HƯ CẤU TRONG VÕ HIỆP KIM DUNG (7) – Phiếm luận của Đỗ Chiêu Đức

                            Các triều đại và sự kiện lịch sử
 

Truyện Võ hiệp KIM DUNG qua các Thời đại

 
Không như những truyện kiếm hiệp vớ vẩn khác, người hiệp sĩ của Kim Dung có cuộc sống như người thật và được lồng vào một khung cảnh lịch sử nào đó rất thật. Mặc dù là truyện HƯ CẤU nhưng những Đại hiệp của Kim Dung không phải chỉ cứu khổn phò nguy mà còn có lòng yêu nước, sẵn sàng hy sinh để bảo vệ đất nước mà gác bỏ mọi tình cảm riêng tư. Kim Dung cũng đã HƯ CẤU một cách rất khéo léo tạo nên những nhân vật và sự kiện nghĩa hiệp để giải thích cho những sự kiện lịch sử CÓ THẬT. Trong cuối truyện "Thần Điêu Hiệp Lữ", lúc quần hùng đang giúp An Vũ Sứ Lữ Văn Đức thủ thành Tương Dương khi bị quân Mông Cổ tấn công, có đoạn như sau...
   
... Dương Quá vội vàng nhặt hai hòn đá, vận công búng vào sau ngựa của Mông Ca. Con ngựa trúng đá lồng lên, hai vó trước cất cao thiếu chút nữa thì đã quăng Mông Ca xuống đất. Mặc dù là Đại hãn của Mông Cổ, nhưng từ nhỏ đã quen chinh chiến trên mình ngựa nên Mông Ca phản ứng rất nhanh, rút tên lắp vào cung xoay mình bắn về phía Dương Quá. Dương Qúa nhanh mắt cuối đầu tránh khỏi, tay trái nhặt lên một hòn đá bằng bụm tay, vận công dùng "Đàn Chỉ Thần Công" bắn mạnh về phía sau lưng của Mông Ca. Hòn đá bay ra với kình lực thật mạnh xuyên qua áo giáp và qua ngực của Mông Ca. Vị Đại Hãn của Mông Cổ gục xuống chết liền tại chỗ...
    
Theo chính sử:
     
MÔNG CA HÃN 蒙哥汗 Tiếng Mông Cổ là：ᠮᠥᠩᠬᠡ ᠬᠠᠭᠠᠨ，Phiên âm La tinh：Möngke qaγan (1209－1259) là vị Đại Hãn thứ tư của Đại Mông Cổ, cháu nội của Thành Cát Tư Hãn, con trưởng của Đà Lôi, con nuôi của Oa Khoát Đài. Ông là một trong bốn Đại Hãn mạnh nhất của đầu nhà Nguyên. Trong Nguyên sử gọi là Nguyên Hiến Tông 元憲宗. Về nguyên nhân cái chết của ông đến nay còn chưa rõ ràng, có 3 thuyết sau đây:
    - Theo Nguyên Sử 元史 "Hợp Châu Chí 合州志" quyển 3 ghi: Hiến Tông Mông Ca vây đánh thành Điếu Ngư trúng đá của máy bắn đá trong quân Nam Tống, bị thương 6 ngày sau vết thương trở nặng mà chết.
    - Theo sách "Tục Tư Trị Thông Giám Khảo Dị 續資治通鑑考異" : Mông Ca Vây đánh Điếu Ngư Sơn lâu ngày không hạ được thành. Nhằm mùa hạ nóng nực, bị bệnh kiết lị mà chết.
    - Theo "Cổ Kim Kỷ Yếu Dật Biên 古今紀要逸編" : Mông Ca vây đánh Điếu Ngư Thành mấy tháng, không hạ được thành. Buồn bực sanh bệnh, té xuống sông chết đuối.
 
    - Ghi chú của Kim Dung cho rằng: Các trận đánh quyết liệt nhất giữa quân Mông Cổ và quân Nam Tống là ở Tương Dương Thành, kéo dài suốt mười mấy năm vẫn không hạ nổi thành. Nên, để cho câu truyện của tiểu thuyết thêm phần hấp dẫn, Kim Dung mới Hư Cấu cho Mông Ca vây đánh thành Tương Dương và trúng đá Đàn Chỉ Thần Công của Dương Quá mà chết.
 
