NHỚ NGÀY MẤT CỦA NGUYỄN TẤT NHIÊN, 3/8/1992 – Khanh Truong

 

 
Người ta tìm thấy Nguyễn Tất Nhiên chết trong xe hơi, ở khuôn viên một ngôi chùa thuộc thành phố Westminster, Nam Caliufornia, USA. Bên cạnh xác Nhiên là một ống thuốc ngủ rỗng ruột. Nhiên đã tự kết liễu đời mình, một cuộc đời đầy ắp khổ đau.

Nhiên ra đi, là một mất mát cho Văn học VN, cho bạn bè thân quen.
Nhưng tôi nghĩ, với Nhiên, lại là một giải thoát.
Có nhìn thấy Nhiên những tháng ngày trước khi rời bỏ cõi trần gian này mới hiểu điều tôi vừa nói là đúng. Ban ngày, lang thang vất vưỡng mọi nơi. Ban đêm ngủ trong chiếc xe cà tàng lẽ ra đã nằm trong nghĩa địa xe hơi từ lâu. Hoặc đến nhà bạn bè xin ngủ nhờ, nếu là mùa đông, vì thời tiết bên ngoài lạnh cóng, nếu ngủ trong xe, sáng ra nhiều khả năng biến thành cây nước đá.
Nhiên bị bệnh, tôi nghĩ Nhiên bị tâm thần phân liệt, càng lúc càng nặng. Rất nhiều lần đang ngồi quán uống cà phê với anh em Nhiên bỗng đứng dậy:
“Tao phải đi”.
“Đi đâu? Cà phê chưa uống hết mà.”
“Không được, tao phải đi, bọn CIA (hoặc FBI hoặc KGB hoặc Công An…) sắp đến, nó đang tìm bắt tao”

Và thế là Nhiên vội vã rời khỏi quán, lầm lũi trên vĩa hè, mất hút.
Nhà tôi là một trong vài địa chỉ Nhiên thường ghé mỗi lần cần ngủ qua đêm. Nhiên đến rất khuya, thường, sau 1, 2 giờ sáng.
Đang ngủ, choàng thức khi nghe tiếng gõ. Tôi mở cửa, nhìn thấy Nhiên mặt mày tái mét, co ro trong bộ quần áo mỏng manh, run bần bật.
“Lạnh quá!”
“Vào đi”
Nhiên vào, bước vội đến sofa, gieo mình xuống.
Chưa đợi khí nóng của máy hit sưởi ấm, Nhiên đã lên tiếng:
“Có gì ăn không? Tao đói quá.”
Vợ tôi từ phòng ngủ ra, lên tiếng:
“Đợi một lát, có ngay.”
Bà ấy đến tủ lạnh soạn ra một ít thức ăn, hâm lại cho nóng bằng macroweve, rồi dọn lên bàn, kèm theo 2 lon bia. Xong, vào trong bê một mớ chăn gối vất trên sofa (nhà tôi chỉ có 2 phòng, một cho hai đứa nhỏ, một của vợ chồng tôi, Nhiên dĩ nhiên sẽ ngủ ở sofa như mọi lần). Không câu nệ màu mè, Nhiên vớ ngay chén đũa, xới cơm, ăn ngấu nghiến. Thường, tôi uống với Nhiên thêm vài lon bia nữa, rồi đứng lên:
“Thôi, tao đi ngủ đây. Mày cũng thế, ngủ đi.”

Trời chưa sáng hẳn, tôi ra phòng khách, nhìn thấy một mớ lon không lăn lóc dưới thảm, Nhiên bỏ đi từ lúc nào.
Bẳng đi một thời gian dài không thấy Nhiên xuất hiện. Sau đó tình cờ gặp Nhiên trong quán cà phê. Tôi hỏi:
“Sao lâu quá không ghé tao?”
Nhiên đưa tay gải gải sau ót (một cố tật, Nguyễn Hoàng Nam, em của Nhiên, cũng làm thơ và cũng có tật gải gải sau ót, như Nhiên. Mỗi lần Nam đến nhà tôi, khi cậu ấy về, vợ tôi thường hỏi tôi  “Giống ông NTN quá, hắn có… điên như anh hắn không.” Tôi cười: “anh đâu biết, bữa nào hắn tới, em hỏi hắn xem.”):
“Tao không thể đến nhà mày được.”
“Tại sao?”
Nhiên trả lời, rất nghiêm trọng:
“Vì… vì… vợ mày yêu tao quá. Nếu tao đáp lại tình yêu ấy thì tao có lỗi với mày. Cho nên tao không thể đến nhà mày nữa.”
Trời ạ! Đúng là… Tôi phì cười nhìn Nhiên, cứng họng.
Ngoài ám ảnh lúc nào cũng bị CIA (hoặc… ) tìm bắt, Nhiên còn có một “nỗi niềm” khác. Đó là bát cứ người nữ nào, già trẻ, đẹp xấu không thành vấn đề, nếu nói chuyện, dù chỉ một hai câu, là đều… yêu Nhiên. (Nhân viên nữ ở tòa soạn nhật báo NV hẵn chẳng lạ gì vơi “nỗi niềm” này, của Nhiên.)

