MỪNG CON TỐT NGHIỆP - Đức Hạnh cùng quý thi hữu

   

MỪNG CON TỐT NGHIỆP

 

Hạt giống vươn chồi đã trổ bông

Mừng Con Tốt nghiệp [1] thoả trong lòng

Chân trời mở lối ngời sông mộng

Nghĩa cử khai nguồn rạng núi sông

Cảm tạ ơn Trời ban lẽ sống

Hoài mong mọi ngã nở hoa hồng

Con đường thẳng tiến niềm hy vọng

Hạt giống vươn chồi mãi trổ bông..!

 

Đức Hạnh

12 05 2022

 

[1] Tốt nghiệp đại học vào tháng 12/2019 nhưng vì tình hình dịch Covid... mãi hôm nay mới làm lễ tốt nghiệp.

 

 

THƠ HỌA:

 

 

CHÚC MỪNG KỸ SƯ TRƯƠNG ĐỨC DUY

 

CHÚC lễ ra trường thắm đượm bông

MỪNG vui rộn rã ngát hương lòng

CON đường phía trước còn muôn nẻo

TRƯƠNG lực sau cùng đến biển sông

ĐỨC mãi chan hoà trong cuộc sống

DUY luôn nẩy nở giữa tim hồng

TỐT nguồn dạy dỗ ngời nhân cách

NGHIỆP đã khai mầm trổ rực bông…[1]

 

Hồng Xuyến

12.05 2022

 

[1] Trưởng phòng hóa học tại công ty Korea.

 

MỘT NỤ CƯỜI – Thơ Quách Như Nguyệt

   

                       Nhà thơ Quách Như Nguyệt

 

MỘT NỤ CƯỜI

 

Tôi ngồi, tôi đứng ngay một góc

Ngắm nhìn những khuôn mặt dàu dàu chực khóc

Những khuôn mặt… đưa đám ma

Họ có lý do chính đáng, họ đang đi viếng đám ma mà

 

Cũng có những lúc

Tôi đứng ở một góc phố

Nhìn người đi qua đi lại

Sao vẫn là những gương mặt cau có, bi ai

Những gương mặt nhăn nhó, khó đăm đăm

Những khuôn mặt ưu tư, lo lắng, hãm tài

 

Vẫn biết cuộc đời đầy phiền não

Nhưng bạn ơi!

Bạn có biết…

Phần đông chúng ta tự tạo lấy địa ngục, tự hành hạ chính mình?

Hãy vui lên đi bạn, thích thú ngắm bình minh

Thiên đường đang ở rất gần và chung quanh

Đang còn sống là đang còn phúc hạnh

 

Hãy tặng cho chính mình

và những người chung quanh…

một nụ cười

Bạn sẽ thấy

Cuộc đời này rất dễ thương, rất đẹp!

 

Mỗi sáng khi thức dậy

Nhìn vào gương

Bạn hãy chào bình minh, và

cười thật tươi một cái

Bạn sẽ có một ngày thoải mái...

Hạnh phúc nắm trong tay!

 

Sáng hôm nay thức dậy,

nghe tiếng chim hót, nhìn mây bay

Thấy lòng mình thật bình an, tự tại

Xin tặng các bạn nụ cười

Một nụ cười đầu ngày

Chúc các bạn luôn vui vẻ, mạnh khỏe, tươi cười,

Nhé! ...

 

                                             Quách Như Nguyệt

CHÙM THƠ THÁNG 4 & 5 CỦA ĐỖ TRẦM TƯ

  

             Tác giả Đỗ Trầm Tư

 

NỖI NHỚ BLAO

 

Chập chùng

nỗi nhớ Blao.

Nửa đời

gặp lại

ngày nào

bên nhau.

Dã Quỳ

vẫn đứng

đồi cao.

Lunglinh

giọt nắng

nghiêng chao

tự tình.

