VÌ SAO NHẠC VÀNG LẠI ĐƯỢC YÊU THÍCH ? - Nguyễn Xuân Diện

Nguồn:

http://xuandienhannom.blogspot.com/2019/11/nguyen-xuan-dien-vi-sao-nhac-vang-lai.html

             
                        Tiến sĩ Nguyễn Xuân Diện

      VÌ SAO NHẠC VÀNG LẠI ĐƯỢC YÊU THÍCH 

                                                                    Nguyễn Xuân Diện

Nhạc Vàng là tên thường gọi của thể loại nhạc được sáng tác và trình diễn dưới thời Việt Nam Cộng hòa. Lâu nay, nhiều người đã bàn về giá trị nghệ thuật và sức sống của nhạc vàng thời Viêt Nam Cộng Hòa (VNCH). Đã có rất nhiều người chỉ ra lý do Nhạc vàng nhanh chóng tiến ra Bắc, trở thành một món ăn tinh thần không thể thiếu của các tầng lớp nhân dân ở Miền Bắc, đồng thời có sức sống rất mãnh liệt tại hải ngoại.

Theo tôi, Nhạc vàng được yêu thích và có sức sống ấy là do các nguyên nhân sau đây:

1. Nhạc vàng có ca từ đề cập đến cái Buồn.

Bất cứ nền văn học nào, khi đề cập đến số phận con người, đến cái Buồn, cũng sẽ được nhớ mãi. Âm hưởng buồn (có khi bi thương, bi tráng, bi hùng, có khi chút thoáng) chiếm phần lớn trong nhạc vàng VNCH. Cái Buồn luôn chạm đến trái tim của mọi người, ở mọi thời điểm và hoàn cảnh.

Tình yêu, sự nhớ nhung và niềm đau của các cuộc tình tan vỡ; nỗi nhớ thương người yêu bé nhỏ nơi quê nhà bùng lên trong bước quân hành hay giữa vùng biên thùy trong phiên gác đêm xuân. Ước vọng đoàn tụ dưới mái tranh nghèo khi Tết đến không thành; Người bạn chiến đấu nằm phơi xác sau một lần xuất kích, hay những dải khăn xô của mẹ già và thiếu phụ mất con mất chồng… Tất cả gợi lên những nỗi buồn với nhiều cung bậc khác nhau, chạm đến trái tim của mọi người. Đó là lý do Nhạc vàng VNCH nhanh chóng tìm được sự đồng cảm, sự chia sẻ, sự hô ứng.

2. Nhạc vàng VNCH khi hát lên, đều tròn vành rõ chữ, đúng theo truyền thống cổ nhạc Việt Nam.

Đây chính là lý do Nhạc vàng ra Bắc, nó như được trở về với cội nguồn Văn hóa Việt, từ những người con xưa “mang gươm đi mở cõi”.

Chính vì điểm này, mà nó gần gũi với con người và nó trở thành quen thuộc với bất cứ ai. Giống như Thơ Lục bát (ai cũng có thể làm và có thể làm hay), ai cũng có thể hát nhạc vàng, ai cũng có thể hát đúng và có thể có nhiều người hát hay. Sự lan tỏa và chiếm lĩnh của nhạc vàng sâu rộng như vậy chính là nhờ điểm này.

Đặc điểm này đem lại các hệ quả là: 1- Nhạc vàng quen thuộc mà không xa lạ; 2- Nhạc vàng dễ phổ biến vì ai cũng có thể hát. Đây là một dấu son của di sản Văn Nghệ VNCH: Sản sinh thể loại âm nhạc không bị thất cước với quá khứ cha ông và nằm trong mạch ngầm của văn hóa Việt.

3. Nhạc vàng có ca từ sang trọng và ẩn dụ.

Nhạc vàng có ca từ sang trọng là bởi sử dụng nhiều từ Hán Việt, vì từ Hán Việt cô đọng và hàm ẩn nghĩa và giàu sức gợi mà ít phải dùng nhiều chữ. Thí dụ: “..thì gót liễu mong manh, làm sao bước song hành”. Thì gót liễu và song hành là những từ rất gợi, để nói đến người con gái bé nhỏ, liễu yếu đào tơ làm sao bước song hành cùng chàng trai nơi bưng biền, chiến địa. Chữ “gót liễu” rất gợi, gợi lên hình ảnh mảnh mai và xinh đẹp của người con gái, đồng thời trong đó cho thấy chàng trai ý thức được mình là trang nam nhi, dấn thân nơi chiến trường và luôn yêu thương người yêu bé bỏng.

4. Nhạc vàng VNCH được phối âm phối khí tốt nhất

Nhạc vàng VNCH được ưa chuộng và rất thịnh hành trong đời sống âm nhạc đô thị Miền Nam. Thị trường âm nhạc của Nhạc vàng VNCH đem lại lợi nhuận lớn qua phát hành băng đĩa, sự nổ rộ của các phòng trà âm nhạc, các buổi biểu diễn ngoài trời, các sân khấu lớn. Vì vậy, Nhạc vàng VNCH đã được phối âm phối khí với tất cả các phương tiện và dàn nhạc hiện đại nhất lúc đương thời. Sự sang trọng và ẩn dụ của ca từ, những thanh âm da diết của giai điệu, lối hát tròn vành rõ chữ của nghệ sĩ, trên nền phối khí đầy đủ và hiệu quả, tạo cho Nhạc vàng VNCH được hoàn thiện.

Tóm lại, Nhạc vàng VNCH là một di sản nghệ thuật nằm trong nguồn mạch của văn hóa dân tộc. Nó được sinh ra từ tâm hồn người nghệ sĩ yêu tiếng Việt và con người. Nhạc vàng đi từ trái tim và chạm đến trái tim. Ca từ sang trọng và mang tính ẩn dụ khiến cho Nhạc vàng VNCH vượt qua những cái hữu hạn cụ thể (không có trong đó ta – địch, không tuyên truyền, xóa nhòa những hữu hạn) để hướng tới sự trường tồn của văn nghệ.

Đây cũng là lý do Nhạc vàng có ảnh hưởng càng ngày càng lớn. Và lý do Nhạc vàng VNCH không còn bị cấm đoán là vì “Nhạc Vàng hiện nay ‘không còn là mối đe dọa chính trị’ đối với chính quyền trong nước”, đúng như Ông Vinh Phạm, nghiên cứu sinh Tiến sỹ về Văn học đối chiếu tại Đại học Cornell, nhận định tại hội thảo về nền Cộng hòa và các giá trị Cộng hòa Việt Nam tại Đại học Oregon, Eugene, hôm 15/10.

                                                                         Nguyễn Xuân Diện

                                                                                20.11.2019