VĨNH BIỆT NHÀ THƠ TÔ THÙY YÊN !

             

             

Theo nguồn tin của gia đình, qua con trai của ông là Đinh Kinh Hiệt, thi sĩ Tô Thùy Yên, đã từ trần tại Houston vào lúc 9:15 PM ngày thứ Ba 21 tháng 5-2019, sau một thời gian dưỡng bệnh tại một Rehab Center ở thành phố Houston, Texas, hưởng thọ 81 tuổi. Ông đã lâm vào trạng thái hôn mê từ ngày thứ Bảy 18 tháng 5 vừa qua.

Theo bản tiểu sử trên Wikipedia, nhà thơ Tô Thùy Yên tên thật là Đinh Thành Tiên, đã nổi tiếng từ thập niên 1950s tới nay.

Tô Thùy Yên tên thật là Đinh Thành Tiên, sinh ngày 20 tháng 10 năm 1938 tại Gò Vấp.

Ông bắt đầu có thơ đăng trên báo Đời Mới (thập niên 1950) trước khi xuất hiện và nổi tiếng trên tạp chí Sáng Tạo. Tô Thùy Yên, Mai Thảo, Thanh Tâm Tuyền, cùng với các họa sĩ Duy Thanh, Ngọc Dũng, Doãn Quốc Sỹ, Nguyễn Sỹ Tế, Trần Thanh Hiệp là những người nòng cốt của nhóm Sáng tạo, một nhóm sáng tác đã từng được biết đến với phong trào khai sinh "Thơ Tự Do" trên văn đàn Miền Nam vào thập niên 1960. Ông là người miền Nam duy nhất trong nhóm Sáng tạo.

Tô Thùy Yên cùng Bùi Giáng, Nguyễn Đức Sơn và Thanh Tâm Tuyền được giới văn nghệ xếp vào “tứ trụ của thi ca miền Nam”

 Xin giới thiệu 3 bài thơ của thi sĩ Tô Thùy Yên: Ta Về, Trường Sa Hành và Chiều Trên Phá Tam Giang

    

TA VỀ

Tiếng biển lời rừng nao nức giục

Ta về cho kịp độ xuân sang.

Ta về – một bóng trên đường lớn.

Thơ chẳng ai đề vạt áo phai…

Sao vẫn nghe đau mềm phế phủ?

Mười năm, đá cũng ngậm ngùi thay.

Vĩnh biệt ta-mười-năm chết dấp

Chốn rừng thiêng ỉm tiếng nghìn thu.

Mười năm, mặt xạm soi khe nước,

Ta hóa thân thành vượn cổ sơ.

Ta về qua những truông cùng phá,

Nếp trán nhăn đùa ngọn gió may.

Ta ngẩn ngơ trông trời đất cũ,

Nghe tàn cát bụi tháng năm bay.

Chỉ có thế. Trời câm đất nín.

Đời im lìm đóng váng xanh xao.

Mười năm, thế giới già trông thấy.

Đất bạc màu đi, đất bạc màu…

Ta về như bóng chim qua trễ

Cho vội vàng thêm gió cuối mùa.

Ai đứng trông vời mây nước đó,

Ngàn năm râu tóc bạc phơ phơ.

Một đời được mấy điều mong ước?

Núi lở sông bồi đã lắm khi…

Lịch sử ngơi đi nhiều tiếng động,

Mười năm, cổ lục đã ai ghi?

Ta về cúi mái đầu sương điểm,

Nghe nặng từ tâm lượng đất trời.

Cám ơn hoa đã vì ta nở.

Thế giới vui từ mỗi lẻ loi.

Tưởng tượng nhà nhà đang mở cửa,

Làng ta, ngựa đá đã qua sông,

Người đi như cá theo con nước,

Trống ngũ liên nôn nả gióng mừng.

Ta về như lá rơi về cội.

Bếp lửa nhân quần ấm tối nay.

Chút rượu hồng đây, xin rưới xuống,

Giải oan cho cuộc biển dâu này.

Ta khóc tạ ơn đời máu chảy

Ruột mềm như đá dưới chân ta.

Mười năm chớp bể mưa nguồn đó,

Người thức nghe buồn tận cõi xa.

Ta về như hạt sương trên cỏ

Kết tụ sầu nhân thế chuyển dời.

Bé bỏng cũng thì sinh, dị, diệt.

Tội tình chi lắm nữa, người ơi!

Quán dốc hơi thu lùa nỗi nhớ.

Mười năm, người tỏ mặt nhau đây.

Nước non ngàn dặm, bèo mây hỡi,

Đành uống lưng thôi bát nước mời.

Ta về như sợi tơ trời trắng

Chấp chới trôi buồn với nắng hanh.

Ai gọi ai đi ngoài quãng vắng?

Phải, ôi vàng đá nhắn quan san?

Lời thề truyền kiếp còn mang nặng

Nên mắc tình đời cởi chẳng ra.

Ta nhớ người xa ngoài nỗi nhớ.

Mười năm, ta vẫn cứ là ta.

Ta về như tứ thơ xiêu tán

Trong cõi hoang đường trắng lãng quên.

