XUÂN HIỂU (春曉) THƠ THIỀN CỦA TRẦN NHÂN TÔNG – Phan Lương, Trần Khâm.

Trần Nhân Tông (陳仁宗, 1258–1308) là vị hoàng đế thứ ba của triều Trần, nước Đại Việt. Ông trị vì từ năm 1278 đến tháng 4 năm 1293, sau đó lui về làm Thái thượng hoàng và dấn thân vào con đường tu hành, sáng lập Thiền phái Trúc Lâm. Trần Nhân Tông không chỉ là một nhà chính trị kiệt xuất mà còn là một nhà thơ, một thiền sư với những đóng góp quan trọng cho văn hóa và tư tưởng của dân tộc.

 

春曉 

睡起啟窗扉，

不知春已歸。

一雙白蝴蝶，

拍拍趁花飛。

 

XUÂN HIỂU 
 
Thuỵ khởi khải song phi,
Bất tri xuân dĩ quy.
Nhất song bạch hồ điệp,

Phách phách sấn hoa phi.

 

Dịch nghĩa:
 

BUỔI SÁNG MÙA XUÂN

Ngủ dậy mở cánh cửa sổ,

Nào hay mùa xuân đã về.

Một đôi bướm trắng,

Đập cánh bay về phía hoa.

 

Dịch thơ:
 

Ngủ dậy ngỏ song mây,

Xuân về vẫn chửa hay.

Song song đôi bướm trắng,

Phấp phới sấn hoa bay.

                (Ngô Tất Tố)

 

Ngủ dậy mở cửa sổ,

A, xuân về rồi đây!

Kìa một đôi bướm trắng,

Nhằm hoa, phơi phới bay.

                 (Trần Lê Văn)

 
Bài kệ này được viết theo thể ngũ ngôn tứ tuyệt, ngắn gọn nhưng chứa đựng ý nghĩa sâu sắc. Câu mở đầu như một sự khai mở, vừa mang ý nghĩa đen là mở cửa sổ, vừa mang ý nghĩa bóng là sự thức tỉnh tâm hồn sau giấc ngủ.
 
Câu thứ hai là khoảnh khắc nhận ra xuân đã về, biểu tượng cho sự giác ngộ khi con người thấu hiểu sự vận hành tự nhiên của đất trời. Từ đó, hai câu cuối khép lại bài thơ bằng hình ảnh đôi bướm trắng bay lượn giữa những khóm hoa – một biểu tượng tinh tế của đạo lý và sự hòa quyện giữa con người với thiên nhiên.
 
Đây là tinh thần của thiền, nơi mọi điều bình dị trong cuộc sống đều chứa đựng vẻ đẹp và sự giác ngộ sâu xa.
 
                                              Phan Lương và Trần Khâm giới thiệu

THIÊN LÝ ĐỘC HÀNH – Thơ Thích Tuệ Sỹ

   

THIÊN LÝ ĐỘC HÀNH

1.

 

Ta về một cõi tâm không

Vẫn nghe quá khứ ngập trong nắng tàn

Còn yêu một thuở đi hoang

Thu trong đáy mắt sao ngàn nửa khuya

 

2.

 

Ta đi dẫm nắng bên đèo

Nghe đau hồn cỏ rủ theo bóng chiều

Nguyên sơ là dáng yêu kiều

Bỗng đâu đảo lộn tịch liên bến bờ

Còn đây góc núi trơ vơ

Nghìn năm ta mãi đứng chờ đỉnh cao

 

3.

 

Bên đèo khuất miễu cô hồn

Lưng trời ảo ảnh chập chờn hoa đăng

Cây già bóng tối bò lan

Tôi ôm cỏ dại mơ màng chiêm bao

 

4.

 

Đã mấy nghìn năm đợi mỏi mòn

Bóng người cô độc dẫm hoàng hôn

Bởi ta hồn đá phơi màu nắng

Ôm trọn bờ lau kín nỗi buồn

 

5.

 

Từ thuở hồng hoang ta ở đâu

Quanh ta cây lá đã thay màu

Chợt nghe xao xuyến từng hơi thở

Thấp thoáng hồn ai trong khóm lau

 

6.

 

Trên đỉnh đèo cao bát ngát trông

Rừng, mây, xanh, ngắt tạnh, vô cùng,

Từ ta trải áo đường mưa bụi

Tưởng thấy tiền thân trên bến không

 

7.

 

Khi về ngả nón chào nhau

Bên đèo còn hẹn rừng lau đợi chờ

Trầm luân từ buổi ban sơ

Thân sau ta vẫn bơ vơ bụi đường

 

8.

 

Bóng tối sập, mưa rừng tuôn thác đổ

Đường chênh vênh vách đá dọa nghiêng trời

Ta lầm lũi bóng ma tròn thế kỷ

Rủ nhau đi cùng tận cõi luân hồi

 

Khắp phố thị ngày xưa ta ruổi ngựa

Ngang qua đây ma quỷ khóc thành bầy

Lên hay xuống mắt mù theo nước lũ

Dẫm bàn chân lên cát sỏi cùng trôi

 

Rồi ngã xuống nghe suối tràn ngập máu

Thân là thân cỏ lá gập ghềnh xuôi

Chờ mưa tạnh ta trải trăng làm chiếu

Nghìn năm sau hoa trắng trổ trên đồi

 

9.

 

Gởi lại tình yêu ngọn cỏ rừng

Tôi về phố thị bởi tình chung

Trao đời hương nhụy phơi hồn đá

Thăm thẳm mù khơi sương mấy từng

 

10.

 

Một thời thân đá cuội

Nắng chảy dọc theo suối

Cọng lau già trầm ngâm

Hỏi người bao nhiêu tuổi

 

11.

 

Bước đi nghe cỏ động

Đi mãi thành tâm không

Hun hút rừng như mộng

Tồn sinh rụng cánh hồng

 

12.

 

Thân tiếp theo thân ngày tiếp ngày

Mù trông dư ảnh lá rừng bay

Dõi theo lối cũ bên triền đá

Sao vẫn còn in dấu lạc loài

 

13.
 
Khi về anh nhớ cài quai nón
Mưa lạnh đèo cao không cõi người
 
                                        Tuệ Sỹ

                                     (2011-2012)

   

THƠ CỦA THIỀN SƯ (POETRY OF ZEN MASTER) - Nguyên Lạc

 
Lời phi lộ:
 
Trước khi vào bài, tôi xin bàn về chữ ZEN MASTER.
 
ZEN MASTER có bạn đã dịch là Tăng Sư, theo tôi nên dịch là Thiền Sư, vì nếu dịch ra Tăng Sư thì không chính xác lắm: Tăng Sư / Thầy Tu, thuộc giới Tăng Lữ, người đã xuất gia, gia nhập Tăng Đoàn/ Giáo Hội. Thiền Sư có thể tu tại gia (gọi là Cư sĩ), có thể xuấ́t gia tự mình tu Thiền nơi núi động nào đó, hoặc là gia nhập Tăng Đoàn tu tại chùa. Tăng Sư có thể không tu theo Thiền phái, mà tu theo các phái khác.