CHỮ NHO... DỄ HỌC (12) – Đỗ Chiêu Đức

Thầy đồ Đỗ Chiêu Đức

Trong các bài viết của tôi hay nhắc đến "Chữ Nho...Dễ Học". Mời bạn xem bài số (12) có bộ ĐÃI 歹 trong đó. Nếu thấy thích, tôi sẽ gởi cho toàn bộ gồm 38 bài "Chữ Nho... Dễ Học".                                                                                                                       Thân mến 

                        

CHỮ NHO ... DỄ HỌC  (12)
                               
Các Bộ 4 Nét
               

比  火 灬  歹 斗 厄 方 父 戈  户 无 斤  毛 木                  

牛 牜 爿 片 攴 攵 气 欠 犬 日 氏  手 殳 水                 

瓦 王  文 毋 心 牙 爻 曰 月 爪 爫 支 止

        
Như lần trước, trước khi đề cặp đến bài viết mới, ta giải đáp câu đố của bài  viết trước .
            

Thượng nhi bất thượng,      上而不上，           

Hạ nhi bất hạ.                     下而不下。          

Thả nghi tại hạ,                   且宜在下，            

Bất khả tại thượng.             不可在上。

 
Giải Đố:         
- Trên mà không trên, Chữ THƯỢNG 上 mà không có phần trên thì chỉ còn lại chữ NHẤT 一.       
- Dưới mà không dưới. Chữ HẠ 下 mà không có phần dưới thì cũng chỉ còn lại co chữ NHẤT 一.        
- Nhưng nên ở dưới, Trong chữ THẢ 且 và chữ NGHI 宜 thì chữ NHẤT 一 nằm ở phía dưới. Còn...         
- Không thể ở trên. Trong chữ BẤT 不 và chữ KHẢ 可 thì chữ NHẤT 一 nằm ở phía trên cùng.       
Bốn câu đều xoay quanh chữ NHẤT 一, nên đáp án là chữ NHẤT. Nghĩa của 2 chữ THẢ NGHI là Nhưng Nên, và nghĩa của 2 chữ BẤT KHẢ là Không Thể, chỉ để đánh lạc hướng suy đoán mà thôi!        
1. BỘ TỈ 比 :
    TỈ  比 : là SO SÁNH. Đây là chữ dùng Tượng Hình để Chỉ Sự theo diễn tiến như sau:

                 

       Giáp Cốt Văn  甲骨文                            Kim Văn 金文 

                 

             Đại Triện 大篆                                 Tiểu Triện  小篆

                                          Lệ Thư 繁体隶书

Ta thấy:   
Hình vẽ 2 người song song như đang so sánh nhau xem ai cao, ai thấp, ai béo, ai gầy vậy. Nên TỈ là So Sánh, là Ngang Bằng, là Hơn Thua. Từ kép của SO SÁNH là TỈ GIẢO 比較, ngoài ra ta còn gặp các từ bằng chữ TỈ sau đây: 

    
TỈ THÍ 比試 : là Thi đua xem ai giỏi hơn ai.   
TỈ VĂN TỈ VÕ 比文比武 : So tài Văn Võ với nhau xem ai giỏi.     
TỈ DỤ 比喻 : là Đem cái gần giống để so sánh cho người ta hiểu.     
TỈ NHƯ 比如 : là Giống như là...     
TỈ LÂN 比鄰 : là Nhà hàng xóm sát vách. Trong bài 送杜少府之任蜀川 Tống Đỗ Thiếu Phủ chi nhâm Thục Xuyên, người đứng đầu Tứ Kiệt đời Sơ Đường là Vương Bột đã viết :
                  

海內存知己,      Hải nội tồn tri kỷ,                    

天崖若比鄰.      Thiên nhai nhược TỈ LÂN.

 
Có nghĩa:     
Trong bốn bể còn có người tri kỷ với nhau, thì dù cho ...    
Xa cách tận chân trời, cũng giống như là đang ở sát vách với nhau vậy!