 Chính sử cũng chép là: Sau khi Nguyên Hiến Tông Mông Ca chết, quân Mông Cổ lui binh và phải đến 13 năm sau, khi nội bộ tranh chấp đã ổn định, Hốt Tất Liệt 忽必烈 lên ngôi Đại Hãn thì thành Tương Dương và triều đình Nam Tống mới bị xóa sổ hoàn toàn.

Mông Ca và cuộc chiến ở Điếu Ngư Thành

 
Trong tiểu thuyết võ hiệp của Kim Dung, ta lại thấy những nhân vật lịch sử có thật và những nhân vật võ hiệp hư cấu lẫn lộn vào nhau một cách thật tự nhiên như thật. Như An Vũ Sứ Lữ Văn Đức (?-1269) là danh tướng cuối đời Nam Tống có công trấn giữ thành Tương Dương và chống quân Mông Cổ suốt 30 năm với sự giúp đỡ đắc lực của vợ chồng Quách Tĩnh và Hoàng Dung (nhân vật hư cấu) cùng rất nhiều các lộ anh hùng hảo hán khắp nơi tụ hợp lại.
 
Theo thứ tự thời gian, các tác phẩm võ hiệp của Kim Dung được lồng trong các triều đại lịch sử như sau:
  
     1. THIÊN LONG BÁT BỘ 天龍八部 : Truyện xảy ra dưới thời Bắc Tống 北宋, đời Tống Triết Tông Nguyên Hựu 宋哲宗元祐, khoảng trước sau 1094 Công Nguyên, là khúc dạo đầu của "Xạ Điêu Anh Hùng Truyện 射鵰英雄"(Anh Hùng Xạ Điêu). Vì Cái Bang Bang Chúa Kiều Phong là Tiền bối của Hồng Thất Công sau nầy, và Đoàn Dự là... ông nội của Đoàn Trí Hưng (tức Nhất Đăng Đại Sư) trong Anh Hùng Xạ Điêu và Thần Điêu Đại Hiệp .
 
     * Những nhân vật có thật là:
 
     - Đoàn Dự 段譽, Đoàn Diên Khánh, Đoàn Chính Thuần, Đoàn Chính Minh... của Nước ĐẠI LÝ 大理國 (Tỉnh Vân Nam ngày nay và các vùng phụ cận). Lập quốc trước sau 314 năm.
     - Gia Luật Hồng Cơ 耶律洪基, Tiêu Viễn Sơn 蕭遠山... thuộc Bộ tộc Khất Đan 契丹（Khitay)là bộ tộc du mục, sống ở vùng Đông bắc Trung Hoa. Lập nên nước Đại Liêu 大遼, trước sau được 218 năm.
     - Tây Hạ Nhất Phẩm Đường 西夏一品堂 là Tổ chức có thật chiêu mộ các võ sĩ nhất hạng trong võ lâm. Lý Diên Tông 李延宗 là tên giả mạo của Mộ Dung Phục giả danh võ sĩ Nhất Phẩm Đường. Nhưng họ LÝ là họ hoàng tộc của nước Tây Hạ....
 
    * Những nhân vật Hư Cấu:
 
     - Cô Tô Mộ Dung 姑蘇慕容 : Dòng họ Mộ Dung lập nên nước Yên là có thật dưới thời Nam Bắc Triều, nhưng Mộ Dung Bác, Mộ Dung Phục... chỉ là hậu duệ được Hư Cấu của hoàng tộc Mộ Dung muốn khôi phục lại nước Yên mà thôi.
     - Cưu Ma Trí 鳩摩智 là Cao Tăng của Đại Luân Tự ở Đại Tuyết Sơn, Quốc sư của nước Thổ Phồn 吐蕃國. Xưng  là Đại Luân Minh Vương.
     - Lý Thanh Lộ 李清露 Công Chúa nước Tây Hạ, là Mộng Cô của Hư Trúc Tử 虛竹子....
   
... Toàn truyện THIÊN LONG BÁT BỘ gồm có 231 nhân vật vừa có thật vừa hư cấu, nhưng cốt truyện là do Hư Cấu của Kim Dung vựa vào tình hình chính sử để tạo nên câu truyện võ hiệp có sự liên hệ giữa các nước Tống, Liêu, Tây Hạ, Thổ Phồn, Đại Lý là những nước có thật trong thời đại lúc bấy giờ.
 

