BÂNG KHUÂNG: BÀI THƠ “CHIỀU LẠ” CỦA ĐẶNG XUÂN XUYẾN VÀ NHỮNG CẢM NHẬN

Nhà thơ Đặng Xuân Xuyến

BÀI THƠ “CHIỀU LẠ” CỦA ĐẶNG XUÂN XUYẾN VÀ NHỮNG CẢM NHẬN

CHIỀU LẠ

(Tặng L.L)

Sợ đêm về

quẩn gió

xáo xác khuya

Cố vét vớt nắng chiều rơi trên lá

Chênh chao thể nụ cười nhòe áo lạ

Te tẻ chiều

nhớn nhác

nhón chân qua.

Hà Nội, chiều 02 tháng 10.2016

ĐẶNG XUÂN XUYẾN

Cảm nhận của nhà Nghiên cứu Văn hóa Bùi Đồng:

MỘT CÁI NHÓN CHÂN… THẬT LẠ!

Sợ đêm về quẩn gió, xáo xác khuya!

Cái lo thường tình của người đa cảm, thi tâm; bởi trong sự cô tịch, vắng vẻ của màn đêm người ta hay hoài niệm, mơ hồ và lòng trắc ẩn được giấu kín ban ngày thì đêm về dễ òa ra, trào dâng một cách khó kiểm soát.

Chính bởi lẽ ấy mà tác giả chín hơn, khôn hơn, rón rén mà: “nhón chân” qua cái “te tẻ chiều”!

Mặc dù vậy nhưng tâm nào có an, vẫn bị cái điều mơ hồ, không thể đặt tên kia làm cho tâm trạng: nhớn nhác.

Cố vét vớt nắng chiều rơi trên lá

Chênh chao thể nụ cười nhòe áo lạ

Kiểu tâm trạng: “tôi buồn không hiểu vì sao tôi buồn”! (Xuân Diệu) Cố gắng vơ vét, nhọc nhằn những điều đáng có nhất để làm gì? Không biết! Có được rồi thì đặt vào đâu? Không biết nốt. Vì tất cả đều mơ hồ, mặc định và ước lệ như: “nụ cười nhòe” trên “áo lạ”!

Tác giả tránh đêm nhưng lại vướng ngày, vướng cái hoàng hôn đầy trắc ẩn, trầm trầm với vài giọt nắng cuối cùng rơi trên lá.... thì tâm trạng cũng “nguy hiểm” không kém mấy ban đêm. Chính vì vậy phải “nhớn nhác” mà “nhón chân qua” cái chiều “te tẻ”.

Bài thơ hay ở chỗ dùng từ, đọc lên người đọc cũng chuếnh choáng, nhớn nhác theo: xáo xác, vét vớt, chênh chao, te tẻ, nhớn nhác là những cặp từ được đặt đúng chỗ, hợp với tâm cảnh, hồn người nên cứ thấy hay.

Điều đặc biệt là bài thơ không thể chỉnh sửa, sắp xếp lại cấu trúc câu từ vì ý đủ, lời chỉnh, từ cô đọng. Đặc biệt hơn là cả bài không có đại từ nhân xưng nên đọc lên ai cũng thấy mình trong đó và đó cũng chính là thủ pháp “hỏa mù” chả ai “bắt đền”, “kiện cáo”, “cấu véo” được của tác giả….

Ồ! Mà lạ chưa: tâm động qua một cái nhón chân thi vị.

Thành Nam, 03 tháng 10.2016

BÙI ĐỒNG

Địa chỉ: 3/176 Phan Đình Phùng, t/p Nam Định.

Email: hatbuinhangian.db@gmail.com

Điện thoại: 090.219.18.04

Cảm nhận của nhà Phê bình Văn học Châu Thạch:

THẢO LUẬN BÀI THƠ “CHIỀU LẠ” CỦA ĐẶNG XUÂN XUYẾN

Bài thơ có tiêu đề “Chiều lạ” nhưng qua mấy câu thơ ta không thấy buổi chiều có gì lạ.

Bài thơ chỉ có một câu thơ đề cập đến chiều: “nắng chiều rơi trên lá”. Nắng chiều rơi trên lá là một chuyện bình thường trong mọi buổi chiều. Vậy buổi chiều lạ ở chỗ nào? Nó lạ vì chiều nay có chiếc “áo lạ”. Chiếc áo lạ làm cho buổi chiều thay đổi hẳn, hay đúng ra, chiếc áo lạ đã đánh động tâm hồn của người thơ làm cho dậy lên trong lòng thi sĩ sự băn khoăn đến độ nếu không nhìn được nó thì “Sợ đêm về/ quẩn gió/ xáo xác khuya”.

“Quẩn gió/ xáo xác khuya” chỉ là mượn cảnh để diễn tả cái tình xảy ra trong lòng, hay đúng hơn là diễn tả cái tâm trạng thao thức trong đêm của người muốn nhìn chiếc áo lạ. Chiếc áo đó dầu đẹp đến đâu cũng không khiến cho lòng người xao động đến thế. Sở dĩ lòng người xao động đến thế vì chiếc áo lạ nhưng người không lạ. Người không lạ vì người nếu không là hình bóng của kẻ mà nhà thơ say đắm thì cũng là người có sợi dây vô hình gắn bó, có tiền duyên từ một kiếp nào để đánh thức niềm đam mê, làm sống dậy khối tình đang ngủ từ trăm năm, từ ngàn năm trước chăng?