Nhà cũ, mừng còn nguyên mái, vách.

Nhện giăng, khói ám, mối xông nền.

Mọi thứ không còn ngăn nắp cũ.

Nhà thương khó quá, sống thờ ơ.

Giậu nghiêng, cổng đổ, thềm um cỏ.

Khách cũ không còn, khách mới thưa…

Ta về khai giải bùa thiêng yểm.

Thức dậy đi nào, gỗ đá ơi!

Hãy kể lại mười năm mộng dữ.

Một lần kể lại để rồi thôi.

Chiều nay, ta sẽ đi thơ thẩn,

Thăm hỏi từng cây những nỗi nhà.

Hoa bưởi, hoa tầm xuân có nở?

Mười năm, cây có nhớ người xa?

Ta về như đứa con phung phá

Khánh kiệt đời trong cuộc biển dâu.

Mười năm, con đã già như vậy.

Huống mẹ cha, đèn sắp cạn dầu…

Con gẫm lại đời con thất bát,

Hứa trăm điều, một chẳng làm nên.

Đời qua, lớp lớp tàn hư huyễn.

Hạt lệ sương thầm khóc biến thiên.

Ta về như tiếng kêu đồng vọng.

Rau mác lên bờ đã trổ bông.

Cho dẫu ngàn năm, em vẫn đứng

Chờ anh như biển vẫn chờ sông.

Ta gọi thời gian sau cánh cửa.

Nỗi mừng ràn rụa mắt ai sâu.

Ta nghe như máu ân tình chảy

Từ kiếp xưa nào tưởng lạc nhau.

Ta về dẫu phải đi chân đất

Khắp thế gian này để gặp em.

Đau khổ riêng gì nơi gió cát…

Hè nhà, bụi chuối thức thâu đêm.

Cây bưởi xưa còn nhớ trăng hoa.

Đêm chưa khuya lắm, hỡi trăng tà!

Tình xưa như tuổi già không ngủ,

Bước chạm khua từng nỗi xót xa.

Ta về như giấc mơ thần bí

Tuổi nhỏ đi tìm những tối vui.

Trăng sáng lưu hồn ta vết phỏng.

Trọn đời, nỗi nhớ sáng không nguôi.

Bé ơn, này những vui buồn cũ,

Hãy sống, đương đầu với lãng quên.

Con dế vẫn là con dế ấy,

Hát rong bờ cỏ, giọng thân quen.

Ta về như nước tào khê chảy.

Tinh đẩu mười năm luống nhạt mờ.

Thân thích những ai giờ đã khuất?

Cõi đời nghe trống trải hơn xưa.

Người chết đưa ta cùng xuống mộ.

Đêm buồn, ai nữa đứng bờ ao?

Khóc người, ta khóc ta rơi rụng.

Tuổi hạc, ôi ngày một một hao.

Ta về như bóng ma hờn tủi

Lục lại thời gian, kiếm chính mình.

Ta nhặt mà thương từng phế liệu

Như từng hài cốt sắp vô danh.

Ngồi đây, nền cũ nhà hương hỏa,

Đọc lại bài thơ buổi thiếu thời.

Ai đó trong hồn ta thổn thức?

Vầng trăng còn tiếc cuộc rong chơi.

Ta về như hạc vàng thương nhớ

Một thuở trần gian bay lướt qua.

Ta tiếc đời ta sao hữu hạn,

Đành không trải hết được lòng ta.

                         TÔ THÙY YÊN

                                7-1985

TRƯỜNG SA HÀNH

Toujours il y eut cette clameur,

Toujours il y eut cette fureur...

               (Saint John Perse)

Trường Sa! Trường Sa! Đảo chuếnh choáng!

Thăm thẳm sầu vây trắng bốn bề

Lính thú mươi người lạ sóng nước

Đêm nằm còn tưởng đảo trôi đi

Mùa Đông Bắc, gió miên man thổi

Khiến cả lòng ta cũng rách tưa

Ta hỏi han, hề, Hiu Quạnh Lớn

Mà Hiu Quạnh Lớn vẫn làm ngơ

Đảo hoang, vắng cả hồn ma quỉ

Thảo mộc thời nguyên thuỷ lạ tên

Mỗi ngày mỗi đắp xanh rờn lạnh

Lên xác thân người mãi đứng yên

Bốn trăm hải lý nhớ không tới

Ta khóc cười như tự bạo hành

Dập giận, vác khòm lưng nhẫn nhục

Đường thân thế lỡ, cố đi nhanh

Sóng thiên cổ khóc, biển tang chế

Hữu hạn nào không tủi nhỏ nhoi?

Tiếc ta chẳng được bao nhiêu lệ

Nên tưởng trùng dương khóc trắng trời

Mùa gió xoay chiều, gió khốc liệt

Bãi Đông lở mất, bãi Tây bồi

Đám cây bật gốc chờ tan xác

Có hối ra đời chẳng chọn nơi?