     2. XẠ ĐIÊU ANH HÙNG TRUYỆN 射鵰英雄傳 : Đây là bộ tiểu thuyết võ hiệp đã đưa Kim Dung lên hàng "Võ Lâm Chí Tôn" trong giới cầm bút chuyên viết truyện võ hiệp của Trung Hoa. Đây cũng là truyện đầu tiên trong "XẠ ĐIÊU TAM BỘ KHÚC 射鵰三部曲" bất hủ của Kim Dung (Hai bộ tiếp theo sau là :"Thần Điêu Hiệp Lữ" và "Ỷ Thiên Đồ Long Ký"). Truyện xảy ra dưới thời Nam Tống, năm Khánh Nguyên thứ năm đời Tống Ninh Tông 宋寧宗 (1199) cho đến khi Thành Cát Tư Hãn 成吉思汗 ta thế (1227). Trong bối cảnh lịch sử của 28 năm nầy phản ánh những tình tiết và các gương anh hùng hảo hán của thời Nam Tống vừa phải chống chọi với quân Kim lại vừa phải đấu tranh chống quân Mông Cổ. Quả là một giai đoạn lịch sử cam go hào hùng mà cũng đầy sắt máu, là môi trường tốt cho các anh hùng kiệt xuất thi thố tài năng và tỏ rõ đức độ, khí phách của một anh hùng hiệp sĩ.
 
Vì dựa theo chính sử, nên "Xạ Điêu Anh Hùng Truyện" cũng có những nhân vật lịch sử có thật hòa lẫn với những nhân vật hư cấu một cách tự nhiên trong nếp sống của các hiệp khách giang hồ. Cụ thể như...
     Quách Tĩnh, Hoàng Dung, Dương Khang, Mục Niệm Từ, Đông Tà, Tây Độc, Bắc Cái... đều là nhân vật Hư Cấu. Riêng Nam Đế Đoàn Trí Hưng là ông vua có thật của nước Đại Lý...
     ĐOÀN TRÍ HƯNG 段智興（？－1200年）lại có tên là ĐOÀN DỊ TRƯỜNG HƯNG 段易長興 , lên ngôi từ 1172- 1200, làm vua nước Đại Lý 28 năm, xây dựng trên 60 ngôi chùa Phật...
 
Ngoài ra, Dương Trùng Vương, Châu Bá Thông, Toàn Chân Thất Tử (chính sử gọi là BẮC THẤT CHÂN 北七真), cả Doãn Chí Bình, Lý Chí Thường, Triệu Chí Kính... đều là những đạo sĩ có thật, chỉ có người yêu của Dương Trùng Vương là Nữ sĩ Lâm Triều Anh và phái Cổ Mộ là Hư Cấu mà thôi, và dĩ nhiên...
     Thiết Mộc Chân 鐵木真 Thành Cát Tư Hãn 成吉思汗, Đà Lôi, Oa Khoát Đài, sư phụ Triết Biệt của Mông Cổ... đều là những nhân vật có thật, ngoại trừ Hoa Tranh Công Chúa cũng là hư cấu mà thôi. Cũng như...
     Vua thứ 6 của nước Kim là KIM CHƯƠNG TÔNG Hoàn Nhan Cảnh 金章宗完顏璟. Ông là cha của Hoàn Nhan Hồng Liệt, Hoàn Nhan Hồng Hi... là người có thật. Tương tự...
     Cái Bang là Bang hội có thật; Bang Chủ và các chức sắc đều có thật, nhưng những nhân vật của Cái Bang thì đều toàn là hư cấu...
  

     3. THẦN ĐIÊU HIỆP LỮ 神雕侠侣 : Là Bộ Khúc thứ 2 trong "Xạ Điêu Tam Bộ Khúc 射雕三部曲". Đây là tác phẩm mà Kim Dung đã bỏ nhiều tâm huyết nhất, được đọc giả trân trọng gọi là "Tình Thư 情書" : là Quyển sách ghi lại nhiều chuyện tình oan nghiệt, lãng mạn, ngang trái, vượt qua thuần phong mỹ tục và đao đức truyền thống của xã hội lúc bấy giờ.
 