Đọc bảy chữ đầu của bài thơ:

“Sợ đêm về

quẩn gió

xáo xác khuya”

thì ai cũng đặt trong đầu mình một dấu hỏi vì sao phải sợ như thế. Đọc đến các câu thơ kế tiếp cho ta một cảm giác thiết tha với tà áo vì tà áo trong thơ quan trọng quá, nó thoáng qua trong đôi mắt, nó mỏng manh nhưng nó đã làm cho “quẩn gió/ xáo xác khuya” là làm ảnh hưởng không gian, thời gian, thay đổi khí hậu hay đúng ra, nó dằn vặt một tâm hồn bình an để thấy vạn vật chung quanh đều chuyển đổi.

Hai câu thơ:

Cố vét vớt nắng chiều rơi trên lá

Chênh chao thể nụ cười nhòe áo lạ

thật là khó hiểu. Tuy thế qua thơ ta cũng đoán được rằng “áo lạ” xuất hiện vào một buổi chiều tắt nắng. Trời chưa tối hẳn nhưng ánh nắng chỉ còn rơi lẻ loi trên lá, để cho tác giả phải “cố vét vớt” cái nắng chiều, tìm thêm ánh sáng mà nhìn cho rõ thêm tà áo lạ. Cái anh nắng “cố vét vớt” đó nó chênh chao. Vì sao nó chênh chao? Vì nó rơi trên lá, mà lá rung trong gió nên nó phải chênh chao. Lạ thay, thứ ánh nắng cố vét vớt đó tác giả lại cho “thể nụ cười” tức là như nụ cười, mà nụ cười ấy lại làm cho “nhòe áo lạ”.

Ta biết thứ ánh nắng sót lại của buổi chiều nó vô cùng dịu mát, nó cũng làm cho cây cỏ được dát vàng, nghĩa là nó rất đẹp. Vậy thì trong bài thơ này nó đại diện cho nụ cười của người mặc chiếc áo. Chiếc áo lạ đã đẹp. Vậy mà nụ cười “như nắng chiều rơi trên lá chênh chao” làm nhòe chiếc áo lạ thì nụ cười ấy đẹp biết bao. Đọc thơ, người ta tưởng khoe chiếc “áo lạ” là đẹp nhất, nhưng không, chiếc áo lạ dầu đẹp cũng vô tri mà nụ cười mới mang linh hồn của người mặc áo. Nụ cười đẹp hơn chiếc áo. Té ra tác giả dùng chiếc áo lạ để tá khách nụ cười vào đó, tôn vinh nụ cười đến chỗ tuyệt mỹ khôn lường.

Và lạ lùng thay, ba câu thơ chót như bức màn nhung kéo xuống, kéo xuống để khán giả nhìn xuyên qua bức màn nhung thấy cả buổi chiều trở nên êm ái, để người đọc cảm khái cái im lìm của hoạt cảnh xảy ra:

Te tẻ chiều

nhớn nhác

nhón chân qua.

Ta hãy nhớ lại bài thơ Trăng của nhà thơ Xuân Diệu:

“Trong vườn đêm ấy trăng nhiều quá

Ánh sáng tuôn đầy cả lối đi

Tôi với người yêu qua nhè nhẹ

Im lìm, chẳng dám nói năng chi”.

Vì sao qua nhè nhẹ, vì sao im lìm? Nhà thơ Xuân Diệu nói vì:

“Tôi sợ đường trăng tiếng dậy vang

Ngơ ngác hoa duyên còn núp lá

và làm sai lỡ nhịp trăng đang”

Ở đây nhà thơ Đặng Xuân Xuyến cũng thế. “Te tẻ chiều” là buổi chiều bình an quá, thơ mộng chẳng khác gì trăng trong vườn nhiều quá, trăng đầy cả lối đi. “Nhớn nhác/ nhón chân qua” vì muôn giữ sự yên tịnh của một buổi chiều, vì muốn hình bóng tuyệt vời của tà áo lạ không biến đi, vì muốn giữ nụ cười thơ mộng như giọt nắng chênh chao trên lá cho của riêng mình không tan ra bởi biến động nào, nhà thơ đành nhẹ chân trong im lìm nhón gót theo em.

Bài thơ ngắn diễn tả chỉ một hành động nhưng nó đem cho ta một chiếc áo quá đẹp, một nụ cười quá đẹp, một khung trời quá đẹp, quá bình yên, quá thơ mộng và một giấc mơ mang hình ảnh tuyệt vời của một buổi chiều rất quen mà dường như rất lạ vì cảm nhận được những điều tinh tế trong thơ.

Đà Nẵng, chiều 05.10.2016

CHÂU THẠCH (Tên thật: Trương Văn Trạn)

Địa chỉ: 75 Phan Kế Bính, Đà Nẵng.

