HỌC TRÒ TRƯỜNG HUYỆN ĐI THI ĐẠI HỌC - Nguyễn Thị Thu Sương

           

                 Tác giả bài viết Nguyễn Thị Thu Sương

HỌC TRÒ TRƯỜNG HUYỆN ĐI THI ĐẠI HỌC

Bây giờ học sinh không còn phải cực khổ thi đại học, căn cứ kết quả thi tốt nghiệp và nguyện vọng vào các trường đại học, các trường đại học có cơ sở để xét tuyển vào trường. Cách thức xét tuyển vào các trường đại học cũng là một bước tiến dài của việc giáo dục Việt Nam, cũng là trào lưu của thế giới. Tôi chưa xét đến những “vấn đề" nằm phía sau của cuộc xét tuyển này của chúng ta.

Nhớ cách đây hơn mười ba năm, con gái lớn tôi đi thi đại học. Tôi phải dậy thật sớm chuẩn bị bữa sáng, nấu hủ tiếu cho con ăn. Hôm trước đi chợ mua xương heo hầm để có sẵn nước dùng cho ngày hôm sau nấu hủ tiếu. Ngày trước đó, ba nó đi xe máy đến địa điểm thi xem tình hình, để nghiên cứu đường đi như thế nào cho thuận lợi. Ngày thi, cha chở con đến địa điểm thi, trưa canh đón con gái về ăn uống, nghỉ ngơi một chút rồi chở đến trường thi tiếp. Đó là thí sinh có gia đình ở Sài Gòn, được cha mẹ chăm sóc chu đáo đến trường thi, nhìn các con em ở tỉnh đi thi mới thấy thương và tội nghiệp làm sao!

Năm 1977, hai năm sau ngày 30/4/1975. Tôi đi thi đại học Kinh Tế ở Sài Gòn. Nhà tôi lúc đó ở Động Đền - Bình Tuy, một huyện nhỏ cách Sài Gòn 170km về phía đông.

Tôi dậy thật sớm để đi được chuyến xe lam đầu tiên chạy hồi bốn giờ sáng về Lagi. Đến bến xe, tôi sắp vào hàng ưu tiên học sinh đi thi đại học. Hồi đó, ai khi đi khỏi tỉnh, phải có giấy phép đi đường. Tôi phải về trường trung học Phổ thông cấp III Hàm Tân xin giấy phép đi đường với lý do: đi thi đại học, thời hạn cho phép: đi trong một tuần. Còn những người dân khác phải sắp hàng mua vé rất mệt mỏi, có khi hai hoặc ba ngày chưa mua được vé xe. Sau khi có vé, chúng tôi leo lên một chiếc xe than. Xe than là chiếc xe chạy xăng hay dầu trước đây, giờ cải tiến qua chạy bằng than. Xăng dầu rất hiếm sau 30/4/1975. Than củi được người dân Động Đền vào rừng cặt cây, làm lò than, cung cấp cho Lagi sử dụng nấu bếp và chạy xe.

                  Xe đò chạy bằng than ở Hàm Tân (Bình Thuận) sau 30/4/1975

Leo lên chiếc xe than, nếu hên được ngồi vào phía trong, còn xui ngồi phía ngoài gần bình than, nóng hầm hập, thỉnh thoảng than nổ lốp bốp có khi cháy lủng áo hay quần không chừng. Trên xe tài xế chất đầy các giỏ cá tươi và cá khô, nước cá chảy xuống đầu và người đi xe. Xe từ Lagi vào Sài gòn đa số chở cá tươi, mực khô và cá khô. Chủ trương “tự cung và tự cấp” của nhà nước: yêu cầu dân ở đâu sản xuất ra sản phẩm gì thì tự cung cấp và tiêu thụ với sản phẩm ấy. Bình Tuy là ngư trường lớn về đánh bắt cá của cả nước. Ở đây, ngư dân đánh bắt rất nhiều cá và mực. Chắc chắn không thể nào tiêu thụ hết các hải sản đó, người ta phải bán ra tỉnh ngoài mới có tiền mua xăng dầu và ngư cụ để đưa thuyền đánh cá ra khơi tiếp. Nông nghiệp không phải là thế mạnh của Bình Tuy, đất đai nơi đây không tốt lắm, đất pha cát, chỉ trồng được khoai, sắn và hoa màu. Bình Tuy phải mua gạo các nơi khác mới đủ cung cấp lương thực cho dân. Với chính sách này, dân không có gạo ăn, phải ăn cá bù gạo! Cấm đưa cá và hải sản vào Sài Gòn, cấm mua gạo từ Sài Gòn ra!