Nói chung, dù cho câu chuyện có diễn tiến theo võ hiệp hư cấu với các công phu tuyệt kỹ, với các pha đấu võ ngoạn mục hấp dẫn... Nhưng đoạn kết thì tất cả đều cùng quây quần về để giúp quan binh trấn giữ thành Tương Dương chống lại họa ngoại xâm của đại quân Mông Cổ. Đàn chỉ Thần công của Dương Quá lại bắn chết Mông Ca là vị Đại hãn thứ tư của Mông Cổ, làm cho quân Mông Cổ phải lui binh, giữ cho thành Tương Dương được yên ổn thêm mười ba năm nữa.
  

     4. Ỷ THIÊN ĐỒ LONG KÝ 倚天屠龍記 : Là Bộ Khúc cuối của "Xạ Điêu Tam Bộ Khúc" kéo dài từ cuối đời nhà Tống, nhà Nguyên và qua đến đầu đời nhà Minh mới kết thúc. Ỷ THIÊN ĐỒ LONG KÝ là câu truyện được diễn tiến gần một trăm năm sau Thần Điêu Hiệp Lữ, từ cuối đời nhà Nguyên đến đầu đời nhà Minh, nhân vật chính duy nhất là Trương Quân Bảo còn sống từ thời Thần Điêu Hiệp Lữ đến Ỷ Thiên Đồ Long Ký là Tổ sư sáng lập ra phái Võ Đang, hiệu là Trương Tam Phong.
 
     Câu truyện xoay quanh hai món binh khí sắc bén là "Đồ Long Đao" và "Ỷ Thiên Kiếm". Những nhân vật lịch sử có thật, ngoài Trương Tam Phong ra, còn có Chu Nguyên Chương (là Minh Thái Tổ lập nên nhà Minh), Trần Hữu Lượng, Thường Ngộ Xuân, Từ Đạt (đều là tướng của Chu Nguyên Chương), Nhữ Dương Vương Sát Hãn Thiếp Mộc Nhi, Vương Bảo Bảo, Hàn Lâm Nhi... Các vai chính như Trương Vô Kỵ, Triệu Mẫn, Chu Chỉ Nhược, Tiểu Chiêu, Dương Bất Hối... đều là nhân vật hư cấu. Xã hội thì phân hóa chia làm hai phái: Minh Giáo đứng đầu tà phái; Thiếu Lâm, Võ Đang gồm lục đại môn phái là chính phái. Sự khởi nghĩa của Minh Giáo nổi dậy chống lại triều đình Mông Cổ. Các bí kíp võ công trong truyện có "Cửu Dương Chân Kinh", "Cửu Âm Chân Kinh", "Thất Thương Quyền"...
 
      Câu chuyện bắt đầu từ năm Chí Nguyên thứ 2, đời Nguyên Thuận Đế, là ông vua thứ 11 của triều Nguyên, là vị Đại Hãn thứ 15 của Mông Cổ và cũng là vị Hoàng đế cuối cùng của nhà Nguyên trước khi rút quân về phương bắc.
 

       5. Những tác phẩm không rõ về bối cảnh lịch sử, có thể gán cho bất cứ Triều Đại nào cũng được. Chỉ thuần túy là võ hiệp và nêu lên những tệ nạn bất công của xã hội, những tham vọng bá quyền của con người, những đấu đá giữa các tổ chức xã hội, bang phái trong võ lâm giang hồ... gồm có:  

  
                     - LIÊN THÀNH QUYẾT 連城訣.
                     - TIẾU NGẠO GIANG HỒ 笑傲江湖.
                     - HIỆP KHÁCH HÀNH 俠客行.
 