ĐT: 0929128967 - 05113894610

Email: truongvantran@hotmail.com

Những comments dưới bài viết: “THẢO LUẬN BÀI THƠ “CHIỀU LẠ” CỦA ĐẶNG XUÂN XUYẾN” ngày 05 tháng 10 năm 2016 trên dòng thời gian của facebook Trạn Trương Văn:

Phan Minh Châu - Anh hay thật anh TRẠN à, bài thơ nào cũng bình được mà lại bình thật xuất sắc nữa chứ. Riêng bài thơ CHIỀU LẠ này thì tui chịu, đọc thì hiểu nhưng chữ nghĩa bài này thật vớ vẩn. Ví dụ XÁO XÁC, CHÊNH CHAO, TE TẺ, NHỚN NHÁC. Ôi chữ nghĩa gì mà kỳ quá, hiểu không nổi anh TRẠN ơi

Trạn Trương Văn- Mấy chữ nầy dễ hiểu mà anh Phan Minh Châu. Xáo xác là rối tung lên, chênh chao là vừa nghiêng vừa lảo đảo, te tẻ gần như yên lặng, nhớn nhác là rướn mình lên ngó qua lại. Tất nhiên mấy chữ nầy tìm trong tự điển khó có, nhưng đó là do thiếu sót của tự điển thôi chớ ngoài đời vẫn thường dùng, nhất là người Bắc.

Phan Minh Châu - Đùa với anh cho vui chứ chơi chữ kiểu này đọc chối lắm. Tôi đi nhiều và đọc rất nhiều anh ạ, ngôn ngữ thì phải được sự đồng thuận của người đọc, từ ngữ được đưa vào từ điển qua sự sàng lọc của những người có uy tín và chuyên môn cao. Khi từ điển ghi chữ nào mang dấu hỏi, ngã, chữ nào có G chữ nào không v..v và vâng vâng. Còn những chữ tôi vừa nêu trên anh cho rằng có lẽ họ quên đưa vào từ điển là một cách nói liều lĩnh, còn anh nói dân Bắc thường dùng lại càng hồ đồ. Chúng ta là những người làm thơ, viết văn hoặc những ai đang làm cái việc phê bình văn học thì việc đầu tiên là làm trong sáng tiếng Việt. Chữ nghĩa gì lại mang tính đánh đố người đọc hay cố tình tạo ra cái mới mang tính phản cảm như thế đều không thể chấp nhận.

Trạn Trương Văn - Bạn Phan Minh Châu nói rất đúng. Nhưng cũng thông cảm một vài trường hợp chữ "cắc cớ" làm bài thơ hay thêm. Bài thơ nầy Đặng Xuân Xuyến cố ý hành cái đầu của bạn đọc đấy. Càng đau cái đầu thi càng yêu bài thơ đấy. Thôi không bàn nữa nhé. Chúc vui và sáng tác càng hay hơn xưa.

Văn Thanh - Phải chăng đó là một thủ thuật của tác giả, muốn tạo nên sự mập mờ qua từ ngữ gây sự chú ý của người đọc tưởng tượng đa chiều tìm ra những ý tưởng hay hơn ngoài ý tưởng tác giả?

Trạn Trương Văn - Đúng vậy anh Văn Thanh. Đây là cách dùng chữ táo bạo dễ gây phản cảm cho người đọc thơ. Tuy vậy nó tạo cho người đọc suy tư như bước chân qua những mô đất gập ghềnh để khám phá nhiều bông hoa đẹp ẩn mình trong đó. Nếu không đổ mồ hôi thì không thấy hoa, mà đổ mồ hôi cũng làm cho con mắt thưởng thức hoa của mỗi người mỗi khác.

Vũ Thị Hương Mai - Các cặp từ láy XÁO XÁC, TE TẺ, CHÊNH CHAO, NHỚN NHÁC được tác giả sử dụng rất hợp cảnh, hợp tâm trạng, đã diễn tả được chiều sâu của tâm trạng, tình cảm... nên đọc lên thấy xúc động.

Các cặp từ láy này dân dã, dễ hiểu nhưng qua cách sử dụng của nhà thơ Đặng Xuân Xuyến lại trở nên “độc đáo” bởi tác giả đã đặt đúng với ngữ cảnh, hoàn cảnh, vì thế mà hay.

Phan Minh Châu - Hì! Cũng lắm người binh Đặng Xuân Xuyến nhể... Thế hoá ra mình sai rồi. Vớ vẩn như vậy mà cũng gọi là thơ. Vừa rồi có ông LẠI GIANG chủ xị trang thơ VNTN chôm Xuân Diệu 4 câu trong bài CẢM XÚC bị phát hiện vội thanh minh thanh nga quá trời, bên cạnh Lại Giang lại có một lực lượng hùng hậu nhảy ra đở đạn. Chán thiệt.

Trạn Trương Văn - Thôi. Bỏ qua đi bạn Phan Minh Châu ơi. Bạn không sai mà người khác cũng không sai. Chẳng qua khác ý nhau thôi. Mình ở Đà Nẵng mỗi tuần uống cà phê với Thế Lộc vài bận nhưng cãi nhau về thơ năm hoặc sáu bận. Cuối cùng cứ thèm cãi nhau là gọi nhau đi uống cà phê chớ không phải thèm cà phê đâu. ha ha ha. Đời như thế mới vui và tình bạn như thế mới bền.

