PHẠM NGỌC THÁI VÀ GIẢI NOBEl VĂN CHƯƠNG – Phạm Đức Nhì

Nhà bình thơ Phạm Đức Nhì

 
Cách nay khá lâu tôi nhận được email của cô giáo Nguyễn Thị Hoàng (do Phú Đoàn - chủ trang web Bâng Khuâng - chuyển) nhờ “phổ biến rộng rãi” để tìm người dịch tập thơ Cha Khóc Con của nhà thơ Phạm Ngọc Thái sang Anh Ngữ đồng thời “chỉ đường, vạch lối cho nhà thơ gửi tác phẩm đi tham dự giải Nobel quốc tế.” Nhưng vì lúc ấy đang dính líu tình cảm với em Covid (khá sâu đậm), rồi Texas lại bị bão tuyết nên dù lúc đầu đã có ý góp mấy lời bình phẩm cũng đành nhắm mắt cho qua.
 
Mấy hôm nay trời Texas nắng ấm, em Covid đã dứt tình “đành đoạn chia tay” nên người khỏe khoắn, nhớ đến email của cô giáo Nguyễn Thị Hoàng bèn viết mấy dòng gọi là góp mặt với làng văn.
 
Dưới đây là một đoạn của email:
Vì Sao Tác Giả Có Ham Muốn Tham Dự Giải Nobel?
 
1/ Tác phẩm là một tập thơ quí, hiếm, độc nhất vô nhị trong ngàn năm văn hiến Thăng Long.

(Trong nhân thế xưa, nay... Tôi cũng chưa thấy có!?)
 
2/ Tập thơ được viết bằng máu và nước mắt của một người cha - Mang tâm linh Phật: Chủ nghĩa nhân văn của tác phẩm rất cao. Cảm xúc đến tột cùng làm rung động nhân gian.
3/ Sâu sắc, huyền thẳm, ngôn ngữ tinh túy... Có khả năng sống trường cửu với thời gian và nền văn học đất nước.
 
Là người làm thơ và bình thơ, tôi cũng thỉnh thoảng tìm đọc tác phẩm của những thi sĩ đoạt giải Nobel Văn Chương để biết chút ít về hướng đi của thi ca thế giới. Nhờ đó cũng hiểu đôi điều về thủ tục tranh giải. Xin tóm tắt để chia sẻ với cô giáo Nguyễn Thị Hoàng, nhà thơ Phạm Ngọc Thái và những độc giả khác.
 
Còn tập thơ Cha Khóc Con của thi sĩ Phạm Ngọc Thái nên đặt ở chỗ nào trong số những tác phẩm (Thơ) dự tranh giải Nobel Văn Chương tôi sẽ có vài ý kiến trong bài viết kế tiếp.
 
VỀ GIẢI NOBEL VĂN CHƯƠNG
 
Tiêu Chí Để Chọn Lựa
 
Tiêu chí đơn giản, nhưng khó. Bạn được trao giải thưởng không phải cho một tác phẩm duy nhất, mà là công việc cả đời. Tác phẩm phải có cái gì đó mới về nội dung hoặc hình thức hoặc cả hai. Và đó là cách bạn giành giải Nobel Văn Chương. (1)
 
“Giải Nobel Văn Chương được trao cho những người, trong năm trước đó, đã mang lại lợi ích lớn nhất cho nhân loại” trong lĩnh vực văn chương. Nó được trao tặng bởi Viện Hàn Lâm Thụy Điển ở Stockholm. “Quốc tịch rõ ràng là không quan trọng.” (2)
 
Đề Cử Người Tranh Giải
 
Trước hết, không được phép tự đề cử mình dự tranh giải Nobel Văn Chương.
Ủy Ban Giải Nobel Văn Chương sẽ gởi thư mời đến những người hội đủ điều kiện đề cử. Những người này sẽ thực hiện việc đề cử người xứng đáng để tranh giải.

Thư mời sẽ được gởi đến:

 1/ Thành viên của Viện Hàn Lâm Thụy Điển (là một trong các Viện Hàn Lâm Hoàng Gia Thụy Điển). Chính Viện Hàn Lâm Thụy Điển sẽ quyết định người thắng giải Nobel Văn Chương
 
2/ Giáo sư môn Văn Chương hoặc Ngôn Ngữ Học tại các trường đại học hoặc cao đẳng.
 
3/ Người đã từng đoạt giải Nobel Văn Chương
 
4/ Chủ tịch của những hiệp hội tác giả đại diện cho nền sản xuất văn học ở quốc gia của họ. Chủ Tịch Hội Nhà Văn (Quốc Gia) là một thí dụ.
Ngoài ra, để tạo điều kiện dễ dàng cho việc đề cử người dự tranh giải Ủy Ban Giải Nobel Văn Chương (Nobel Committee for Literature) còn thòng thêm một câu sau đây:
Những người khác hội đủ điều kiện để đề cử người dự tranh giải nhưng không nhận được thư mời đề cử cũng vẫn có thể đề cử người dự tranh giải. (3)
Nghĩa là tất cả các giáo sư Văn Chương hoặc Ngôn Ngữ Học ở bậc đại học hoặc cao đẳng ở bất cứ quốc gia nào cũng có quyền đề cử người dự tranh giải.
 