       Căn cứ theo một vài sự kiện được viết trong truyện, ta có thể đoán đại khái là những tác phẫm trên có bối cảnh lịch sử của đời nhà Minh. Nhưng không được rõ ràng chắc chắn. Như trong truyện...
        LIÊN THÀNH QUYẾT 連城訣. Căn cứ vào các thiết trí của phủ huyện đương thời, các niên đại của bảo tàng... mà suy đoán thì câu truyện có thể xảy ra ở khoảng giữa triều đại nhà Minh. Còn trong...
        TIẾU NGẠO GIANG HỒ 笑傲江湖.Lúc Tổ Thiên Thu luận về ly chén dùng để uống rượu, có nhắc đến "NGUYÊN TỪ 元瓷" tức "Từ Khí 瓷器 đời nhà Nguyên", có nghĩa là "Đồ Gốm đời nhà Nguyên", nên phải là "Các triều đại sau đời nhà Nguyên mới gọi thế. Nên đoán là TIẾU NGẠO GIANG HỒ có bối cảnh của đời nhà Minh; vì cả về mặt trang phục và hình tượng của nhân vật cũng không thấy có bóng dáng của cái đuôi sam, "Cái Bím" ở phía sau lưng nên không phải là ở vào đời nhà Thanh được. Còn...
       HIỆP KHÁCH HÀNH 俠客行. Thì "Ma Thiên Cư Sĩ 摩天居士" TẠ YÊN KHÁCH 謝煙客 cũng giỏi về "Đàn Chỉ Thần Thông 彈指神通", tức là phải sau Hoàng Dược Sư và Dương Quá, tức là sau đời Nam Tống; Còn Tuyết Sơn Phái thì khai sơn lập phái năm 1390, và phải 170 năm sau Thạch Phá Thiên mới xuất hiện, tức là vào khoảng năm 1560, cũng là năm Gia Tĩnh của đời vua Minh Thế Tông 明世宗嘉靖.
 

      6. BÍCH HUYẾT KIẾM 碧血劍 : Bối cảnh lịch sử của truyện là vào những năm Sùng Trinh ở cuối đời nhà Minh (1628-1644). Nhân vật chính là cha con Viên Sùng Huán và Viên Thừa Chí cùng Kim Xà Lang Quân Hạ Tuyết Nghi, cùng với cuộc khởi nghĩa của Sấm Vương Lý Tự Thành.
 
     7. Các tác phẩm có bối cảnh lịch sử ở đầu các vua đời nhà Thanh gồm có :
 
       - LỘC ĐỈNH KÝ 鹿鼎記 bối cảnh là đời vua Khang Hi của nhà Thanh, vì nhân vật Ngao Bái là người của đời Khang Hi. Quế Công Công là nhân vật có thật, còn Vi Tiểu Bảo là nhân vật hư cấu.
       - THƯ KIẾM ÂN CỪU LỤC 書劍恩仇錄 : Truyện xảy ra ở đời vua Càn Long. Câu truyện xoay quanh "Tổ chức Phản Thanh phục Minh" là "Hồng Hoa Hội" đối kháng với triều đình Mãn Thanh. Với truyền thuyết "Càn Long là người Hán" là anh em ruột của Trần Gia Lạc là Tổng Đà chủ của Hồng Hoa Hội. Tả lại sự mâu thuẫn ray rức giữa quyền lực của một nhà vua và quyền lợi hận thù của một dân tộc dày dò tâm tư Càn Long và cuối cùng ông ta đã chọn "Quyền Lực".
       - PHI HỒ NGOẠI TRUYỆN 飛狐外傳 và TUYẾT SƠN PHI HỒ 雪山飛狐 : đều xảy ra dưới thời vua Càn Long; một truyện trước và một truyện sau đều xoay quanh các nhân vật nghĩa hiệp như : Hồ Nhất Đao, Hồ Phỉ, Miêu Nhân Phượng, Miêu Nhược Lan, Bảo Thọ Hòa Thượng, Điền Quy Nông...
 

      Nói chung,
      Tiểu thuyết võ hiệp của KIM DUNG đều mang đặc tính sử thi và thắm đượm tình yêu nước nồng nàn. Kim Dung đã xử lý một cách khéo léo đưa những nhân vật võ hiệp của mình lồng vào trong bối cảnh lịch sử có thật, khiến cho những tình tiết hư cấu tự nhiên như có thật trong chính sử với những nhân vật võ lâm sống động, phản ánh một giai đoạn, thời kỳ lịch sử nào đó khiến cho người ta thấm nhuần và khó có thể quên đi được.
 
      Hẹn bài viết tới !
                                                                               杜紹德
                                                                         ĐỖ CHIÊU ĐỨC