Vũ Thị Hương Mai - Ấy chết bác Phan Minh Châu! Bác bảo cháu thuộc thành phần bênh anh Đặng Xuân Xuyến là sai rồi ạ. Bác khen hay chê thơ của anh ấy là quyền của bác, có ảnh hưởng gì đến cháu đâu mà cháu phải bênh anh ấy. Bác khoe bác là dân văn chương, nhiều chữ, hiểu rộng... thì bác viết hẳn một bài phê bình bài CHIỀU LẠ đi, thế mới hảo hán, quân tử, bác Phan Minh Châu ạ

Thế Lộc - Những từ XÁO XÁC, TE TẺ, CHÊNH CHAO, NHỚN NHÁC là những từ người ta thường viết rất bình thường không có gì lạ cả. ông Phan Minh Châu có lẽ là một đại thi hào trình độ ổng rất cao nên thấy lạ lẫm, khi đọc mấy câu cmt của ổng như ..."Chữ nào có G chữ nào không v...v..và vâng vâng" thì biết trình độ của ổng rồi. Lạy cụ, chúng tôi dân ngu khu đen, viết vài câu thơ cho bà ru cháu ngủ thôi mà, có gì xin tha.

Trạn Trương Văn - Mệt quá các bạn ơi. Bình luận văn thơ nên nhẹ nhàng kẻo làm đau chữ đấy.

Hoang Phung - Tất nhiên Từ điển là cần thiết, nhưng tin hết vào nó e không ổn, ví dụ trong từ điển viết qui = quy thì chử nào đúng? Không nên nói cả hai đều đúng.

Khatiemly Haohan - Bình thơ hay bình bất cứ vấn đề gì đều đòi hỏi người bình phải khách quan, không vì tình cảm riêng tư mà công kích hay lăng xê vô tội vạ. Châu Thạch là người bình thơ, văn có đủ đức tính nầy. Ngoài ra, trong những người bình, dù không chuyên, trong văn đàn ta còn thấy một Lê Liên với những bài bình đáng trân trọng.

Bài viết của tác giả Vũ Thị Hương Mai:

VÀI CẢM NHẬN VỀ NHÀ PHÊ BÌNH CHÂU THẠCH

Cũng chỉ là tình cờ đọc nhà phê bình văn học Phạm Đức Nhì viết về tác giả Châu Thạch: “Là người làm thơ và bình thơ nên tôi để ý đến những cây bút phê bình văn học và những bài viết của Châu Thạch đã chiếm được cảm tình của tôi với cung cách đứng đắn lịch sự, lời văn hòa nhã.” (LẠI BÀN VỀ TỐNG BIỆT HÀNH - Phạm Đức Nhì) mà tôi tò mò muốn biết về tác giả Châu Thạch nên tìm đọc các bài viết của ông trên các trang Đặng Xuân Xuyến, Đất Đứng, Sáng Tạo... Từ đọc vì tò mò, tôi bắt đầu thích đọc những bài viết của ông và thường vào những trang hay đăng bài của ông để tìm đọc những bài viết mới của tác giả Châu Thạch.

Tôi thích đọc bài viết của ông bởi trước hết là những bài thơ được ông “để mắt” đến đều là những bài thơ hay hoặc chí ít cũng là những bài thơ vượt trội trong vô số những bài thơ của vạn vạn thi sĩ, xứng đáng được người yêu thơ chân chính đón nhận và bổ sung vào bộ sưu tập thơ; tiếp đến là sự cẩn mực của ông khi bình về thơ, văn của “thiên hạ”. Nói như nhà thơ Kha Tiệm Ly, yêu cầu với người bình thơ (văn) là phải bình khách quan, không để tình cảm chi phối, chỉ đạo. Và cũng nhà thơ tên tuổi (Kha Tiệm Ly) này nhận định tác giả Châu Thạch là người bình văn thơ hội tụ đủ những yếu tố cần thiết đó.

Xin trích dẫn một đoạn đối thoại của ông với những người bạn trên trang facebook cá nhân khi ông bình về bài thơ CHIỀU LẠ của nhà thơ Đặng Xuân Xuyến:

“Minh Châu Phan: Anh hay thật anh TRẠN à, bài thơ nào cũng bình được mà lại bình thật xuất sắc nữa chứ. Riêng bài thơ CHIỀU LẠ này thì tui chịu, đọc thì hiểu nhưng chữ nghĩa bài này thật vớ vẩn. Ví dụ XÁO XÁC, CHÊNH CHAO, TE TẺ, NHỚN NHÁC.

Ôi chữ nghĩa gì mà kỳ quá, hiểu không nổi anh TRẠN ơi

Trạn Trương Văn: Mấy chữ nầy dễ hiểu mà anh Phan Minh Châu. Xáo xác là rối tung lên, chênh chao là vừa nghiêng vừa lảo đảo, te tẻ gần như yên lặng, nhớn nhác là rướn mình lên ngó qua lại. Tất nhiên mấy chữ nầy tìm trong tự điển khó có, nhưng đó là do thiếu sót của tự điển thôi chớ ngoài đời vẫn thường dùng, nhất là người Bắc.