Xe than đi Sài Gòn, dù có lệnh cấm chở cá và hải sản vào Sài Gòn, nhưng những người đi buôn chuyến vẫn liều lĩnh mang đi. Họ phải liều thôi, vì cuộc sống mưu sinh cơm áo cho con cái ở nhà, làm nông không đủ sống, không có đủ cơm gạo để ăn.

Người phụ nữ tay yếu chân mềm, không lao động nặng được, đi buôn chuyến kiếm thêm thu nhập cho chồng con. Hôm nào được tài xế tử tế dấu các giỏ hàng trong xa và khó tìm qua được thuế vụ và trạm gác thì hôm đó có lời, còn hôm nào xui xẻo bị thuế vụ lôi ra hết, coi như mất vốn. Các chị và các mẹ dấu mực khô, buộc trong người từ chân lên bụng, như người có bầu to, qua được mắt thuế vụ là ổn. Sau này, tụi thuế vụ nó biết chiêu này, đưa vào trạm gác kiểm soát, bắt phải vén quần và vén bụng lên, xem như trắng tay. Từ Lagi, phải qua trạm gác Láng Gòn, sau đó trạm gác 4/6. Có rất nhiều giỏ cá phải sạt xuống trạm, nước mắt ngắn, nước mắt dài năn nỉ khóc lóc của các chị em phụ nữ xin thuế vụ cho qua. Nhưng sắc mặt chúng không thay đổi, vẫn lạnh lùng từ chối, hầu như bọn này ít mủi lòng lắm!

Xe chạy tiếp trên quốc lộ 1, qua các trạm kiểm soát căn cứ 3, căn cứ 4, căn cứ 5 và các trạm kiểm tra đột xuất dọc đường. Mặc dù, có ăn cánh với tài xế qua các trạm gửi gắm, nhưng vẫn có tình trạng thay đổi người đột xuất. Trạm nào thuế vụ cũng bắt hàng vài ba người, nhiều người trên xe mặt mày lo lâu và khóc sưng đỏ mắt. Ai lọt qua được cũng không lấy gì làm vui mừng khi bạn hàng chung quanh mình mất hàng như thế. Việc kiếm sống và tồn tại không dễ dàng một chút nào, nhiều khi phải đánh đổi nhiều thứ. Có câu hồi đó người ta hay nói:

“Ngày xưa, gái đậu cành mai,

Ngày nay gái đậu trên vai bác tài”

Ai đi buôn chuyến đường dài, cũng thấy thấm thía câu nói này!

Khoảng gần bốn giờ chiều, xe chạy vào Sài gòn, coi như mất gần cả ngày. Tôi và hai người bạn về nhà bạn quen cho ở nhờ ở đường Nguyễn Trãi quận 5. Tôi mang theo một nồi cá kho và ít gạo ăn trong vòng hai ngày đi thi. Sau khi tắm rửa cho sạch mùi tanh cá, chúng tôi ăn uống và nghỉ ngơi. Tối đó, chúng tôi rủ nhau đi ăn chè đậu đỏ, cầu nguyện hôm sau thi làm bài tốt.

Sáng hôm đi thi, tôi dậy thật sớm đi xe buýt lên chợ Bến Thành, từ đây bắt chuyến xe đi tiếp đến chợ Tân Định, vào trường tiểu học Nguyễn Thái Sơn thi. Buổi sáng thi môn Toán, tôi làm bài cũng tạm ổn, có được tinh thần để chiều thi tiếp môn Lý. Hết giờ làm bài, các thí sinh túa ra sân trường như ong vỡ tổ, có bạn làm bài được, gặp người nhà đến đón, nói cười vui vẻ. Có bạn không làm được như ý, không thèm trả lời người nhà, mặt buồn và mắt rưng lệ.