Trong làn nước vịnh xanh lơ mộng

Những cụm rong óng ả bập bềnh

Như những tầng buồn lay động mãi

Dưới hồn ta tịch mịch long lanh

Mặt trời chiều rã rưng rưng biển

Vầng khói chim đen thảng thốt quần

Kinh động đất trời như cháy đảo...

Ta nghe chừng phỏng khắp châu thân

Ta ngồi bên đống lửa man rợ

Hong tóc râu, chờ chín miếng mồi

Nghe cây dừa ngất gió trùng điệp

Suốt kiếp đau dài nỗi tả tơi

Chú em hãy hát, hát thật lớn

Những điệu vui, bất kể điệu nào

Cho ấm bữa cơm chiều viễn xứ

Cho mái đầu ta chớ cúi sâu

Ai hét trong lòng ta mỗi lúc

Như người bị bức tử canh khuya

Xé toang từng mảng đời tê điếng

Mà gửi cùng mây, đỏ thảm thê

Ta nói với từng tinh tú một

Hằng đêm, tất cả chuyện trong lòng

Bãi lân tinh thức âm u sáng

Ta thấy đầu ta cũng sáng trưng

Đất liền, ta gọi, nghe ta không?

Đập hoảng Vô Biên, tín hiệu trùng

Mở, mở giùm ta khoảng cách đặc

Con chim động giấc gào cô đơn

Ngày. Ngày trắng chói chang như giũa

Ánh sáng vang lừng điệu múa điên

Mái tóc sầu nung từng sợi đỏ

Kêu dòn như tiếng nứt hoa niên

Ôi lũ cây gầy ven bãi sụp

Rễ bung còn gượng cuộc tồn sinh

Gắng tươi cho đến ngày trôi ngã

Hay đến ngày bờ tái tạo xanh

San hô mọc tủa thêm cành nhánh

Những nỗi niềm kia cũng mãn khai

Thời gian kết đá mốc u tịch

Ta lấy làm bia tưởng niệm Người

                          TÔ THÙY YÊN

                                 3-1974

CHIỀU TRÊN PHÁ TAM GIANG

Anh sực nhớ em

Nhớ bất tận.

Giờ này thương xá sắp đóng cửa.

Người lao công quét dọn hành lang.

Những tủ kính tối om.

Giờ này thành phố chợt bùng lên

Để rồi tắt nghỉ sớm.

(Sài Gòn nới rộng giờ giới nghiêm.

Sài Gòn không còn buổi tối nữa.)

Giờ này có thể trời đang nắng.

Em rời thư viện đi rong chơi

Dưới đôi vòm cây ủ yên tỉnh

Viền dòng trời ngọc thạch len trôi.

Nghĩ tới ngày thi tương lai thúc hối,

Căn phòng cao ốc vàng võ ánh đèn,

Quyển sách mở sâu đêm.

Nghĩ tới người mẹ đăm chiêu, đứa em quái quỉ.

Nghĩ tới đủ thứ chuyện tầm thường

Mà cô gái nào cũng nghĩ tới.

Rồi nghĩ tới anh, nghĩ tới anh

Một cách tự nhiên và khốn khổ.

Giờ này có thể trời đang mưa.

Em đi nép hàng hiên sướt mướt,

Nhìn bong bóng nước chạy trên hè

Như những đóa hoa nở gấp rút.

Rồi có thể em vào một quán nước quen

Nơi chúng ta thường hẹn gặp,

Buông tâm trí bập bềnh trên những đợt lao xao

Giữa những đám ghế bàn quạnh quẽ.

Nghĩ tới anh, nghĩ tới anh,

Cơn nghĩ tới không sao cầm giữ nỗi

Như dòng lệ nào bất giác rơi tuôn.

Nghĩ tới, nghĩ tới một điều hệ trọng vô cùng

Của chiến tranh mà em không biết rõ.

Nghĩ tới, nghĩ tới một điều hệ trọng vô cùng

Một điều em sợ phải nghĩ tới.

Giờ này thành phố chợt bùng lên.

Chiều trên phá Tam Giang

Anh sực nhớ em

Nhớ bất tận.

Anh yêu em, yêu nuối tuổi hai mươi

Rực chiếu bao nhiêu giấc mộng đua đòi

Như những mặt trời con thật dễ thương

Sẽ rơi rụng dọc đường lên dốc tuổi,

Mỗi sáng trưa chiều tối đêm khuya.

Anh yêu em, yêu nuối tuổi hai mươi,

Coi chuyện đó như lần đi tuyệt tích

Trong nước trời lãng đãng nghìn trùng,

Không nghe thấy cả tiếng mình độc thoại.

Anh yêu, yêu nuối tuổi hai mươi,

Thấy trong lòng đời nở thật lẻ loi

Một cành mai nhị độ.

Thấy tình yêu như vận hội tàn đời

Để xé mình khỏi ác mộng

Mà người đàn ông mê tưởng suốt thanh xuân.

Ôi tình yêu, bằng chứng huy hoàng của thất bại !

                                               TÔ THÙY YÊN

                                                     6-1972

* Bài thơ này đã được nhạc sĩ Trần Thiện Thanh phổ nhạc thành bài hát cùng tên.