Minh Châu Phan: Đùa với anh cho vui chứ chơi chữ kiểu này đọc chối lắm. Tôi đi nhiều và đọc rất nhiều anh ạ, ngôn ngữ thì phải được sự đồng thuận của người đọc, từ ngữ được đưa vào từ điển qua sự sàng lọc của những người có uy tín và chuyên môn cao. Khi từ điển ghi chữ nào mang dấu hỏi, ngã, chữ nào có G chữ nào không v..v và vâng vâng. Còn những chữ tôi vừa nêu trên anh cho rằng có lẽ họ quên đưa vào từ điển là một cách nói liều lĩnh, còn anh nói dân Bắc thường dùng lại càng hồ đồ. Chúng ta là những người làm thơ, viết văn hoặc những ai đang làm cái việc phê bình văn học thì việc đầu tiên là làm trong sáng tiếng Việt. Chữ nghĩa gì lại mang tính đánh đố người đọc hay cố tình tạo ra cái mới mang tính phản cảm như thế đều không thể chấp nhận.

Trạn Trương Văn: Bạn Phan Minh Châu nói rất đúng. Nhưng cũng thông cảm một vài trường hợp chữ "cắc cớ" làm bài thơ hay thêm. Bài thơ nầy Đặng Xuân Xuyến cố ý hành cái đầu của bạn đọc đấy. Càng đau cái đầu thi càng yêu bài thơ đấy. Thôi không bàn nữa nhé. Chúc vui và sáng tác càng hay hơn xưa.

Văn Thanh: Phải chăng đó là một thủ thuật của tác giả, muốn tạo nên sự mập mờ qua từ ngữ gây sự chú ý của người đọc tưởng tượng đa chiều tìm ra những ý tưởng hay hơn ngoài ý tưởng tác giả?

Trạn Trương Văn: Đúng vậy anh Văn Thanh. Đây là cách dùng chữ táo bạo dễ gây phản cảm cho người đọc thơ. Tuy vậy nó tạo cho người đọc suy tư như bước chân qua những mô đất gập ghềnh để khám phá nhiều bông hoa đẹp ẩn mình trong đó. Nếu không đổ mồ hôi thì không thấy hoa, mà đổ mồ hôi cũng làm cho con mắt thưởng thức hoa của mỗi người mỗi khác.

Vũ Thị Mai Hương: Các cặp từ láy XÁO XÁC, TE TẺ, CHÊNH CHAO, NHỚN NHÁC được tác giả sử dụng rất hợp cảnh, hợp tâm trạng, đã diễn tả được chiều sâu của tâm trạng, tình cảm... nên đọc lên thấy xúc động.

Minh Châu Phan: Hì! Cũng lắm người binh Đặng Xuân Xuyến nhể... Thế hoá ra mình sai rồi. Vớ vẩn như vậy mà cũng gọi là thơ. Vừa rồi có ông LẠI GIANG chủ xị trang thơ VNTN chôm Xuân Diệu 4 câu trong bài CẢM XÚC bị phát hiện vội thanh minh thanh nga quá trời, bên cạnh Lại Giang lại có một lực lượng hùng hậu nhảy ra đở đạn. Chán thiệt.

Trạn Trương Văn: Thôi. Bỏ qua đi bạn Phan Minh Châu ơi. Bạn không sai mà người khác cũng không sai. Chẳng qua khác ý nhau thôi. Mình ở Đà Nẵng mỗi tuần uống cà phê với Thế Lộc vài bận nhưng cãi nhau về thơ năm hoặc sáu bận. Cuối cùng cứ thèm cãi nhau là gọi nhau đi uống cà phê chớ không phải thèm cà phê đâu. ha ha ha. Đời như thế mới vui và tình bạn như thế mới bền.

Vũ Thị Hương Mai: Ấy chết bác Minh Châu Phan! Bác bảo cháu thuộc thành phần bênh anh Đặng Xuân Xuyến là sai rồi ạ. Bác khen hay chê thơ của anh ấy là quyền của bác, có ảnh hưởng gì đến cháu đâu mà cháu phải bênh anh ấy. Bác khoe bác là dân văn chương, nhiều chữ, hiểu rộng... thì bác viết hẳn một bài phê bình bài CHIỀU LẠ đi, thế mới hảo hán, quân tử, bác Minh Châu Phan ạ

Lộc Dương Thế: Những từ XÁO XÁC, TE TẺ, CHÊNH CHAO, NHỚN NHÁC là những từ người ta thường viết rất bình thường không có gì lạ cả. ông Minh Châu Phan có lẽ là một đại thi hào trình độ ổng rất cao nên thấy lạ lẫm, khi đọc mấy câu cmt của ổng như ..."Chữ nào có G chữ nào không v...v..và vâng vâng" thì biết trình độ của ổng rồi. Lạy cụ, chúng tôi dân ngu khu đen, viết vài câu thơ cho bà ru cháu ngủ thôi mà, có gì xin tha.