Nhưng có một điều, cho đến bây giờ, sau 24 năm ngày N mất, tôi vẫn không hiểu nổi: dù đầu óc không bình thường như thế, Nhiên vẫn làm thơ, thơ lại rất hay và rất tỉnh.
Một lần N đưa tôi một chùm thơ, 3 ngày sau N trở lại,
“Đưa lại tao bản thảo hôm trước, một vài câu tao muốn sửa.”
Sau hai ngày nữa, N đến trao cho tôi bản thảo mới, 11 bài thơ, trên 11 tờ giấy trắng, chữ viết ngay ngắn, rõ ràng, không tẩy xóa.
Cái gì khiến N tỉnh táo, sáng suốt như thế, với thơ?
Tôi không hiểu, mãi mãi không hiểu.
Mời các bạn đọc 11 Minh Khúc Nhiên trao cho tôi không lâu trước ngày tự hủy. Có lẽ đây làn những bài thơ cuối cùng. 

 

MINH KHÚC, 89
 
ví dù lá đỏ đường xưa
ngoài hiên những nụ tình chưa muốn tàn
ví dù tóc gọi thời gian
ngàn mây phiêu lãng cũng cần suối sông
ví dù gối đã lìa chăn
thì chăn gối cũng bao lần với nhau
ví dù trước đã lìa sau
thì sau trước trước sau sao vẫn là
ai gieo tiếng dữ rồi ra
lược gương nhau nhé tình ta với mình!

Westminster, CA, 14.7.89

 

MINH KHÚC 2

 

khi mà, dòng đã xa sông

thì trăng vẫn chiếu buồn trong tháng ngày

khi mà, chim đã xa bay

thì cây vẫn trái tình hoài trông mong

khi mà, mồ cỏ thu đông

thì xuân xanh vẫn phượng hồng hè xưa

khi mà, lạnh bếp tàn tro

me long lanh lá rừng chưa hết ngàn

đường duy tân – chợ bến thành

chân ai thả bộ còn in khoé cười

đời quên sao có ngậm ngùi

đời nhớ sao lại có người cố quên?

Westminster, CA, 19.7.89

 

MINH KHÚC 3

 

khi em cùng nắng tan trường

áo đơm hương gió lòng thơm hương chiều

có người không biết rằng yêu

phần ai quả tráp khăn điều phúc ai?

khi em mỏng mảnh hình hài

nơ nhung cho tóc đừng bay mất hồn

có người ngơ ngẩn hoàng hôn

hay hàng trụ điện suốt đường tương tư?

khi em bước nhẹ dường như

không gian mà một tờ thư tỏ tình

có người vừa tức giận mình

vừa không biết phải theo nhìn... để chi?

khi em là nắng xuân thì

là mưa trung học ước gì song đôi

có người – không phải là tôi

vì thơ tôi đẹp hơn tôi thất tình!

Westminster, CA, 22.7.89

 

MINH KHÚC 4

chút lòng, đáp lễ cho nhau

vết đau hạnh ngộ kiếp sau bù đền

chút tình, đáp nghĩa nhân duyên

dấu sinh ly mãi còn riêng vợ chồng

chút son thô, chắc đủ hồng

cho môi ai dễ thương còn thương thêm

em cười, không sót chút duyên

cho anh chê xấu mà quên chữ tình

em tươi, không sót chút hiền

cho anh chê nết không thèm dây dưa

thôi thì tan hợp nghìn xưa

thì thôi gió đập đò đưa mặc đò...

Santa Ana, CA, 25.7.89

 

MINH KHÚC 5

 

tay đèn ngoắc bóng phố khuya

phố khuya khuya phố chia lìa ước mơ

và, cô đơn giết mòn chờ

và, hun hút có ai ngờ vẫy theo?

cô liêu tôi đứng nghe chiều

bảo đêm khua thức bao điều tàn phai

và, mang cũ kỹ thêm vài

và, tôi đứng đợi ngày mai chút già...