 

ĐỖ TƯ NGHĨA, MỘT NGƯỜI NHƯ MỌI NGƯỜI - Nguyễn Nam Giao

Để tưởng nhớ anh Đỗ Tư Nghĩa - Nhà giáo - Nhà thơ - Dịch giả (cựu học sinh Nguyễn Hoàng khoá 1960 - 1967) xin mời đọc lại bài viết của người bạn thân của anh, Nguyễn Nam Giao (Nguyễn Văn Cam) cũng vừa từ giã trần gian.

 

Nhà giáo-Nhà thơ-Dịch giả Đỗ Tư Nghĩa

Nhìn bề ngoài, anh Đỗ Tư Nghĩa không khác chi người bình thường, một người như mọi người. Với chiều cao trung bình, dáng người gầy ốm, mái tóc ngắn, ăn mặc bình dị, rất ít nói và tính tình hiền lành; có khi anh chìm khuất trong đám đông…
Nhưng nếu quen biết và gần gũi anh lâu, mới biết Đỗ Tư Nghĩa là một con người lạ lùng, nếu không nói là một người có nhân cách đặc biệt.
 

TRẢ EM, XEM BÓI – Thơ Đặng Xuân Xuyến

   

TRẢ EM

 

Đứng trước em anh thành người rất lạ

Thả rông hồn đắm đuối mắt em

Em rất gần

Nhưng cũng thật xa xăm

Em hời hợt để anh thèm vị biển

Em hoang sơ để anh khát đại ngàn.

 

Anh ngợp mình trong ảo vọng ái ân

Mải lặn ngụp xây lâu đài trên cát

Giấu niềm riêng em thản nhiên bỡn cợt

Kéo mùa đông giá lạnh nhích gần

Anh đốt mình cháy bỏng si mê

Thổn thức mãi miền yêu không thể.

 

Anh biết thế

Và anh không thế

Sánh vai em dạo bước song hành

Gió đại ngàn khắc khoải rừng xanh

Sao phải lén mơ nơi xa lắm

Trả lại em niềm đau đằm thắm

Trả đêm hoang vật vã rã rời

Câu thơ tình viết vội gãy đôi

Nhịp yêu ấy anh đành lỡ dở

Chân nhẹ bước. Tim yêu bỏ ngỏ

Khép nụ cười héo hắt nửa đời trai.

 

Hà Nội, ngày 23 tháng 10-2013

ĐẶNG XUÂN XUYẾN

 

XÓT XA SỐ PHẬN NGƯỜI PHỤ NỮ TRONG BÀI THƠ “THÍM HAI VUI” CỦA TRẦN NHUẬN MINH - Nguyễn Anh Nông

   

                        Nhà thơ Trần Nhuận Minh

 

THÍM HAI VUI

 

Những năm chú ra trận

Thím buồn vui một mình

Thím bảo những năm ấy

Là những năm hoà bình.

 

Có tin đồn chú mất

Thím thầm cắn chặt môi

Nuôi hai con ăn học

Cấy cày đến quắt người.

 

Bỗng đột nhiên chú về

Tung huân chương đầy chiếu

Thím cười mà như mếu

Nước mắt chẳng buồn lau.

 

Thế rồi... biết vì đâu

Yên lành không chịu được

Vợ con, chú đánh trước

Xóm giềng chú đánh sau.

 

Chớ dại mà can chú

Chú nhất cả huyện rồi

Giặc nào chú cũng thắng

Có thua, thua ông trời!

 

Chỉ thương thím Hai Vui

Mặt mũi luôn thâm tím

Đến bây giờ chiến tranh

Mới đến thật với thím.

 

Chú đòi phải li dị

Mỗi con về một nơi

Thím hát như kẻ dại

Miệng mếu lại thành cười.

 

Nghe đâu thím lên tỉnh

Rửa bát cho người ta

Thấy ai quen cũng lánh

Những mặt phấn quần hoa...