Trạn Trương Văn: Mệt quá các bạn ơi. Bình luận văn thơ nên nhẹ nhàng kẻo làm đau chữ đấy.”

Tôi không hiểu, nhà thơ Đặng Xuân Xuyến có quen biết và đã gây thù chuốc oán gì với ông Minh Châu Phan khiến ông Minh Châu Phan hằn học đến thế. Tội cho nhà phê bình Châu Thạch, đã nhún nhường, dĩ hòa vi quý với ông Minh Châu Phan hết cỡ mà vẫn bị mắng là “liều lĩnh”, “hồ đồ”, làm ông Ngô Thanh Tuấn phải “nhảy vào” tham gia: “Thấy bác Minh Châu Phan này thuộc thành phần NÓI LẤY ĐƯỢC.”. Cú đánh đòn “lấy được” của ông Minh Châu Phan nhằm vào nhà thơ Đặng Xuân Xuyến làm cho nhà phê bình văn học ôn hòa Châu Thạch xanh mặt đến tận khi ông “gặp” Mơ Trăng, một bài thơ hay nữa của nhà thơ Đặng Xuân Xuyến mà ông cũng chỉ dám rào đón: “Thật tình tôi không biết thơ Đặng Xuân Xuyến hay hay là dở nhưng qua những bài thơ mà tôi đọc được, tôi khám phá ở anh một tâm hồn đầy ắp là thơ. Người thơ không phải người sáng tác mới là thơ, lại càng không phải chỉ người sáng tác hay mới là thơ. Người thơ là người có tâm hồn nhạy bén trong cảm thụ những điều mà nhà thơ Hàn Mặc Tử đã viết: “Ai nói vườn trăng là nói vườn mơ. Ai nói đến mộng là nói đến tình. Người thơ là khách lạ đi giữa nguồn trong trẻo. Trên đầu Người là cao cả, vô biên và vô lượng: xung quanh Người là mơn trớn với yêu đương vây phủ bởi trăm dây quyến luyến làm bằng êm dịu, làm bằng thanh bai…” Thơ Đặng Xuân Xuyến chất chứa thật và đầy sự rung động của Người đi giữa nguồn trong trẻo, cho nên có đôi lúc ý, từ “mới lạ”, gây “phản cảm” cho một ít người nhưng chính những ý, từ đó phát tiết được những điều bí ẩn của “nguồn trong trẻo” “vô biên và vô lượng” mà một tâm hồn nhạy bén phải dùng nó như dùng một tiếng đàn phá cách để truyền đi một thứ âm thanh lạ cho đời.”. Và kết thúc bài bình Mơ Trăng, ông viết: “Mơ trăng của hàng vạn thi sĩ là một cơn mơ thú vị. Mơ trăng của Đặng Xuân Xuyến là một cơn mơ xót xa rưng rức. Chỉ thế cũng đủ chứng minh bài thơ là độc đáo. Khen nhiều cũng chẳng làm cho bài thơ hay thêm nữa.”

Tôi cảm phục ông! Nhún nhường mọi người nhưng vẫn kiên quyết bảo vệ chính kiến của mình. Ông rào đón rằng, thơ của nhà thơ Đặng Xuân Xuyến hay hay dở ông không biết nhưng (khẳng định rằng) Mơ Trăng rõ ràng là một bài thơ hay và độc đáo.

Tôi nhớ có lần đọc Nguyễn Khôi, nhà thơ lão niên đã viết đại khái là Châu Thạch điềm đạm, viết bằng cảm xúc chân thật của mình.

Tôi vào trang facebook của ông, đọc được những dòng tri ân của nhà thơ Trần Mai Ngân: “khi tôi đọc những bài anh viết cảm nhận về thơ văn của một tác giả nào đó thì trong tôi luôn đầy cảm xúc và ngưỡng mộ. Không hẳn vì lời văn chương mượt mà quá hay, quá tuyệt ...mà là lời cảm nhận của anh luôn được viết bằng niềm đam mê về tác phẩm đó!”; hay của bạn ông - Nguyễn Lợi: “tâm hồn Trạn (Châu Thạch) rất trong sáng thân tình với hết mọi người một phẩm chất ít người có được .”

Tôi cảm phục ông, định viết thêm nữa, thêm nữa về ông nhưng chợt nhớ câu nhà thơ Kha Tiệm Ly đã viết: “Bình thơ hay bình bất cứ vấn đề gì đều đòi hỏi người bình phải khách quan, không vi tình cảm riêng tư mà công kích hay lăng xê vô tội vạ. Châu Thạch là người bình thơ, văn có đủ đức tính nầy.” nên dừng bút.

Mong và chúc ông sức khỏe, cống hiến cho đọc giả những bài viết hay.

Hà Nội, ngày 07.10.2016

VŨ THỊ HƯƠNG MA

Địa chỉ: Khu tập thể Tổng công ty 31

Long Biên - Hà Nội.