Tôi bước ra khỏi trường, tìm xem phải ăn trưa bằng kiểu gì đây. Vào quán ăn, tôi không dám, vì sợ không đủ tiền về xe. Tôi nhìn quanh, thấy có bác bán bắp nấu, tôi mua mấy trái ăn tạm cho qua bữa trưa. Ăn xong, kiếm một vỉa hè gần đó, ngồi xuống nghỉ ngơi, lấy sức chiều vào thi tiếp. Chiều thi môn Lý, đề lý thuyết ra Tế bào quang điện, phần này tôi nắm bài rất chắc. Phần toán Lý làm cũng tạm được. Thi xong Lý, tôi thấy tăng thêm tin tưởng và hy vọng. Sau khi thi xong, tôi lên xe buýt và trở về nhà bạn. Tối hôm đó, chúng tôi tiếp tục đi ăn chè đậu và cầu nguyện thi tốt môn Hóa cuối cùng.

Sáng hôm sau, thi môn Hóa, tôi làm bài cũng tạm ổn, nói chung về môn này, cũng không gây khó khăn gì lắm cho các học sinh ban Toán, chúng tôi chỉ cần chăm chỉ học bài và nắm vững các cân bằng phản ứng hóa học là có thể vượt qua.

Học sinh những năm sau 1975, sách phải mượn của trường, sau khi thi xong tốt nghiệp, chúng tôi phải trả lại trường. Chúng tôi phải ghi chép bài lại để học. Tôi cũng may mắn được một người đàn anh học Nguyễn Hoàng cho mượn bộ sách Toán Lý Hóa của ban Toán để ôn thi. Với một tháng ôn thi, tôi phải tranh thủ thời gian để làm các bài tập, tập giải các dạng Toán, Lý và Hóa. Tôi miệt mài từ sáng sớm cho đến đêm khuya, chạy đua cho kịp với thời gian.

Học thi vất vả, nhưng thời đó, chỉ có khoai bắp và cá là thức ăn chính, gạo thì hiếm hoi. Cả nhà chỉ nấu cháo một lon gạo với ba bốn ký cá là chuyện bình thường. Nhờ cá và khoai sắn mà người dân Động Đền bước qua được những năm tháng khốn khổ.

Sau khi thi xong, về nhà ngồi chờ kết quả. Thời gian chờ đợi sao mà dài thế! Mẹ tôi lo lắng, không biết tôi có kết quả tốt không, biết đâu học tài thi phận. Tôi an ủi và trấn an mẹ: “con làm bài cũng được, hy vọng đậu”. Nói thế thôi, chứ tôi cũng lo không biết thế nào. Cảnh nhà ngày càng khó khăn hơn, còn bốn đứa em đang học trung học, hai năm nữa cũng có hai đứa thi vào đại học. Lương giáo viên và tiêu chuẩn lương thực của mẹ ít ỏi, ba tôi không được tiếp tục dạy học vì vướng vào quân nhân biệt phái, lao động nông nghiệp không quen, năng suất không cao. Tài sản gia đình bán dần ăn cũng gần cạn. Gánh nặng cơm áo đè nặng trên đôi vai gầy của mẹ, tôi thấy thương mẹ quá! Mẹ tôi bàn bạc với tôi: "hay con nộp đơn đi dạy cấp 1”. Tôi hứa với mẹ, hết tháng mà không có kết quả, tôi sẽ nộp đơn xin đi dạy học cấp 1.

May thay, cuối tháng tôi có giấy báo của trường Đại học Kinh Tế TPHCM gọi nhập học. Kết thúc những ngày chờ đợi trong lo âu, tôi đã có hướng đi tốt trong cuộc đời, giảm bớt gánh nặng cơm áo cho gia đình.

                                                                     Nguyễn Thị Thu Sương

                                                                              27/6/2020