Westminster, CA, 26.7.89

 

MINH KHÚC, 90

 

đường không gian – đã phân ly

đường thời gian – đã một đi không về...

những con đường mịt sương che

tôi vô định lái chuyến xe mù đời

cu tí ngủ gục đâu rồi?

băng sau, ngoái lại, bời bời nhớ con!

đường trăm năm – nát tan lòng

đường ngàn năm – hận, xin đừng trả nhau!

những con đường cuối năm nào

cho tôi tìm lại cành đào ba sinh

khi em lễ mễ với tình

thắp nhang tạ tội sinh thành con đi...

đường chung đôi – đã chia đời

đường chia đôi – vẫn hơi người quẩn quanh

chim đêm hót tiếng đau tình

đau tim tôi chở lòng thành kiếm em...

Westminster, CA, 2.1.90

 

MINH KHÚC 7

 

ơn đời tha thứ cho nhau

ơn người buông thả nhau vào nhớ quên

ơn sông kỷ niệm dòng hiền

mang mưa hiện tại kêu thềm nhà xưa:

nhà xưa có lửa hương vừa

có đau đớn đủ có chưa trọn đời

có dòng nhẫn nhục rơi rơi...

xuống môi run rẩy khóc muồi trăm năm

có chung mang một chỗ nằm

có riêng quang gánh nên đường đôi nơi!

ơn chim hót tiếng thương người

sáng nay thức dậy vườn đời thiếu nhau!

Westminster, CA, 9.1.90

MINH KHÚC 8

 

tình cần chăng?

một làn hương ngát đau thương

trái tim mòn mỏi trông!

tình cần chăng?

một dòng sông thuỷ chung

cùng bóng trăng nghìn trùng xa!

tình cần nhau chén khổ qua

chồng chan vợ húp thiệt thà khen ngon!

tình cần nhau cọng hành thơm

chút tiêu cho ngọt râu tôm ruột bầu!

tình đày nhau đến bao lâu

một duyên hai nợ thì âu cũng là...

tình đày nhau đến chia xa

lẽ đâu là... lẽ đâu là... qụa kêu?

Santa Ana, CA, 1.2.90

 

MINH KHÚC 9

 

đong tình đong nghĩ cho nhau

trái tim nhân loại dù sao cũng còn

đâu đây, đâu đó, bên đường...

có thêm một tấm lòng thương tấm lòng!

nợ đời, trả kiếp chưa xong

ai đem đổ biển đổ sông nợ tình...

cho nhau nhiều ít chân thành

cũng như hương lửa ba sinh hãy còn

sẻ chia khúc ruột đoạn trường

kẻo vua lê trách chàng trương phũ phàng!

nợ đời, trả chút văn chương

nợ tình, ừ, trả con đường em đi...

sông không trách nước không về

qua sao trách bậu lỗi nghì trúc mai

chỉ xin sợi vắn sợi dài

tóc mai nhắn gió thương hoài ngàn năm...

bữa qua qua bỗng đau lòng

nhớ hôm bậu hát bài đừng xa nhau...

Westminster, CA, 27.4.90

 

MINH KHÚC 10

 

đẩy nhau đến tận tàn đời

đủ chưa? đau khổ bật lời yêu thương

hiu hiu gió nhẹ nhàng, thường

bóng cây thư thả động lòng tháng năm...

xô nhau cuối tận đường hầm

gặp chưa? tia sáng từ tâm nhiệm mầu

hay là hóc hiểm thâm sâu

vẫn nuôi ích kỷ cho màu tàn phai...

dìu nhau trên những đường dài

đâu đâu cũng tiếng người thay đổi lòng

rồi sao? có thấy chi không?

con ơi, bố mẹ diễn tuồng sinh ly...

 

Santa Ana, CA, 21.6.90

 

 

MINH KHÚC 12

 

bây giờ em đã xa tôi

hay là sông núi xa đời lãng du

bây giờ đêm đã nghìn thu

hay là nhật nguyệt thôi bù đắp nhau

bây giờ tình đã chai đau

hay là cây cỏ bạc đầu tuyết sương

bây giờ ảnh đã lìa guơng

hay hoa vạn thọ trong lòng thu đông?

bây giờ chín khúc cửu long

hay sông vẫn một dòng trăng không là...

bây giờ mây của hôm qua

tiếng con qụa khản kêu ca một mình

sương hoàng hôn đẹp bình minh

nắng ban mai mới tinh trên nấm mồ

á à lệ vẫn chưa khô

a ha trời đất mơ hồ hay tôi

 

                     NGUYỄN TẤT NHIÊN

                                                                                    Khanh Truong