5/ Danh tính của người đề cử và những thông tin về sự đề cử phải đến 50 năm sau mới được tiết lộ.
 
6/ Mỗi năm có rất nhiều người nhận được thư mời đề cử người dự tranh giải Nobel Văn Chương.
Thí dụ như trong năm 2011 có hàng ngàn (thousands - số nhiều) thư mời đề cử được gởi đi và có khoảng 220 thư hồi âm đề cử người dự tranh giải.
 
7/ Thư đề cử phải đến Viện Hàn Lâm trước ngày 01 tháng 02 để được Ủy Ban Giải Nobel cứu xét.
 
8/ Trước tháng 4 sẽ tuyển khoảng 20 ứng viên sáng giá nhất.
 
9/ Trước tháng 5, sẽ còn lại một “short list” 5 ứng viên.
 
10/ Năm tháng sau đó sẽ dùng để đọc và đánh giá tác phẩm của 5 ứng viên.
 
11/ Trong tháng 10, Viện Hàn Lâm gồm 18 thành viên sẽ họp bầu và ứng viên nào nhận được trên 50% số phiếu sẽ trở thành Người Đoạt Giải Nobel Văn Chương.
 
12/ Không ai có thể đoạt giải mà không có tên trong “short list” ít nhất 2 lần.
 
13/ Viện Hàn Lâm thông thạo 13 ngôn ngữ (languages), nhưng nếu có ứng viên nào thuộc “short list” mà không nằm trong 13 ngôn ngữ trên họ sẽ mời dịch giả là những chuyên viên ngôn ngữ được tuyên thệ để dịch những tác phẩm của tác giả đó.
 
14/ Giải Thưởng Nobel Văn Chương thường được tuyên bố trong tháng 10. Tuy nhiên, đôi khi (trường hợp đặc biệt) giải chờ đến năm sau mới tuyên bố.
 
Trường Hợp Của Thi Sĩ PHẠM NGỌC THÁI
 
Việt Nam chưa có người đoạt giải Nobel Văn Chương nên trước mặt các văn thi sĩ nước nhà, một con đường để đến gần giải thưởng cao quý đó đã bị đóng chặt. Không biết nhà thơ Hữu Thỉnh có nhận được thư mời để đề cử - và đã đề cử người nào - dự tranh giải Nobel Văn Chương hay không? Điều này phải đến mấy chục năm sau mới được tiết lộ. Nhưng với tư cách Chủ Tịch Hội Nhà Văn Việt Nam, dù không nhận được thư mời đề cử, ông cũng có quyền đề cử - bằng “con đường ân huệ” (trong câu thòng ở phần điều lệ). Vì nhiều lý do, tôi không tin là thi sĩ Phạm Ngọc Thái lọt vào mắt xanh của ông ta.
 
Tuy nhiên, vẫn còn một cánh cửa khác. Đó là cánh cửa dựa vào “con đường ân huệ” ở khoản 2 và câu thòng ở dưới khoản 4: “Giáo sư môn Văn Chương hoặc Ngôn Ngữ Học taị các trường đại học hoặc cao đẳng” “không nhận được thư mời đề cử nhưng vẫn có quyền đề cử”.  Có điều đi con đường này, theo tôi nghĩ, xác xuất vào vòng trong của văn thi sĩ được đề cử sẽ rất thấp.
 
                                                                           PHẠM ĐỨC NHÌ
                                                                       nhidpham@gmail.com
 
CHÚ THÍCH
 
1/ The criteria are simple, but tough. You get awarded not for a single work, but for a life’s work. You are expected to come up with something new in terms of content or form or both. And that is how you win the Nobel Prize in Literature.”
2/ The Nobel Prize for Literature is awarded to those who, during the preceding year, shall have conferred the greatest benefit on mankind” in the field of literature. It is conferred by the Swedish Academy in Stockholm. “Nationality is expressly unimportant.”
 
https://askinglot.com/what-is-the-criteria-for-the-nobel-prize-for-literature
 
3/ The right to submit proposals for the award of a Nobel Prize in Literature shall, by statute, be enjoyed by:
 
a/ Members of the Swedish Academy and of other academies, institutions and societies which are similar to it in construction and purpose;
b/ Professors of literature and of linguistics at universities and university colleges;
c/ Previous Nobel Laureates in Literature;
d/ Presidents of those societies of authors that are representative of the literary production in their respective countries.
Other persons who are qualified to nominate but have not received invitations may also submit nominations.
https://www.nobelprize.org/nomination/literature/
 
THAM KHẢO:
 
1/ The Nobel Prize in Literature
https://www.nobelprize.org/prizes/literature/
 
2/ Nobel Prize in Literature – Wikipedia
https://en.wikipedia.org/wiki/Nobel_Prize_in_Literature
 
3// Teaching the Complexities of the Nobel Prize in Literature
https://www.rochester.edu/newscenter/teaching-complexities-of-nobel-prize-in-literature-457742/
 
4/ Articles on Nobel Prize in Literature
https://theconversation.com/us/topics/nobel-prize-for-literature-7494