Email: huongmai8081@yahoo.com.vn

Những comments dưới bài viết: “VÀI CẢM NHẬN VỀ NHÀ PHÊ BÌNH CHÂU THẠCH” ngày 07 tháng 10 năm 2016 trên dòng thời gian của facebook Vũ Thị Hương Mai:

Văn Thanh - Đừng tranh biện nữa quý vị ơi! Ngôn từ vốn là Sinh ngữ, mà có sinh ắt có tử. Xem như mấy từ XAO XÁC, TE TẺ, CHÊNH CHAO NHỚN NHÁC, nó cũng đã sinh ra lâu rồi, không phải con hoang nên có nhiều người biết và chấp nhận, nếu chưa có hộ khẩu văn học thì ta bổ sung sau, Chúng cũng có cha có mẹ, (từ phái sinh).

Nước nhà ngày càng văn minh phát triển, ngôn ngữ cần phải sinh nhiều. nếu từ nào thiếu sức sống thì nó sẽ tự hủy thôi. Tất cả các bạn đều có quyền sinh đẻ (nếu không được xã hội ngôn ngữ công nhận nó sẽ chết yểu khỏi cần chúng ta đụng dao kéo)

Nguyễn Lợi - Anh Văn Thanh ơi có thể anh nói và trỉnh độ tôi cỏn kém nhưng suốt những năm tháng học hành và xem sách thú thật với anh bây giờ cũng over 70 nhưng tôi chưa một lần bắt gặp chổ nào người ta dùng TE TẺ và nghĩa làm sao tôi đành chịu, tuổi trẻ bây giờ họ giỏi và sáng tạo quá anh nhỉ.

Trạn Trương Văn - Tẻ nghĩa là vắng vẻ, buồn nhiều. Ví dụ: Buồn tẻ, chợ chiều tẻ ngắt.. Vậy chữ te tẻ làm cho cái buồn ít lại, cái vắng vẻ ít đi.

Nguyễn Lợi - Theo mình nghĩ có những từ khi đứng một mình nghĩa khác khi đi chung với một từ khác: vẻ # nghĩ với vắng vẻ rất xa. Nếu hiều te tẻ là buôn ít đi vậy te tua thì nghĩa thế nào?

Trạn Trương Văn - Te tua là xé nát ra, nhưng te te lại là tiếng kèn, tiếng gà gáy hay là sự nhanh nhẩu của một ai đó. Khi nghe ta phải tùy theo câu nói của người phát âm để hiểu được họ muốn truyền thông cho mình cái gì. Nhất là đọc thơ, ta phải nhập hồn ta vào hồn tác giả. Nếu ta cứ nặng nề từng câu chữ của thi nhân thì ta chẳng bao giờ sâu nhiệm được cái ý của họ. Khi đọc một bài thơ mà ta có cảm nhận chung là hay thì nếu gặp một từ bí hiểm thì không nên vội chế mà phải suy tư để cố hiểu cho được tác giả muốn nói gì. Khi hiểu được có khi ta lại thấy sướng hơn tác giả, người đặt ra chữ ấy nữa đó bạn ạ./.

Nguyễn Lợi - Mình đồng ý với bạn nhưng theo mình anh OMC cũng không sai. Trong tiếng việt với hiểu biết thiển cận của mình chử TẺ thường đi chung để bổ nghĩa cho một chữ khác như. Buồn tẻ, tẻ nhạt, tẻ ngắt chứ chưa khi nào gặp một tác già nào dùng cái từ Te Tẻ như thế nầy cả. Mình khen tuổi trẻ bây giờ giỏi và sáng tạo cũng như một số cách viết mà các thầy giáo cũng bó tay về chính tả. Đến giờ phút nầy mình mói học thêm ngôn ngữ Việt Nam từ TE TẺ đó ông bạn thân. Cám ơn bạn và nhà sáng tạo Đặng Xuân Xuyến rất nhiều.

Trạn Trương Văn - Vâng. Mình có nói ai sai đâu. Chẳng qua khác ý nhau thôi. Mình thích anh Văn Thanh nói: sinh ngữ nên có sinh và có tử. Ai sinh ra được từ nào hợp lý thì nó sẽ sống dai và người ấy có công với văn học. Ai sinh ra những từ bất hợp lý thì nó sẽ chết và bị chê cười. Tuy thế con người có nhiều cái chướng. Ví dụ như chữ te tẻ thì chê nhưng lại dùng chữ "tự sướng" rất thô tục để chỉ về việc tự chụp ảnh, lại cho là chữ nầy hay vì phát xuất từ tiếng Mỹ.

Nguyễn Lợi - Mình nghĩ bạn nói chêch rồi đó. Chử tự sướng là do những người trong nước dịch ẩu từ tiếng Mỹ. Ở Mỹ nói thật với bạn nói đến cách dich nầy tất cả ngườii Việt ở đầy đều không ai nghe lọt và chấp nhận được. Nhiều khi mình nghĩ tiếng việt lúc nầy sao càng ngày càng mất dần sự trong sáng của ngày xưa và đẻ ra háng trăm hàng ngàn tiếng quái dị. Cha ông mình mà sống dậy chắc họ chẳng hiểu được cái gì với những nhà sáng tạo ngôn như như thề nầy. Đòng ý với bạn là nhà thơ có quyền sáng tạo nhưng không nên làm tối nghĩ tiếng Việt. Từ trước đến nay có nhưng nhà thơ nhà triết học thì khó hiểu cũng chi Phạm Công Thiện và Bùi Giáng không lẽ bây giơ có thêm Đặng Xuân Xuyến?

