TỰ LỰC VĂN ĐOÀN TRĂM NĂM NHÌN LẠI - Võ Trung

Tự lực văn đoàn chính thức ra đời năm 1934, có trụ sở tại Hà Nội. Tự lực văn đoàn có 7 thành viên và nhiều cộng tác viên nữa, số cộng tác viên còn đông hơn cả số thành viên, tất cả họ đều là những nhà văn hay nhà thơ hoặc hoạ sĩ. Thời hoạt động của Tự lực văn đoàn trong nước có nhiều văn đoàn và tùng thư, nhưng Tự lực văn đoàn có sức sống mạnh hơn hết. Cho tới ngày nay người ta vẫn nhắc đến Tự lực văn đoàn nhiều hơn là nhắc các văn đoàn hay tùng thư khác.

Nói tới Tự lực văn đoàn, cái nhiều người nhớ nhứt là các tác phẩm văn chương của các tác giả là thành viên của Tự lực văn đoàn. Hồi trước năm 1975, ở Miền Nam học sinh và thanh niên rất say sưa với các tác phẩm của Tự lực văn đoàn. Các sách Quốc văn hay sách Giảng văn trung học đệ nhứt cấp có nhiều bài trích từ các tác phẩm của Tự lực văn đoàn. Các thầy giáo, cô giáo cũng chọn nhiều bài từ tác phẩm củaTự lực văn đoàn để bình giảng. Có một cô giáo dạy môn Quốc văn lớp 7, nói không quá, chớ 70% số giờ lên lớp là cô có nhắc tới Tự lực văn đoàn. Vô thư viện của trường trung học, phần văn chương thấy trưng bày sách của Tự lực văn đoàn chiếm ưu thế. 

Có thể điểm sơ qua một chút. Tác phẩm của Nhất Linh có Bướm trắng, Đôi bạn, Đoạn tuyệt, Giòng sông thanh thủy, Gánh hàng hoa (chung với Khái Hưng), Anh phải sống (chung với Khái Hưng).... Tác phẩm của Khái Hưng có Hồn bướm mơ tiên, Nữa chừng xuân, Thừa tự, Tiếng suối reo, Tiêu Sơn tráng sĩ, Dọc đường gió bụi.... Tác phẩm của Hoàng Đạo có Trước vành móng ngựa, Con đường sáng, Bùn lầy nước đọng, Mười điều tâm niệm. Tác phẩm của Thạch Lam có Gió đầu mùa, Nắng trong vườn, Dưới bóng hoàng lan, Cô hàng xén, Hà Nội 36 phố phường... Tác phẩm của Thế Lữ có Vàng và máu, Bên đường thiên lôi. Với những quyển sách đẹp có đầu đề lôi cuốn như vậy làm sao không kích thích sự háo hức, trí tò mò của những học sinh đang tuổi nhiều mơ mộng, thích tìm tòi.
   
Những tác phẩm của Tự lực văn đoàn có đọc qua nhìn chung nội dung dễ nắm được, văn chương giản dị gần gũi dễ hiểu, thoát ra khỏi khuôn khổ của văn chương trước đó có nhiều từ Hán - Việt và nhiều điển tích. Một số tác phẩm của Tự lực văn đoàn cũng được phóng tác hay biên thành kịch hoặc biên thành tuồng cải lương tâm lý xã hội.
 
                                                                                           Võ Trung