 

            Trần Nhuận Minh    

            Bồ Hòn, 10-1988 

 

Nhà thơ Nguyễn Anh Nông

XÓT XA SỐ PHẬN NGƯỜI PHỤ NỮ TRONG BÀI THƠ “THÍM HAI VUI” CỦA TRẦN NHUẬN MINH 

                                                                             Nguyễn Anh Nông
    
Đọc xong bài thơ này của Trần Nhuận Minh ta thấy sao mà xót xa buồn, xót xa thương cho số phận người đàn bà- người vợ có cái tên là Thím Hai Vui - nỗi buồn của thời hậu chiến?
Ba bốn nỗi buồn cùng lúc thấm vào tâm can ta, nó làm trái tim ta nhức nhối, lương tri ta cắn dứt? Ngỡ như chính mình cũng can dự vào nỗi bất hạnh kia của vợ chồng người lính? Vì sao đến nông nỗi này?
 

NỮ VĂN SĨ LỪNG DANH NGƯỜI PHÁP GỐC VIỆT RA ĐI Ở TUỔI 58 - Y Nguyên

Nữ văn sĩ Linda Lê

(Ảnh: Télérama)

 

Báo chí Pháp đã đồng loạt đưa tin buồn về sự kiện này, chẳng hạn tờ Le Figaro đưa lên trang trọng, với lời mô tả ngậm ngùi “người mãi mãi lưu đày” (éternelle exilée).
 
Nhà văn Linda Lê bước vào lĩnh vực văn học với cuốn Bài ca tội ác (Les Évangiles du crime), xuất bản năm 1992. Với những tác phẩm gây tiếng vang của mình, tác giả người Pháp gốc Việt đã nhận giải thưởng Hoàng tử Pierre của Monaco năm 2009, cùng nhiều giải thưởng văn chương danh giá khác.
 

DÂNG HOA KÍNH MẸ - Đức Hạnh cùng thi hữu

   

 

DÂNG HOA KÍNH MẸ

[Stlb]

 

Tháng Năm nở ngàn hoa dâng Mẹ

Tiếng thánh ca trong trẻo ngân vang

Kính Mừng Trinh Nữ Thiên Đàng

Hoa hồng Màu Nhiệm Mẹ ban thế trần

 

Hoa lòng thắm nở tình bát ngát

Hoa Mân Côi ngào ngạt hương tình

Hoa Trinh Nữ rất hiển linh

Hoa hồng Đức Mẹ thắm tình nhân gian

 

Đường rước kiệu muôn lòng nảy nở

Mẹ nhân lành muôn thuở kính yêu

Chuỗi Mân Côi tỏ bao điều

Tình yêu Thánh Nữ sớm chiều chở che

 

Say danh vọng đời con buông thả

Trọng tiền tài vấp ngã bao lần

Dòng sông Thánh Nữ trắng ngần

Cho con thanh tẩy canh tân tâm hồn

 

Về bên Mẹ lòng con thỏa nguyện

Trải tâm hồn hướng thiện bình an

Qua cơn nguy biến trần gian

Mẹ thương dìu dắt dẫn đàng con đi

 

Hoa màu nhiệm xua tan bóng tối

Khuyên đàn con sám hối ăn năn

Năm xưa Mẹ đã nhủ rằng:

Hãy siêng Lần Hạt ngợi khen Chúa Trời

 

“Kinh Rất Thánh Mân Côi” cứu nạn

Năm Mầu Nhiệm Sự Sáng soi đàng

Chúng con tiến bước vững vàng

Đi trên Đường Chúa muôn vàn thương yêu.

 

Giữ Thập Giới [1] - hòa bình thế giới

Sống yêu thương đổi mới tâm hồn

Thờ vật chất chẳng trường tồn

Xuôi tay nhắm mắt hỏi còn hay không!

 

Tội hay phúc, theo ta mãi mãi

Hãy ăn năn hoán cải tâm mình

Yêu người kính Chúa thực tình

Chiến tranh chấm dứt hòa bình yên vui...

 

Hoa hồng thắm kính dâng Đức Mẹ

Hoa Hồng ân đẹp đẽ Thiên nhan

Hoa màu nhiệm suối Phúc ân

Hoa Mân Côi nguyện kính dâng Đức Bà.

 

                                               Đức Hạnh

                                                   5/2022

 

[1] (Mười Điều Răn giải thoát ta khỏi nô lệ tội lỗi, cho ta con đường sống, cho ta được sống đời đời (Mt 19,16-19)

 

THƠ TRẦN MAI NGÂN, GIẤC THỤY DU GIỮA ĐỜI - Châu Thạch

                    
 (PHẦN I)
    
Chỉ cần mở trang đầu tiên của tập thơ “Khúc Thụy Du” của Trần Mai Ngân, ta gặp ngay lời đề bạt, thì ta có cảm tưởng mình bước vào trong giấc thụy du rồi. Người viết xin trích lượt một vài câu thôi:
 
“Trong đêm tĩnh mịch, trong đêm u hoài tôi luôn thầm gọi yêu dấu”. “Trong đêm như thế tôi làm thơ”. “Mai nầy một sớm Thu hay Đông tôi sẽ thành tro bụi”. “Hãy nhớ đến cuộc tình của tôi nó là GIẤC THỤY DU có thật”. 
  
Mở tiếp trang thứ hai, ta đọc ngay một bài thơ hay “Có những điều đốt mãi chẳng thành tro…” kèm theo hai tấm ảnh tác giả mặc váy đen hoa, quàng khăn đỏ vừa đoan trang lại vừa quý phái. Bài thơ có 12 câu, vui lòng cho tôi cắt bớt còn lại 6 câu, 6 câu nầy nói lên cái ý chính của thơ:   
 

“Có những điều đốt mãi chẳng thành tro

Như vậy đó – bởi tình em bất tử”

 

“Một đóm lửa trên môi dù rạng ngời

Làm ấm áp và soi vào Đông tối”

 

“Vắn hay dài – Hoang vu hay đông đảo

…Có những điều đốt mãi chẳng thành tro!”

    
Chỉ cần đọc hai trang đầu ta có thể khái niệm hồn thơ trong “Giấc Thụy Du”, một hồn thơ chất chứa nhiều suy nghiệm với những băn khoăn của một giấc mơ dài trong cuộc đời hiện thực. 

NƯỚC MẮM – Sông Thao

Tác giả bài viết Sông Thao

Mỗi khi đi chợ Á đông, tôi thường la cà vào quầy nước mắm. Thấy có nhãn nước mắm mới là đứng… nghiên cứu. Dân nước mắm mà lỵ! Dân Mít ta vẫn cừ đùa giỡn với nhau là dân nước mắm nhưng thực ra dùng nước mắm không phải là chỉ dấu của người Việt. Trên thế giới có tới 500 triệu người sử dụng nước mắm trong nấu nướng. Toàn vùng Đông Nam Á là dân nước mắm. Thái Lan có nam-pla, Malaysia có budu, Indonesia có ketjap-ikem, Hàn Quốc có aek jeot, Kampuchia có toeuk trey, Philippine có patis. Tôi đã có thời gian gần một năm phải dùng patis của Philippine khi ngụ tại Quezon City vào năm 1973. Dở ẹc. Cũng phải thôi vì patis chỉ là phụ phẩm của mắm nêm bagoong. Nhưng nói đi cũng phải nói lại. Thời gian đó có patis cũng đỡ khổ cho cái miệng đã quen với nước mắm. Mới đây, khi vào một chợ Á đông ở Montreal, tôi chợt nhìn thấy patis. Nhớ lại một thời, cũng bồi hồi ra gì!

Trung Quốc, Nhật và Hàn Quốc cũng dùng nước mắm nhưng ít hơn. Hai nước đậm mùi nước mắm là Việt Nam và Thái Lan. Nhưng có một chút khác biệt. Không biết các nước khác ra sao nhưng dân Thái chỉ dùng nước mắm để nấu nướng chứ không dùng để chấm trên bàn ăn. Nếu dân các nước khác cũng chỉ để chai nước mắm trong bếp như Thái Lan thì chỉ có dân Việt ta thượng nước mắm trên bàn ăn. Vậy thì dân Mít tự cho là dân nước mắm là đúng chỉ số!