Vũ Thị Hương Mai - Các cặp từ láy mà nhà thơ Đặng Xuân Xuyến sử dụng trong bài CHIỀU LẠ thì chỉ duy nhất cặp “te tẻ” là mới lạ, là sáng tạo của nhà thơ Đặng Xuân Xuyến vì chưa thấy ai dùng cặp từ này cả và nghĩa của cặp từ láy “te tẻ” thì như nhà phê bình Châu Thạch đã định nghĩa: buồn lãng đãng, in ít.

Hay như trong bài MƠ TRĂNG, nhà thơ Đặng Xuân Xuyến cũng rất táo bạo khi anh sáng tạo 2 từ “hà hít” ở vế thơ đầu. Nếu để 2 từ “hà hít” ở hoàn cảnh khác, ngữ cảnh khác thì thật buồn cười nhưng ở trong hoàn cảnh và ngữ cảnh của bài thơ thì lại lột tả được sự trớ trêu trong tình yêu của MƠ TRĂNG.

Rất nhiều bài thơ có dấu ấn phá cách về sử dụng câu từ của nhà thơ Đặng Xuân Xuyến. Đúng như bác Châu Thạch viết: “Khi nghe ta phải tùy theo câu nói của người phát âm để hiểu được họ muốn truyền thông cho mình cái gì. Nhất là đọc thơ, ta phải nhập hồn ta vào hồn tác giả. Nếu ta cứ nặng nề từng câu chữ của thi nhân thì ta chẳng bao giờ sâu nhiệm được cái ý của họ. Khi đọc một bài thơ mà ta có cảm nhân chung là hay thì nếu gặp một từ bí hiểm thì không nên vội chế nhạo mà phải suy tư để cố hiểu cho được tác giả muốn nói gì. Khi hiểu được có khi ta lại thấy sướng hơn tác giả, người đặt ra chữ ấy nữa.” Thật tiếc là nhà thơ Phan Minh Châu không hiểu vì lý do gì mà đả phá rất cay cú nhà thơ Đặng Xuân Xuyến.

Trạn Trương Văn - Ôi bạn so Đặng Xuân Xuyến với Phạm Công Thiện và Bùi Giáng thì tuyệt quá rồi. Hai nhân vật nầy là trí tuệ mà. Thôi ngưng tại đây bạn ơi. Mình là dân Quảng Nam chớ bạn đâu phải. Huề cả làng cho rồi.

Nguyễn Lợi - Cô Vũ Thị Hương Mai nói chữ hà hít thì tôi có thể hiểu hà hít = hít hà dùng vậy cho âm điệu còn te tẻ không thể là tẻ te. Bởi vậy với tôi nó tối nghĩa như anh Phan Minh Châu nói. Đồng ý là nhà thơ có quyền sáng tạo nhưng sáng tạo để thăng hoa ngôn từ và ý nghĩa chứ không phải sáng tạo để mập mờ đánh lận con đen làm què quặt đi tiếng Việt nghĩa là muốn viết sao cứ viết ai hiểu sao thì hiểu. Các nhà ngôn ngử học ơi nghe sao sợ quá!

Văn Thanh - Nguyễn Lợi chưa nghe là phải rồi, vì TE TẺ là trạng từ ghép mà tác giả mới sinh, vì trạng thái cần biều cảm chưa tìm thấy trong từ điển. Đó là sáng kiến của tác giả để sử dụng. Mọi người tự do có ý kiến nhưng không có quyền phủ quyết. Nếu được đa số công nhận và sử dụng thì nó sống nếu không thì nó chết thôi. Khỏi bàn!

Nguyễn Lợi - Cám ơn anh đã hồi đáp nhưng như anh đọc tôi chưa một lần nói là phủ quyết, mà tôi lấy quyển gì để phủ quyết hà anh? Tôi chỉ nói với anh: từ khi đi học cho đến lúc biết đọc tòm tèm vài quyển sách tôi chua gặp cái từ ngộ nẩy bao giờ do đó tôi không đù để biết nghìa nó là gì. Tôi chỉ thảo luận với Châu Thạch cho vui thôi chứ thật ra tôi biềt chử nghĩa mình còn kém cỏi lắm đâu dám luận bàn những điều mới lạ như thế. Tuổi trẻ bây giờ giỏi và sáng tạo ghê anh nhỉ!

Văn Thanh - Tôi nhất trí bạn chưa biết là phải. Còn nói không phủ quyết là nói chung, khách quan thôi. Tôi nghĩ mọi ý kiến đều có từ nhiệt tình. Thông cảm nhé!

(Đặng Xuân Xuyến tổng hợp)

BÂNG KHUÂNG

Trang

Thứ Ba, 29 tháng 10, 2019

BÀI THƠ “CHIỀU LẠ” CỦA ĐẶNG XUÂN XUYẾN VÀ NHỮNG CẢM NHẬN

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét